Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wyciąg z Lucimia

100%

Smużny W.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2019

|

tom 73

|

nr 4 (327)

64-66

PL

Wyciąg z Lucimia to sygnał z dwunastu lat naszej pracy w lokalnej społeczności. To wybrane rekonstrukcje i skromne, szare zdjęcia – fotookruchy naszej pracy – rozmieszczone na wystawie w jakby magicznym kręgu czasu i miejsca wybranego – wymagają oglądu skupionego i przyjaznego. Potrzebują uwagi, jaką darzymy dawne, rodzinne albumy. Przyjaznym, niepobieżnym oglądem i lekturą tej wystawy można się zbliżyć do idei i charakteru pracy artystycznej wśród ludzi na wsi. Po ulotnych zachowaniach, po efemerycznych działaniach i akcjach, a także po przedmiotach symbolicznych, okazjonalnych i nietrwałych – jedynymi ich materializacjami wizualnymi pozostają najczęściej zdjęcia lub przeźrocza. To, co przed dziewięcioma laty wyobraziliśmy sobie i wykoncypowaliśmy jako sztukę społeczną – ideę, cel i program postępowania artystycznego jakże odmiennego od tego, który proponowała sztuka lat 70. i układ artystyczny, w którym wyrośliśmy – w dużym stopniu osiągnęliśmy i osiągamy. Lucim jest praktycznym, lokalnym laboratorium prospołecznej postawy artystycznej. Jest jedną z wysp szczęśliwych (?!) w archipelagu sztuki. Sztuki i... życia.

EN

Wyciąg z Lucimia / Extract of Lucim indicates our 12 years long work in a local community. The exhibition, consisting of selected reconstructions and modest grey photographs – photo-fragments of our activity – arranged as if within a magic circle of time and place, calls for focused and friendly examination. It also requires the sort of attention we pay to old family albums. A kindly and absorbed examination of the display might make it possible to approach the idea and character of artistic endeavours pursued amongst members of a rural community. Photographs and slides are, as a rule, the sole visual materialisation of fleeting behaviour, ephemeral campaigns and activities as well as symbolic, special occasion, and fragile objects. We achieved, and continue to do so, that, which nine years ago we imagined and conceived to be social art – an idea, a target, and a programme of artistic conduct so different from the one proposed by art of the 1970s and the artistic configuration in which we grew up. Lucim is a practical, local laboratory of a pro-social artistic attitude. More, it is one of the Isles of the Blessed in the archipelago of art and… life.

2

Na marginesie haseł programowych sztuki społecznej po ośmiu latach realizacji prospołecznej postawy artystycznej

100%

Smużny W.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2019

|

tom 73

|

nr 4 (327)

