Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

“Justifying description” in Zygmunt Haupt’s works

100%

Mizerkiewicz T.

Forum Poetyki

|

2023

|

nr 31

EN

This article discusses the problem of description in the works of Zygmunt Haupt in the wider context of the contemporary “descriptive turn” in literary studies. First, early critical readings and reviews of Haupt’s exceptional descriptions, which the writer included in his stories even though he acknowledged a crisis of mimesis in literature, are discussed. Indeed, Haupt made a conscious effort to “justify description,” which played an important role in his works, as Jerzy Stempowski noticed, either as part of a comprehensive vision of the outside world with tentatively invokes philosophical justifications or in moments during which Haupt’s characters come into contact with reality in and through accidental openings or “windows.” The article discusses these two respective methods of justifying description, drawing on speculative realism as well as the philosophy of Kazimierz Twardowski, which inspires the contemporary advocates of new philosophical realisms.

PL

Artykuł omawia problematykę opisu w twórczości Zygmunta Haupta z wykorzystaniem inspiracji płynących ze strony współczesnego „zwrotu deskryptywnego” w literaturoznawstwie. Przypomniane zostały wczesne diagnozy krytyki literackiej wskazującej na wyjątkową wartość opisów Haupta, które pisarz włączał do swych opowiadań, mimo iż zdawał sobie sprawę z kryzysu zdolności mimetycznych literatury. Świadomie podejmował przy tym wysiłek „usprawiedliwiania opisu”, który pojawiał się u niego, jak zauważył Jerzy Stempowski, albo jako część całościowej wizji świata zewnętrznego z przywoływanymi próbnie uzasadnieniami filozoficznymi, albo jako element zdarzających się bohaterom opowiadań Haupta chwilom styku z realnością dostępną w znalezionych przypadkiem ramach lub „prześwitach”. Artykuł omawia kolejno te dwie metody uzasadniania części deskryptywnych, wykorzystane zostały przy tym pojęcia realizmu spekulatywnego, a także filozofii Kazimierza Twardowskiego, z której korzystają rzecznicy nowych form realizmu we współczesnej filozofii.

2

Art After Democracy, Art Before Democracy

100%

Mizerkiewicz T.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2019

|

nr 17

15-21

PL

The paper describes today’s new situation of art facing antidemocratic processes. The powerful metaphor of Parthenon of books is used, which once was the name of an installation by Marta Minujín presented just after the fall of Argentinian brutal regime in the early eighties and reinstalled again few years ago. The author points that popular “posts” of humanities (postmodernism, postsecularism etc.) need to be replaced by the philosophy of art being after some definite change. The new temporal and public condition of art being after is the result of its dramatic contemporary and future challenges.

3

Poza zasadą przepisywania. O możliwości badania historii komizmu literackiego

100%

Mizerkiewicz T.

Świat Tekstów. Rocznik Słupski

|

2007

|

tom 5

205-214

EN

The paper asks if there is possibility to study historicity of the comic literature. The classical, romantic, modern and postmodern literary discourses neglected the problem of this kind of historicity. The author suggests however that such historicity is being experienced and is connected with the unconsciuosness of the reader's culture. When the comical literature of the past is experienced as the comical it becomes a vehical of the knowlegde of the historical states of literature. These states are partially conscious and partially unconscious so they demand interpretation taking place at the border of the present (conscious of the culture) and the past (unconsciuois of the culture). The comic breaks textual universum of the reader and enables a momentary insight into the histori-cal, non-textual dimension of the literature.

4

„Dopełniacz. Mnie”. Styl egzystencjalny jako problem tekstów biograficznych Artura Daniela Liskowackiego

100%

Mizerkiewicz T.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

tom 17

19-35

EN

The paper proposes the analysis of biographical texts where the person is described as „an existential style” (M. Foucault’s term). Such a person resembles „the author as a gesture” (G. Agamben) and should be understood as a „possible place”, the space of potentiality of a person. This perspective of research of Artur Daniel Liskowacki’s essays explains his fascination of persons seen as „possible places” disclosed by existential styles. Some essays describe the way some existential styles go into the everyday life practices of an essayist, what M. Macé called „putting chosen forms of life into play”. The analysis of an existential style also explains why even the condemned person’s life is a good opportunity to write the biographical text as evidenced by an essay concerning Roman Bratny.

