Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Egzystencjalny fenomen epizodów codzienności jako źródło antycypacji przyszłości

100%

Gara J.

Studia z Teorii Wychowania

|

2015

|

nr 3 (12)

29-48

PL

Każda postać doświadczeń edukacyjnych (wychowania i kształcenia), które rozgrywają się „tu i teraz” przybiera postać epizodów codzienności i w tym znaczeniu stają się one źródłem antycypacji przyszłości. Antycypacje te mogą zaś okazywać się „puste” (nie spełniające się, nie znajdujące swego urzeczywistnienia) lub „pełne” (spełniające się, znajdujące swoje urzeczywistnienie). Mogą też być urzeczywistniane na mocy obiektywnego biegu rzeczy i przyczynowo-skutkowej przewidywalności lub subiektywnej sprawczości podmiotu działania, który „wczytuje” zarówno w siebie, jak i w otaczającą rzeczywistość własne egzystencjalne projekty. W tym znaczeniu człowiek jest stwarzany przez otaczający świat, ale również świat ten stwarza – jest zarazem bytem uwarunkowanym i warunkującym. Struktura i dynamika edukacji, jej sens i istota, mogą i powinny być zatem ujęte przez pryzmat tych dwóch aspektów: obiektywnego i subiektywnego. To, co obiektywne może zaś być przewidywane, tak jak to, co subiektywne może być projektowane. Jednym z podstawowych zadań edukacji jest zatem wyposażanie swych adeptów w owe kompetencje antycypacji przyszłości przewidywania i projektowania.

EN

Each educational experience (upbringing and education) that takes place „here and now” takes the form of the episodes of everyday life and, in this meaning, they become the resource of anticipation of events in the future. Anticipation may become „empty” (not self-fulfilling, and without its own realisation) or „full” (self-fulfilling, and finding its own realisation). Anticipation may be also realised on the basis of the objective course of the matter, on the basis of cause-and-effect predictability, or on the basis of subjective proactivity of the operator that “loads” its own existential projects in both itself and the surrounding reality. In this meaning, a person is created by the surrounding world, but a person also creates the world; therefore, the man is both the determined and determining being. The structure and dynamics of the education, its sense and the essence may be considered in the context of objective and subjective aspects. The objective ones may be as predictable as the subjective ones may be designed. One of the essential tasks of the education is therefore to equip its adepts with the competencies of future anticipation of predictions and design.

2

(Dia)logiczny horyzont doświadczenia edukacyjnego, społecznego i kulturowego

100%

Gara J.

Studia z Teorii Wychowania

|

2018

|

nr 2 (23)

23-40

PL

Kategoria doświadczenia edukacyjnego, społecznego i kulturowego odsyła nas do „międzyludzkiej przestrzeni styczności”. Doświadczenie takie zawsze ostatecznie odnajduje swe rzeczywiste ramy odniesienia w przestrzeni, która ma charakter publiczny (otwarty). Przestrzeń publiczna jako odwrotność przestrzeni prywatnej zakłada zaś bezpośrednią styczność tego, co znane i bliskie z tym, co nieznane i obce. Otwarty charakter przestrzeni publicznej z założenia wymaga więc uznania tego, co wyraża się w racjach intersubiektywności i transparentności myślenia i działania. W tym też kontekście nastawienia dialogiczne rozpatruję przez pryzmat kategorii „Niewymierności”, z kolei samą intersubiektywność i transparentność rozpatruję przez pryzmat kategorii „Nieoczywistości”.

EN

The category of educational, social and cultural experience is inseparably linked to the spaces of interpersonal contact. Such experience always finally finds its actual frame of reference in a space that is public (open). Public space, as the reverse of private space, implies direct contact between what is known and close and what is unknown and foreign. Thus the open character of public space by very definition requires recognition of what is expressed by the notions of inter-subjectivity and transparency of thought and action. In this context, the author discusses the dialogical attitudes through the category of „Unquantifiability”, while in turn the categories of intersubjectivity and transparency are considered from the perspective of „Non-obviousness”.