61-63

PL

Określenie idei „sztuką społeczną” nie przyszło łatwo. Można powiedzieć, że z trudem „przechodziło ono przez gardło” w kontekście odczuwanej kompromitacji pojęcia „społeczne” w rzeczywistości ustrojowo do realizacji idei społecznej rzekomo powołanej i nastawionej. Nie kierowała nami żadna układowość czy podustrojowość. Zainteresowanie społecznym odbiciem (wyrażającym się w odbiorze) naszej twórczości było wiążącym motywem wspólnego działania w ramach Grupy Działania. Po ośmiu latach aktywności społeczno-artystycznej w Lucimiu od czasu ogłoszenia idei i programu, a właściwie kierunków postępowania realizującego sztukę społeczną, po latach aktywności twórczej obciążonej społecznizmem można skromnie powiedzieć, że dzieła-działania były, bywały i są w Lucimiu realnością, a nie wyobrażoną tylko, artystycznie lub teoretycznie wyimaginowaną fikcją. Z perspektywy praktykowania sztuki społecznej można wykazać aktualność jej haseł programowych cytującym przypomnieniem-powtórzeniem i wzbogacającym rozszerzeniem nasuwającymi się uwagami, dookreśleniami i refleksjami. Oto one: 1. „Wejście autora w bezpośredni kontakt z odbiorcami w ich środowisku” było, jest i może być konsekwencją wyjścia do odbiorców artysty wychowanego w układzie artystycznym. Bezpośredniość kontaktu zapewnia obu stronom (autorskiej i odbiorczej) autentyzm wzajemnych reakcji i relacji. 2. „Zmiana statusu społecznego artysty z odległego i obcego nadawcy na człowieka bliskiego odbiorcy” dokonuje się wraz z upływem czasu wypełnionego kontaktami bezpośrednimi i współpracą w trakcie artystycznej, symbolicznej komunikacji. Tylko dla najbardziej aktywnych odbiorców spośród społeczności lokalnej, autor staje się człowiekiem bliskim – znajomym, zaprzyjaźnionym, traktowanym swojsko, niemal rodzinnie. 3. „Zainteresowania odbiorcami prowadzące do rozpoznania ich potrzeb, systemów wartości i zdolności recepcyjnych – rezygnacja z anonimowości odbioru” może być deklaracją na wyrost. Anonimowość odbioru niezauważana oraz bezrefleksyjnie i bezkrytycznie traktowana przez funkcjonariuszy układu artystycznego jest nie do utrzymania w wieloletnim impulsowaniu społeczno-artystycznym wybranej społeczności lokalnej. 4. „Rezygnacja z powszechnego systemu pośrednictwa na rzecz osobistego udostępniania przekazów i ich uprzystępniania”. Rezygnacja ta prowadzi do zupełnego wyzwolenia się autorów z usankcjonowanej i żywotnej w życiu artystycznym tradycji zależności artystów od pośredników – komisarzy wystaw, kierowników biur wystawowych, obsługi technicznej salonów, pań i panów piszących teksty do katalogów, nieobiektywnych i tendencyjnych, „dowcipnych” i przekłamujących dziennikarzy, niekonweniujących teoretyków i niekompetentnych krytyków sztuki. 