PL

W artykule zaproponowano analizę tekstów biograficznych, w których opisywana osoba ujawnia się jako styl egzystencjalny (określenie Michela Foucaulta). Postać ta przypomina „autora jako gest”, wedle formuły Giorgia Agambena, czyli rozumiana być powinna jako „miejsce możliwe”, przestrzeń potencjalności danej osoby. Badanie tekstów Artura Daniela Liskowackiego w tym kontekście pozwala wyjaśnić jego upodobanie do zapisów biograficznych fascynacją osobami jako „miejscami możliwymi”, ujawnianymi przez pewne style egzystencjalne. W niektórych esejach zobrazowany został także sposób wnikania stylu portretowanej osoby w praktyki życia pisarza, co Marielle Macé opisała jako „włączanie do gry” wybranych form życia. Analiza stylu egzystencjalnego uprzytamnia także, dlaczego nawet najbardziej „niegodziwy” żywot staje się dogodną okazją do zapisu biograficznego, czego dowodzi szkic pisarza na temat Romana Bratnego.

5

Agoniczna historia literatury. Rec.: Marian Bielecki, Historia – Dialog – Literatura. Interakcyjna teoria procesu historycznoliterackiego. Wrocław 2010

100%

Mizerkiewicz T.

Pamiętnik Literacki

|

2014

|

tom 105

|

nr 3

245-251

EN

The review discusses Marian Bielecki’s book on an agonic theory of literary history. The methodological part raises the reviewer’s objections as inspiration with Harold Bloom’s proposals leads in a few instances to a too traditional thought about literary history. By contrast, the interpretive part is considered successful since as based on relations of some writers with Witold Gombrowicz’s works Bielecki convincingly presents the importance of literary agon and creative subjectivity for the dynamics of literary phenomena.

6

Obmapywanie krytyki literackiej

100%

Mizerkiewicz T.

|

PL

Recenzja książki „Kartografowie dziwnych podróży”. Wypisy z polskiej krytyki literackiej XX wieku, red. i wstęp M. Wyka, oprac. K. Biedrzycki, J. Fazan, D. Kozicka, M. Urbanowski, J. Zach, Kraków 2004, s. 620.

7

Justifying Tenderness – the History and Modernity of a Literary-Critical Concept

100%

Mizerkiewicz T.

Forum Poetyki

|

2022

|

nr 28-29

EN

This paper outlines the history and modern usages of the concept of “tenderness” in Polish literary criticism. It introduces the genealogy and origins in the esthetics of sentimentalism, along with its romantic modifications and its place in Polish literature and modern criticism. Modern usages of tenderness in national literary criticism have been discussed, followed by the analysis of the notions of “tenderness” and “the tender narrator” from Olga Tokarczuk’s Nobel Prize speech. The final part focuses on selected examples of international reception, which combines tenderness with eco-criticism and issues of world literature.

PL

Artykuł omawia historię i współczesność użyć pojęcia „czułość” w polskiej krytyce literackiej. Przedstawiona została genealogia pojęcia, jego pochodzenie z estetyki sentymentalizmu, modyfikacje romantyczne i obecność w polskiej literaturze i krytyce nowoczesnej. Ukazano wielość współczesnych użyć czułości w rodzimej krytyce literackiej, po czym poddane zostały analizie „czułość” i „czuły narrator” z mowy noblowskiej Olgi Tokarczuk. W ostatniej części ukazane zostały wybrane przykłady z recepcji światowej, gdzie czułość łączona jest z ekokrytyką i problematyką literatury światowej.

8

Krytyka powodowana gniewem (O Antologii dwudziestowiecznego pamfletu polskiego w opracowaniu Doroty Kozickiej)

100%

Mizerkiewicz T.

|

PL

Antologia polskiego dwudziestowiecznego pamfletu krytycznoliterackiego przygotowana przez Dorotę Kozicką wydaje się jednym z bardziej znaczących symptomów pewnej współczesnej zmiany w rozumieniu krytyki literackiej w Polsce. Jeszcze do niedawna istniała ona jako dosyć tradycyjna dziedzina na styku literatury i literaturoznawstwa o statusie podejrzanym, gdyż jawnie sprzecznym – co chyba nie było zbyt chętnie roztrząsane – z pewnymi dokonanymi rozstrzygnięciami teoretycznymi oraz filozoficznymi. Poststrukturalistyczna perspektywa widzenia krytyki właściwie negowała możliwość jej prawomocnego uprawiania. Na pierwszej stronie Przyjemności tekstu pisał Roland Barthes: „odwrócę wzrok, to będzie moja jedyna negacja”. Słyszeliśmy przeto, że we Francji czy krajach anglosaskich naszemu terminowi „krytyka literacka” nic nie odpowiada, gdyż tam określenie to obejmuje różne teksty interpretujące literaturę, w tym także filologiczne dysertacje naukowe. U nas jednak nadal krytyka nie polegała na Barthesowskim odwracaniu wzroku, negacja wpisywana w gesty krytyczne była ujawniana, wypowiadana, zaczepna, kojarzyła się z takimi eksperckimi „wybrykami”, jak wartościowanie i hierarchizowanie. Uprawianie krytyki literackiej stawiało wręcz na pozycji staroświeckiego amatora literatury.