3

Egzystencjalna problematyzacja poszukiwania, poznawania i tworzenia samego siebie

100%

Gara J.

|

2017

|

nr 2

9-33

PL

Problem progresji i autokreacji człowieka w sposób ścisły związany jest z przedmiotem zainteresowania szeroko rozumianej filozofii człowieka, jak i filozofii wychowania. Pytania i rozstrzygnięcia filozofii człowieka przekładają się tu wprost na pytania i rozstrzygnięcia filozofii wychowania. Autorska konceptualizacja tytułowego zagadnienia oparta jest na wyeksponowaniu takich momentów egzystencjalnego doświadczenia człowieka, jak: konieczność, autentyczność, paradoksalność, uobecniający ślad, czy tragizm. Problematyzacji poddane zostały również aporetyczne wymiary progresji i autokreacji człowieka: 1. aktualność versus potencjalność bycia, 2. immanencja versus transcendencja bycia, 3. realność versus idealność bycia, 4. nieuchwytność versus samoobiektywizacja bycia, 5. nieautonomiczność versus autonomiczność bycia.

4

„Świat życia codziennego” jako źródło wiedzy pedagogicznej

100%

Gara J.

Przegląd Pedagogiczny

|

2009

|

nr 2

5-19

PL

Kategoria „świata życia codziennego” (Lebenswelt) opiera się na założeniu, że wszelki, źródłowy i prawdziwy, początek „w zdobywaniu poznania jest nienaukowy”. Kategoria ta jest więc swoistą rehabilitacją i dowartościowaniem „przednaukowego doświadczenia”. Wyeksponowanie znaczenia „świata życia codziennego” na gruncie pedagogiki ściśle związane jest ze stanowiskami pedagogicznymi o profilu fenomenologicznym i badaniami pedagogiczno-antropologicznymi. Jednym z kluczowych przedmiotów zainteresowania takich badań jest też fenomen dzieciństwa, a przyjęcie perspektywy „świata życia codziennego” wyraża się tu w tym, by „wchodzić” w „świat”, w którym żyją dzieci – odkrywać go, uczyć się go i w ten sposób odkrywać zadania i problemy z tego „świata” się wyłaniające. To, w jaki sposób dziecko postrzega otaczający świat można bowiem porównać do obrazów widzianych w kalejdoskopie, które ukazują się nam w swej rozmaitości i zmienności. Teoria pedagogiczna powinna koncentrować się zatem na badaniu dziecięcego widzenia świata, przezwyciężając antropologiczną perspektywę, która skoncentrowana jest na „świecie dorosłych”. Praktyka zaś powinna się opierać na towarzyszeniu dziecku, stwarzaniu atmosfery zaufania i współdziałania.

5

Granice dyskursywności światopoglądowej współczesnej myśli pedagogicznej. Koncepcyjne ujęcie zamysłu i eksplikacji problemu

100%

Gara J.

|

2018

|

nr 2

120-147

PL

Punktem odniesienia dla tytułowego problemu są trzy nierozłączne idee, określające kondycję współczesności oraz przynależną jej praxis. Umownie można je określić mianem etosów polisemiczności i pluralizmu kulturowego, demokratyzacji i transparentności społecznej, a także praw człowieka i upodmiotowienia statusu jednostki. Owe etosy, zgodnie z przyjętym punktem widzenia, określają nieprzekraczalne granice myśli pedagogicznej, która pretenduje do tego, by być myślą współczesną. Dookreślanie myśli jako współczesnej z punktu widzenia granic jej dyskursywności światopoglądowej wymaga odróżnienia dwóch podstawowych sposobów rozumienia tego, co współczesne. W tym też kontekście ujęta zostaje swoistość myśli pedagogicznej, taktowanej jako jedna z perspektyw poznawczych pedagogiki ogólnej oraz sformułowane zostają formalne kryteria oceny wartości naukowej współczesnej myśli pedagogicznej.