5. „Wzrost poczucia odpowiedzialności moralnej twórcy za przekaz w sytuacji bezpośredniego komunikowania go odbiorcy” jest spostrzeżeniem wyniesionym z pierwszych doświadczeń żywego, bezpośredniego, społecznego odbioru Akcji Podróż. W sytuacjach stawiania siebie „oko w oko” z publicznością wobec własnych prac o wiele bardziej dochodziła do głosu świadomość odpowiedzialności za dzieło aniżeli tylko podczas przygotowywania prac na wystawy, których recepcji społecznej w ogóle się nie doświadczało. 6. „Zwracanie uwagi społeczności odbiorców na wartości wizualno-plastyczne jej środowiska”, a więc na to, co na co dzień i od lucimskiego święta występuje w otoczeniu mieszkańców. Służy rozbudzaniu u odbiorców wrażliwości na nie oraz zdolności do ich samodzielnego dostrzegania, do ich zachowania i ochrony, do ich utrzymania i pielęgnacji. 7. „Dążenie do wytworzenia obyczajów w sferze kultury wizualno-plastycznej” ze strony autora musi trafić na podatny grunt. Działanie obyczajotwórcze wymaga samozaparcia w powtarzalności idei i jej konkretnych, plastycznych realizacji. Wymaga konsekwencji, uporu i osobistego przykładu przez wiele, wiele lat, zanim od autora przejdzie w lokalny obyczaj, „wejdzie w krew” i działanie wybranej społeczności. 8. „Wydłużenie w czasie procesu komunikowania się z odbiorcami z uwagi na długotrwałość przemian w sferze wrażliwości, wyobraźni i świadomości odbiorców” stało się dla autora doświadczeniem procesu tworzenia rozłożonego na pory roku, na kolejne spotkania i współdziałania, na daty i okoliczności kalendarza: ogólnego i lokalnego. Kalendarza życia i śmierci, obumierania natury i jej odradzania się. Odradzania się przyrody i życia w lokalnej społeczności. Zaś pojawienie się transcendencji w konkretnej, życiowej przestrzeni nie ma postaci iluzorycznej jak w sztuce. 9. „Uwzględnianie w działaniach wyników weryfikacji społecznej propozycji autorskich” było i jest koniecznością. Zwłaszcza wtedy, gdy propozycja autorska wymagała bezpośredniego, wieloosobowego angażowania się lokalnych realizatorów. Nie było jak dotąd żadnego przypadku odrzucenia czy potępienia naszych dzieł i działań. Można by mówić po latach o – konstatowanym z dużą satysfakcją – poczuciu niemal całkowitej wolności tworzenia w Lucimiu. 10. „Związek dzieła-działania z miejscem powstania – jedność miejsca inspiracji, realizacji, prezentacji i recepcji”. Programowe przyjęcie potrzeby powiązania czterech elementów w całość przy wkraczaniu do Lucimia było pewną ideowo-artystyczną rewelacją. Kontestowało ono powszechną praktykę wystawienniczego funkcjonowania przekazów artystycznych w oderwaniu od ich przyczyny i sił sprawczych. 11. „Antyautonomiczność dzieła-działania – przeciwstawianie się wyjmowaniu dzieła z kontekstu jego zaistnienia” odnosi się przede wszystkim do idei upowszechniania rezultatów sztuki społecznej. Przed laty chodziło o to, by nie wynosić dzieł z miejsca ich powstania i ideowego przeznaczenia. Nie wynosić ich i nie „kupczyć” nimi za wszelką cenę na przykład dla celów wystawowych.

