Recenzja książki L. Martinez Andrade, Ameryka Łacińska Religia bez odkupienia. Teologia wyzwolenia i opór ludów Ameryki Łacińskiej wobec kolonializmu i kapitalizmu, tłum. Z. M. Kowalewski, Warszawa 2012, s. 183
The text consists of four parts. Assuming that the late Middle Ages was an era of an unusual intensity of conflicts based on religion and race, it will be shown how the notion of the Church as mystical body (Corpus Ecclesiae mysticum), which was its answer to those conflicts, arises from the conservative interpretation of the divine Incarnation. I thereby prove that the entire medieval political theology is self-established as an attempt of repressive suppression of the horizontal (and without organs) political body, created by the early Christianity. The second part is an attempt to describe an anthropological machine, whereby from the 11th century the Curia produced the radically exclusive notion of a political body, dividing the world of those days into humans (who will be saved) and none-humans, which consist of the condemned mass. The third part indicates how this process assumes the form of excommunication, which despite the fact of being created as an extraordinary measure, became the norm for the medieval masses. The last part describes the Franciscanism as a social and religious movement based on the concept of repetition of the Incarnation event – tragic from the orthodox theology point of view. In this context the hidden under the surface of the struggle for investiture, the unbreakable alliance is revealed, maintained between the Papacy and the Empire that was created to hold back the new, heterodox outbursts and the anti-imperialist line of the outlets.
PL
Tekst składa się z czterech części. Wychodząc z założenia, że późne średniowiecze było epoką niezwykłej intensyfikacji konfliktów religijnych i klasowych, pokazuję, jak stanowiąca odpowiedź na te konflikty koncepcja Kościoła jako ciała mistycznego (Corpus Ecclesiae mysticum) wypływa z konserwatywnej interpretacji boskiego Wcielenia. Dowodzę tym samym, że cała późnośredniowieczna teologia polityczna ustanawia się jako próba represyjnego stłumienia horyzontalnego (i pozbawionego organów) ciała politycznego, skonstruowanego przez wczesne chrześcijaństwo i odnawianego przez późnośredniowieczne ruchy heterodoksyjne. Cześć druga jest próbą opisania maszyny antropologicznej, za pomocą której kuria od XI wieku wytwarza radykalnie ekskluzywną koncepcję ciała politycznego, dzieląc ówczesny świat na ludzi (których czeka zbawienie) i nie-ludzi, stanowiących masę potępionych. W części trzeciej pokazuję, jak ten proces przybiera formę instytucji ekskomuniki, która choć powołana do sytuacji wyjątkowych, staje się dla średniowiecznych mas regułą. W części ostatniej przedstawiam franciszkanizm jako ruch społeczno-religijny, oparty na idei powtórzenia – traumatycznego z punktu widzenia ortodoksyjnej teologii – wydarzenia Inkarnacji. W tym kontekście ujawnia się także ukryty – pod powierzchnią walk o inwestyturę – nierozerwalny sojusz, utrzymywany między papiestwem i cesarstwem, a powołany do blokowania nowych heterodoksyjnych wybuchów czy antyimperialnych linii ujścia.
The article proposes the philosophy of political subject, which combines two currents of social thought that usually do not enter into dialogue with each other. On the one side the text draw from the popular history of the subaltern classes, and on the other side it is indebted to the new materialism, which remains interested in the multi-species communities’ formation. In the following chapters, the authors of the essay present why the concept of the rabble (as the multi-species subject) may turn out to be a very accurate tool to both study the history of the subaltern classes and to create new politics in the era of climate change. The proposeddirection leads through the agency of human and non-human subaltern beings by the practices of multi-species commoning.
PL
Artykuł stanowi propozycję filozofii podmiotu politycznego, która uwzględniałaby osiągnięcia dwóch (zwykle niewchodzących ze sobą w dialog) tradycji badawczych. Z jednej strony historii oddolnej, z drugiej – nowego materializmu, zainteresowanego kształtowaniem się wspólnot wielogatunkowych. W kolejnych rozdziałach eseju autorzy pokazują, dlaczego koncepcja motłochu (jako podmiotu wielogatunkowego) może okazać się bardzo dobrym narzędziem, użytecznym zarazem do studiowania historii klas podporządkowanych, jak i do budowania nowej polityki w warunkach kryzysu klimatycznego. Proponowany przez nich kierunek polega na oparciu sprawczości ludzkich i nie-ludzkich zdominowanych na praktykach wielogatunkowego uwspólniania.