6

Kultura wychowania jako fenomen drogi okrężnej

100%

Gara J.

Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN

|

2017

|

tom 1

PL

Pojęcie „kultury wychowania” traktuję w kategoriach umownego konstruktu teoretycznego, dzięki któremu ujęte są, z punktu widzenia myślenia i działania pedagogicznego, swoiste sensy i znaczenia. Przestrzenna metafora drogi okrężnej stanowi tu heurystyczny trop w próbie ujęcia owych sensów i znaczeń. W tym kontekście: 1) odróżniam zakresy znaczeniowe metafor drogi bezpośredniej, drogi na skróty, drogi okrężnej oraz drogi donikąd, 2) przywołuję wybrane kulturowo-filozoficzne zastosowania toposu drogi okrężnej, 3) dookreślam pojęcia homo culturalis oraz mondo civile z perspektyw pojęcia kultury jako drogi okrężnej. To zaś jest podstawą do ujęcia samej kultury wychowania poprzez: 1) sformułowanie założeń określających rozumienie tego pojęcia z perspektywy metafory drogi okrężnej, 2) określenie egzystencjalnego etosu, wyrażonego w nastawieniach i racjach myślenia i działania pedagogicznego, 3) wyodrębnienie czterech postaci racjonalizacji i utrwalania egzystencjalnych habitusów w ramach oddziaływań pedagogicznych.

EN

I treat the concept of “culture of education” in terms of contractual, theoretical construct, which presents specific meanings and significances from the point of view of pedagogical thinking and action. The spatial metaphor of a detour is a heuristic clue in an attempt to approach these significances and meanings. In this context: 1) I distinguish between the meaning of metaphors of a direct road, a shortcut, a detour and a road to nowhere, 2) I recall selected cultural and philosophical applications of a detour topos, 3) I clarify the concepts of homo culturalis and mondo civile from the point of view of culture as a detour. This is a basis for recognition the culture of education by: 1) formulation the guidelines for defining the understanding of this concept from the perspective of a detour metaphor, 2) definition of existential ethos, expressed in attitudes and reasons of pedagogical thinking and actions, 3) separation four forms of rationalization and preservation of existential habitus within the educational interactions.

7

Specyfika polskiej recepcji twórczości Johanna Friedricha Herbarta

100%

Gara J.

|

nr 2

22-32

PL

Obecność twórczości Jana Fryderyka Herbarta w polskiej myśli pedagogicznej jest wybiórcza i prawie w ogóle nie są znane jej fundamenty filozoficzne, chociaż jego poglądy pedagogiczne są integralną częścią jego poglądów filozoficznych. Same poglądy filozoficzne są też nieodłącznym kontekstem odsłaniającym faktyczne intencje jego poglądów pedagogicznych. Mówiąc o wybiórczej znajomości jego twórczości, wskazać można co najmniej na dwie specyficznie polskie przyczyny takiego stanu rzeczy. Pierwszy specyficznie polski powód ma naturę lingwistyczno-translatorską, drugi zaś uznać można za wynik uwarunkowań historycznogeopolitycznych polskiej pedagogiki, a szerzej polskiej kultury i nauki. Obydwa powody są jednak ściśle ze sobą powiązane. W ostatnich latach pojawiły się jednak prace badawcze, które podejmują próbę ponownego odczytania twórczości Herbarta, jak i rewizję recepcji jego twórczości, zarówno w odniesieniu do polskiej, jak i światowej literatury przedmiotu, stanowiąc tym samym swoistą rehabilitację filozoficznego statusu pedagogiki Herbarta. Są to naukowe prace Dariusza Stępkowskiego oraz Andrzeja Murzyna. Obie prace przywracają też filozoficzny status pedagogice Herbarta, a jego samego ukazują jako myśliciela, który jest „filozofem wśród pedagogów” i „pedagogiem wśród filozofów”.