EN

The task of defining the idea of “social art” was by no means easy. It could be said that “it stuck in one’s throat” within the context of the experienced mockery of the concept of ”social” in a reality whose system was supposedly established for, and focused on, the realisation of a social idea. Members of Grupa did not follow any sort of systemic pattern. Interest in the social reflection (expressed in reception) of our work was a binding motif of joint activity within Grupa Działania. After eight years of social-artistic activity in Lucim – from the time of the announcement of the idea and programme, or rather the currents of activity focused on implementing social art – and in the wake of years of creative activity encumbered with social tasks, it could be said in all modesty that works-activity in Lucim were, and are part of reality and not merely a theoretically and artistically imaginary fiction. From the perspective of practising social art we can demonstrate the topicality of its programme slogans by means of a recollection-repetition and an enhancing expansion of the remarks, clarifications, and reflections that come to mind.

3

Grupa 111

100%

Smużny W.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2019

|

tom 73

|

nr 4 (327)

60

PL

Grupa kojarzona jest z Lucimiem i nazywana jest Grupą Lucim. W znaczku występuje w zbitce: Lucim Grupa 111 lub Lucim 111 Group. Na użytek zaś krótkiego, syntetycznego określenia siebie w układzie artystycznym artyści przyjęli oznaczenie – identyfikator cyfrowy. 111 – potrójność lub sto jedenastość pojedynczości, liczba magiczna w swym wizualnym zaklęciu i liczba symboliczna. Zamiast wymieniać autorów: Bogdan Chmielewski, Witold Chmielewski, Wiesław Smużny, wystarczy podać: Grupa Jeden Jeden Jeden. Zamiast wymieniać jeszcze większą liczbę współautorów z Lucimia, można podać: Grupa Sto Jedenaście. 111 należy czytać i jako trzy jedynki, i jako stojedenaście, i to jeszcze razem wzięte, razem spięte, jednoczesne, zgodne z ideą dzieła – działania sztuki społecznej. Jedynki w szeregu 111 to zarówno trzej autorzy z zewnątrz, ale działający w środowisku ludzkiej zbiorowości, jak też współautorzy działania spośród tego środowiska na rzecz własnego środowiska oraz na zewnątrz, na rzecz np. środowiska sztuki.