9

W stroną mowy pozornie niezależnej, czyli o dialogu w polskiej prozie współczesnej

100%

Mizerkiewicz T.

Przestrzenie Teorii

|

2004

|

nr 3-4

239-251

EN

Dialogue as a part of Polish prose didn't attract enough attention. Its form changed along with literary conventions, for instance - realistic novels imitated common conversations. Nowadays Polish novelists use dialogues rather incidentally and often stress its unauthenticity. The speach of character is always quotation of phrases heard before. The new form of dialogue can be traced in Polish prose - some sentences seem to be given as direct speach, but close examination of their construction reveals their inderict essence. It should be called „reported direct speach" (as negative of „free indirect speach"). This form of dialogue is part of an important process descibed by contemporary philosophers as triumph of culture of writing over traditional culture of voice.

10

The Internet Unconscious Sandy’ego Baldwina a teorie nieświadomości pisania elektronicznego

100%

Mizerkiewicz T.

Forum Poetyki

|

2016

|

nr 4-5

138-143

EN

The article discusses Sandy Baldwin’s book The Internet Unconscious. On the Subject of Electronic Literature. The author takes note of the numerous deconstructionist threads in Baldwin’s work on the subject of electronic literature, and at the same time points to the absence of scrupulous discussion of previously developed concepts of the unconscious of the subject of online writing. One example of such a work is Slavoj Žižek’s The Plague of Fantasies, which the author uses to show some of Baldwin’s theoretical oversights and finally present the thesis that The Internet Unconscious is hindered by an anachronistic conceptual framework.

PL

Artykuł jest omówieniem książki Sandy’ego Baldwina The Internet Unconscious. On the Subject of Electronic Literature. Autor zauważa liczne wątki dekonstrukcjonistyczne w refleksji Baldwina na temat podmiotu literatury elektronicznej, a zarazem wskazuje na brak skrupulatnego przedyskutowania wcześniej wypracowanych koncepcji nieświadomości podmiotu piszącego w sieci. Przykładem takiej koncepcji jest Przekleństwo fantazji Slavoja Žižka, za pomocą którego autor artykułu pokazuje kilka przeoczeń teoretycznych Baldwina i stawia tezę o pewnej anachroniczności pojęciowej książki The Internet Unconscious.

11

Od krytyki do postkrytyki. Nowe możliwości interwencji społecznych literatury w Limits of Critique Rity Felski

100%

Mizerkiewicz T.

Śląskie Studia Polonistyczne

|

2022

|

tom 20

|

nr 2

1-13

EN

The article discusses a groundbreaking post-critical project in Anglo-Saxon literary studies formulated in Rita Felski’s book The Limits of Critique. Tomasz Mizerkiewicz offers a comprehensive analysis of the “hermeneutics of suspicion” carried out by Felski, showing its numerous limitations. Felski argues that criticism – understood as an emotionally uninvolved reading of literature being part of the panoptic system of power that subjugates individuals – should be modified to embrace an affective quality and a new vision of the ontology of a literary work. Felski believes that thanks to Bruno Latour’s actor-network theory, it is possible to begin to perceive the literary work as a causative non-human actor. The work then avoids participating in the sterile dispute between the idea of the autonomy of art and radical pragmatism, which assumes the full dependence of the meanings of this work on the context. Theorized in new phenomenological analyses, literature demonstrates a capacity to exert influence. At the same time, it does not do anything by itself, but in cooperation with other important human and non-human actors (readers, schools, reading family customs and others). The type of critique described in The Limits of Critique becomes a conscious participant in the social interventions of literature consisting in the joint discovery of the possibility of the emergence of new types of connections, networks and communities. Thus, critique and literature contribute to the development of particularly effective varieties of aesthetic, economic and political agency.