EN

Grupa is associated with Lucim and is thus known as Grupa Lucim. Its logo features the following combinations: Lucim Grupa 111 or Lucim 111 Group. For the purpose of a brief and synthetic self-description within an art configuration the artists accepted digital identification: 111 – three or a hundred and eleven ones, a magic number in its visual spell, and a symbolic number. Instead of listing the authors: Bogdan Chmielewski, Witold Chmielewski, and Wiesław Smużny it suffices to say: Grupa Jeden Jeden Jeden / Group One One One. And instead of listing an even larger group of co-authors from Lucim one can say: Grupa Sto Jedenaście / the Hundred and Eleven Group. 111 should be read as: three ones, a hundred and eleven, and, additionally, as the jointly linked and simultaneous activity of social art concurrent with the idea of the artwork. The ones in 111 denote both the three authors working outside and, simultaneously, within a community environment, as well as the co-authors of activity conducted for the sake of their milieu and beyond it, e.g. for the world of art.

4

Grupa 111. 52 lata obecności w Lucimiu i 42. rocznica zainicjowania Akcji Lucim

51%

Chmielewski W. , Chmielewski B. , Smużny W.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2019

|

tom 73

|

nr 4 (327)

67-68

PL

Prapoczątek (1967–1976) to coroczne wakacyjne doświadczanie lasów i jezior w pobliżu Lucimia; okazjonalne i zewnętrzne związki ze wsią. W 1975 roku Bogdan i Witold Chmielewscy kupili opuszczone gospodarstwo na skraju lasu w Lucimiu-Kadzionce. Początek i pierwszy etap - Akcja Lucim (1977–1978). Latem 1977 roku, po zakończeniu projektu Akcja Podróż, zrealizowanego w 1976 roku, narodził się pomysł Akcji Lucim jako rocznego eksperymentu artystyczno-upowszechnieniowego w Lucimiu. 26 października 1977 w szkole odbyło się pierwsze spotkanie z mieszkańcami wsi. Zimą 1977 i wiosną 1978 roku miały miejsce częste pobyty zespołu we wsi, inspirujące finalne realizacje. Finał Akcji Lucim odbył się 19 i 20 sierpnia 1978 roku, było to dwudniowe świętowanie sztuki wypełnione prezentacjami autorskimi w centrum wsi. Drugi etap – Działanie w Lucimiu (1978–1980). 21 sierpnia 1978 roku – następnego dnia po finale Akcji – zapadła decyzja o jej wieloletniej kontynuacji. W listopadzie samookreślenie się zespołu (Wiesław Smużny, Bogdan Chmielewski, Stanisław Wasilewski, Witold Chmielewski i Andrzej Maziec) pod nazwą Grupa Działania. 18 i 19 sierpnia 1978 – finał rocznego Działania w Lucimiu. Modyfikacja działania z jednorazowego, finalnego, dorocznego wystąpienia na wielokrotne działania, wyznaczone rytmem pór roku: Rocznica 3 lutego, Wiosna w marcu, Lato – Święty Jan w czerwcu, Świętowanie sztuki w sierpniu, Jesień – świętowanie plonów (dożynki) we wrześniu i Zima – Święty wieczór w grudniu. W marcu opracowaliśmy ideę i program Sztuki społecznej. W maju sformułowane zostały założenia Ośrodka Działań Społeczno-Artystycznych w Lucimiu, a w sierpniu, w świetlicy wiejskiej, zainicjowana została jego działalność. Powstała też idea budowy Domu Ludowego w Lucimiu. Trzeci etap – Działania lucimskie (1981–2019). Kontynuacja, rozwój i modyfikacja modelu działań społeczno-artystycznych w Lucimiu. Praktyczne realizowanie idei sztuki społecznej. W 1981 roku samorozwiązanie się Grupy Działania, wyłączenie się z działalności w Lucimiu Stanisława Wasilewskiego i Andrzeja Maźca. W 1982 roku sformułowanie idei „Nowej sztuki ludowej”. Wiosną 1983 roku rozpoczęcie budowy Lucimskiego Domu Ludowego. Kolejne nowe idee: „Trzecia droga” (1987) i „Podsacrum” (1989). Rodzą się nowe spotkania-święta związane z rytmem przyrody i kalendarzem kościelnym. Powstał lucimski rok obrzędowy ze stałymi i ruchomymi spotkaniami-świętami: Święty wieczór, Rocznica 3 lutego, Popioły, Wielka Moc, Zielone, Wianki – Święty Jan, Lucim żyje!, Świętowanie plonów – dożynki, Szara godzina, Za duchy i Domowiny. W maju 1989 roku określiliśmy się jako Grupa 111. 1989 roku w Lucimiu zawiązał się Oddział Polski Europejskiej Rady na Rzecz Wsi i Małych Miast ECOVAST z udziałem jej prezydenta Michaela Dovera. W 1991 roku zakończona została budowa Domu Ludowego. Do Lucimia przyjeżdżał kilkakrotnie dr Henning Albrechtsen, prezydent Telecottage International TCI, Powstała idea zlokalizowania pierwszej polskiej telechaty (lokalnego centrum teleinformatycznego, edukacyjnego i kulturalnego) w lucimskim Domu Ludowym, a po jego rozbudowie utworzenie tam europejskiego Domu Wsi. Niestety, projekty te wyprzedzały swój czas, nie uzyskaliśmy też dofinansowania z Unii Europejskiej. Trwała też kilkuletnia współpraca Grupy 111 i mieszkańców Lucimia ze studentami z Katedry Socjologii Wsi UMK w Toruniu oraz studentami i profesorami z uniwersytetu w Paderborn (Fakultät für Naturwissenschaften) w Niemczech. W 1997 roku z działań Grupy 111 w Lucimiu wyłączył się Witold Chmielewski, natomiast Wiesław Smużny i Bogdan Chmielewski kontynuują nadal współpracę z mieszkańcami.

EN

Earliest beginnings (1967–1976) involved annual summer-vacation experiences of forests and lakes in the environs of Lucim; occasional and external contacts with the village. In 1975 Bogdan and Witold Chmielewski purchased an abandoned farm at the edge of a forest in Lucim-Kadzionka. The idea of “Akcja Lucim” envisaged as a year-long art-propagation experiment held in Lucim was conceived in the summer of 1977, after the completion of the “Akcja Podróż” project. The first meeting with the villagers took place at the local school on 26 October 1977. Frequent stays of members of the group in the village in the winter of 1977 and the spring of 1978 inspired final realisations. The finale of “Akcja Lucim”, held in the centre of the village on 19–20 August 1978, was a two-day celebration of art including numerous auteur presentations. Second stage – „Działanie w Lucimiu” (1978–1980). On the day following the finale of “Akcja”, i.e. 21 August 1978, it was decided to continue “Akcja” for years to come. In November the group (Wiesław Smużny, Bogdan Chmielewski, Stanisław Wasilewski, Witold Chmielewski, and Andrzej Maziec) adopted the name: Grupa Działania. 18 and 19 August 1978 – finale of the year-long Działanie w Lucimiu. Modification of activity from a one-time annual event into a repeated undertaking designated by the rhythm of the seasons: “Rocznica” (Anniversary) on 3 February, “Wiosna” (Spring) in March, “Lato – Święty Jan” (Summer – St. John’s) in June, „Świętowanie sztuki” (Celebrating art) in August, “Jesień – świętowanie plonów” (Autumn – harvest festival) in September, and “Zima – Święty wieczór” (Winter – holy eve) in December. In March – formulation of the “Sztuka społeczna” idea and programme. In May – establishment of premises for the Centre for Socio-artistic Activity (Ośrodek Działań Społeczno-Artystycznych) in Lucim; in August – inauguration of activity in the village common-room. Introduction of the idea of building a Community Centre in Lucim. Third stage – „Działania lucimskie” (1981–2019). Continuation, development, and modification of the model of socio-artistic activity in Lucim. Practical implementation of the idea of social art. 1981 – break up of Grupa Działania; Stanisław Wasilewski and Andrzej Maziec resign from activity in Lucim. 1982 – formulation of the idea of “New folk art”. Spring 1983 – initiation of building the Lucim Community Centre. Successive new ideas: “Trzecia droga” (1987) and “Podsacrum” (1989). Commencement of new meetings-festivities connected with the rhythm of Nature and the Church calendar. Inauguration of the Lucim ritual year with permanent and moveable meeting-festivities: „Święty wieczór”, “Rocznica 3 lutego” (Anniversary of 3 February), “Popioły” (Ashes), “Wielka Moc” (Great might), “Zielone” (Green week), “Wianki – Święty Jan” (Wreaths – St. John’s), “Lucim żyje!” (Lucim lives!), “Świętowanie plonów – dożynki” (Harvest festivities), „Szara godzina” (Eventide), “Za duchy” (All Souls) and “Domowiny”. In May 1989 members of the group assumed the name: Grupa 111. In 1989 – the establishment in Lucim of a Polish Branch of the European Council for the Village and Small Town ECOVAST, attended by the President of ECOVAST Michael Dover. 1991 – completion of the construction of the Community Centre. Dr Henning Albrechtsen, President of Telecottages International (TCI), paid several visits in Lucim. Onset of the idea of localising the first Polish telechata (telecottage – a local tele-information, education, and culture centre) at the Lucim Community Centre, and after its expansion – the establishment of a European Community Centre. Unfortunately, these projects were greatly ahead of their times; we also did not receive European Union financial assistance. Continuation of several-years long cooperation between Grupa 111 and the residents of Lucim with students from the Department of the Sociology of Rural Areas at the Nicolaus Copernicus University in Toruń and students and professors from Paderborn University (Fakultät für Naturwissenschaften) in Germany. In 1997 Witold Chmielewski resigned from further participation in the activity of Grupa 111; Wiesław Smużny and Bogdan Chmielewski still continue their cooperation with the villagers.

5

Sztuka społeczna jako idea

45%

Wasilewski S. , Smużny W. , Maziec A. , Chmielewski W. , Chmielewski B.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2019

|

tom 73

|

nr 4 (327)

57

PL

Program sztuki społecznej sformułowany został przez Grupę Działania w marcu 1980 roku. Opracowany został w 11 punktach poprzedzonych następującym wstępem: „W postawie społecznej chodzi o wytworzenie więzi między ludźmi w ramach komunikacji symbolicznej, zachodzącej w bezpośredniej styczności nadawców i odbiorców z występującą niekiedy zamiennością społecznych ról nadawcy i odbiorcy. Można sobie wyobrazić takie dzieło-działanie, które w swoim oddziaływaniu na wybraną społeczność lokalną pociągnie ją do własnych, indywidualnych i zbiorowych kreacji symbolicznych i instrumentalnych. Ów bodziec w nadaniu i jego rozszerzająco-modyfikujący rezonans w odbiorze, razem wzięte jako twór ponadindywidualny, ponadautorski, osiągnięty we wspólnocie, mogą stanowić propozycję wobec sztuki, propozycję sztuki społecznej”.

EN

The programme of social art, formulated by Grupa Działania in March 1980, was presented in 11 points preceded by the following introduction: “The social attitude involves the creation of an interpersonal link within the framework of social communication, appearing in direct contact between recipients and senders and the occasionally occurring changeability of the social roles of the two. It is possible to conceive work-activity, whose impact upon a selected local community will inspire the latter to embark upon own, individual and group creations, both symbolic and instrumental. This conveyance stimulus and its expanding-modifying reception resonance, treated jointly as a supra-individual and supra-auteur creation achieved within a community, could constitute a proposal addressed to art, i.e. a proposal of social art”.