PL

W artykule omówiono przełomowy w anglosaskich studiach literaturoznawczych projekt postkrytyki sformułowany w książce Rity Felski Limits of Critique. Zreferowano przeprowadzoną przez badaczkę wszechstronną analizę „hermeneutyki podejrzeń”, w której to analizie Felski wykazujała liczne ograniczenia owej hermeneutyki. Felski zaproponowała, by krytykę – rozumianą jako oschłe emocjonalnie czytanie literatury stanowiące część panoptycznego systemu władzy ujarzmiającej jednostki – zmodyfikować o jakości afektywne oraz nowe widzenie ontologii dzieła literackiego. Badaczka uważa, że dzięki Brunona Latoura teorii aktora-sieci można zacząć postrzegać utwór literacki jako sprawczego aktora pozaludzkiego. Dzieło unika wówczas udziału w jałowym sporze między ideą autonomii sztuki a radykalnym pragmatyzmem zakładającym pełną zależność znaczeń owego dzieła od kontekstu. Odsłaniana w nowych analizach fenomenologicznych literatura demonstruje swoją zdolność oddziaływania, a zarazem nie dokonuje niczego sama z siebie, lecz robi to we współpracy z innymi ważnymi aktorami ludzkimi i pozaludzkimi (czytelnikami, szkołami, czytelniczymi obyczajami rodzinnymi i innymi). Krytyka opisana w Limits of Critique staje się świadomą uczestniczką interwencji społecznych literatury polegających na wspólnym odkrywaniu możliwości zaistnienia nowych rodzajów połączeń, sieci i wspólnot. Tym samym krytyka i literatura przyczyniają się do wypracowania szczególnie efektywnych odmian sprawstwa estetycznego, ekonomicznego i politycznego.

12

Nowe sytuacje poetyki

100%

Mizerkiewicz T.

Forum Poetyki

|

2015

|

nr 1

18-25

EN

The article discusses new concepts of literary theory that indicate a gradual restoration of poetics to a place of importance in literary studies thought. In the author’s opinion, poetics is making a comeback as a form of essential situational knowledge that enables the enrichment of the reading process, and also arises during the act of reading, avoiding the untimeliness and abstraction associated with poetics’ former incarnation.

PL

Artykuł omawia nowe koncepcje teoretycznoliterackie, które wskazują na stopniową restytucję znaczenia poetyki w refleksji literaturoznawczej. Zdaniem autora, poetyka powraca jako rodzaj niezbędnej wiedzy sytuacyjnej, która pozwala wzbogacić proces lektury, a zarazem pojawia się w trakcie czytania, aby uniknąć niewczesności wiedzy charakteryzującej w znaczącym stopniu dawniejszą poetologię.

13

Pożegnanie Pani Profesor Bożeny Chrząstowskiej i zaproszenie do publikacji w poświęconym Jej numerze

51%

Kaniewska B. , Mizerkiewicz T. , Kwiatkowska-Ratajczak M.

Polonistyka. Innowacje

|

2020

|

nr 12

5-12

PL

Pożegnanie Pani Profesor Bożeny Chrząstowskiej i zaproszenie do publikacji w poświęconym Jej numerze

14

ŚWIADOMOŚC KRYTYKI - Ankieta „WIELOGŁOSU”

45%

Darska B. , Iwasiów I. , Madejski J. , Maliszewski K. , Mizerkiewicz T.

|

tom 1

|

nr 9

PL

Z przekonaniem, że wypowiedzi sprowokowane ankietowymi pytaniami to jedna z istotnych dzisiaj form krytycznej wymiany myśli, zwróciliśmy się do krytyków z kilkoma pytaniami dotyczącymi współczesnej krytyki w kontekście przemieszania tendencji, języków, kryteriów, kanałów komunikacyjnych, ale też pojawiających się w ostatnich latach manifestów i programów. Rozpisaliśmy naszą ankietę zapewne trochę z niepewności, czy potrafi my dobrze, adekwatnie nakreślić przestrzeń obecnej krytyki; trochę z obawy, czy nie zamkniemy jej w klatce akademickiej refleksji, skracając jej oddech i ucinając (i tak już mocno podcięte) skrzydła; ale też z przekonania, że w takiej materii jak krytyka liczy się (nomen omen) wielogłosowość i że metakrytyczne refleksje, które oczywiście nie zastąpią krytycznej roboty, są – cokolwiek by o nich powiedzieć – potrzebne i inspirujące. Jednym słowem – rozpisaliśmy te ankietę nie tyle w zastępstwie poważnej dyskusji, ile z chęci dopuszczenia do głosu krytyków działających w różnych przestrzeniach i obiegach komunikacyjnych. Pytania o faktyczne (i postulowane) miejsce krytyki literackiej w różnych obiegach współczesnej kultury czy też o to, po co, dla kogo i z jakim umocowaniem czyta i pisze dziś krytyk – miały – w naszym zamierzeniu – stanowić punkt wyjścia do rozważań na temat aktualnego usytuowania krytyki.