Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Charakterystyka sedymentacyjna stropowych osadów stożka domańskiego (neogen/plejstocen) w Kotlinie Orawskiej

100%

Kukulak J.

Studia Geologica Polonica

|

1998

|

tom Vol. 111

93-111

PL

Wierzchowinową część Domańskiego Wierchu na Orawie budują dwie serie osadów różniące się litologią. Należą one do dwóch różnowiekowych stożków napływowych o odmiennym pochodzeniu materiału. W jego niższej części (stożek osadów fliszowych) zalegają warstwy ilasto-mułowe na przemian z piaszczysto-żwirowymi, o miąższości 4-10 m i upadzie 10-30° ku NNW. Żwiry są dobrze obtoczonymi (0,59) okruchami piaskowców fliszowych, o dominujących frakcjach 32-64 i 65-128 mm, o kształcie dyskoidalnym i elipsoidalnym. Stropową część profilu (stożek z materiału tatrzańskiego) tworzą gliny o miąższości 0,5-1,5 m, z okruchami skał krystalicznych, zalegające niezgodnie na żwirach piaskowcowych. Osady w całym profilu są silnie zwietrzałe.

EN

The Domański Wierch hill near Czarny Dunajec is a fragment of a Neogene alluvial fan (Fig. 1). It is built of gravels and sands alternating with clays and muds (Fig. 2). The material in the cone comes mainly from the Podhale Flysch. A thin cover of glacifluvial Pleistocene sediments derived from the Tatra Mountains overlies the Neogene fan sediments. Until recently, the sediments in the lower and middle parts of the hill were better studied. A new trench on the hill crest exposed the structure of sediments in the highest part of the hill (fig. 3). The sequence exposed in this trench includes, in its lower part, two layers of clays (A, C) separated by a series of gravels and sands (B) 9-10 m thick, all inclined to NW, and covered discordantly by a Mindelian glacifluvial cover (D) - Fig. 4. The sandy-gravelly series (B) contains accumulations of coarse and fine gravels, with 32-64 mm and 64-128 mm size fractions prevailing (Fig. 6). Sandstone pebbles are mostly discoidal and ellipsoidal (73% in total; Fig 7). Their mean roundness is 0.59, and those in the 64-128 mm size grade are the best rounded (Fig. 8). The azimuths of dipping of the surfaces of their greatest cross-section are concentrated in the interval 320-40° (Fig. 9). The inferred paleotransport direction is from the south, with due account for the lack of distinct imbrication and the postdepositional tectonic tilt.This inference is supported by a NE-NW - oriented cross-lamination in sand lenses and layers within the cone. The cover of the glacifluvial sediments (D) is strongly weathered, clayey. Only pebbles of quartzitic sandstones, the most resistant to weathering, are preserved. They form now a continuous horizon at the base of the cover. Most other pebbles were decomposed to clay. The base of the cover includes also faintly laminated clayey-muddy loams with clay balls. Similar loams fill frost wedges in the contact zone with the Neogene gravels (Fig. 10).

2

Relics of the oldest glaciofluvial sediments of the Czarny Dunajec River in Podhale (Western Carpathians)

63%

Kukulak J. , Augustowski K.

Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica

|

2022/2023

|

tom Vol. 56/57

79--98

EN

Described are relics of glaciofluvial deposits related to the Mindel glaciation in the Tatra Mountains, preserved along the course of the Czarny Dunajec River in Podhale (Western Carpathians). Distribution, spatial relations, hypsometry and petrography are described for eleven selected sites in Pogórze Gubałowskie and Kotlina Orawska. The mechanisms and the degree of their removal are discussed in the context of their position relative to the pattern of drainage. Their predominantly quartzitic composition is attributed to selective weathering. Local disturbances of their hypsometric position are related to neotectonic movements.

3

Possible role of stream piracy in evolution of drainage network in Pasmo Połonin: the Roztoki Stream valley (Bieszczady Wysokie, Polish Carpathians)

63%

Haczewski G. , Kukulak J.

Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica

|

2021

|

tom Vol. 55

89--97

EN

Stream piracy is proposed to explain unusual relief of two neighbouring valleys in the Bieszczady Mountains, SE Poland. The Muczny Stream for more than 2 km of its headwater course is an underfit stream and the upstream continuation of its former valley is traceable in the present-day Roztoki Stream. The Roztoki Stream broke through its former right bank along a zone of a large tectonic fault, where disintegrated and displaced rocks provided routes for water escape by sapping toward the San valley. The barrier was weakened and destroyed by groundwater sapping, mass wasting on its distal side and headward erosion at the outflows of the escaped water. The gradient of the stream increased, resulting in incision of bedrock in the stream’s lower course and in construction of an alluvial fan whose size is exceptional for the area. Headward erosion created a deeply incised channel, outstanding in narrowness and depth among the other stream channels in the area. Incision of this channel, in turn, provoked capture of a nearby eastward stream that had been flowing straight to the San in a broad gentle valley. Headward erosion after the capture led to incision of a deep and narrow channel in the bottom of this old gentle valley.

4

Szkolnictwo wyższe w Portugalii, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia w zakresie geografii i geologii

63%

Szelińska-Kukulak M. , Kukulak J.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica

|

2015

|

tom 9

133-154

PL

Celem artykułu jest przedstawienie istotnych cech szkolnictwa wyższego Portugalii, będącego częścią europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia geograficznego i geologicznego. Temat zrealizowano głównie na podstawie materiałów źródłowych pozyskanych z ośrodków naukowych Portugalii i dane statystyczne z lat 2010–2014. Dla przedstawienia wyników badań zastosowano metody opisowe, statystyczne i graficzne. Opracowanie obejmuje wszystkie dystrykty Portugalii. Portugalia jest krajem, w którym od lat 70. XX wieku dokonał się wielki postęp w dziedzinie edukacji. Znacznie zmniejszył się poziom analfabetyzmu oraz nastąpił szybki rozwój szkolnictwa wyższego. W 2010 r. na blisko 300 wyższych uczelniach naukę pobierało 380 tys. studentów. Państwo na edukację przeznaczyło 5,6% PKB (dla porównania w Polsce było to 5,2% PKB). Absolwenci szkół średnich II. stopnia lub równoważnych im kursów zawodowych mają do wyboru różne rodzaje szkół wyższych: państwowe lub prywatne, uniwersytety lub politechniki – szkoły zawodowe techniczne, artystyczne, kształcące specjalistów z zakresu turystyki, służb medycznych i wielu innych dziedzin. Szkolnictwo państwowe finansowane jest z budżetu państwa, a uczelnie prywatne są częściowo dofinansowywane przez państwo. Studia są trzystopniowe: I stopień – studia licencjackie (licenciatura), II stopień – studia magisterskie (mestrado) i III stopień – studia doktoranckie (doutorado). Wspieraniu międzynarodowej współpracy w dziedzinie edukacji służy realizowany w szkołach wyższych Lifelong Learning Programme, w tym program Erasmus+. Punkty ECTS pozwalają Portugalczykom odbywać część studiów poza krajem oraz przyjmować studentów z zagranicy. Studenci zagraniczni stanowią ok. 2,5% ogółu studiujących. Geografia jako kierunek studiów prowadzona jest tylko na kilku portugalskich uniwersytetach, w tym na największym uniwersytecie w Lizbonie i najstarszym w Coimbrze, nieco więcej ośrodków oferuje studia z geologii. Głównie w instytutach politechnicznych prowadzone są kierunki pokrewne geografii, jak: nauki o środowisku czy turystyka – kierunek popularny z uwagi na walory przyrodnicze i kulturowe, jakimi dysponuje Portugalia. Szkoły wyższe oferują też inne kierunki studiów, które w swoich programach zawierają kursy z zakresu nauk geograficznych i geologicznych jako przedmioty pomocnicze, przydatne studentom w przyswojeniu wiedzy ze swojej dziedziny.

EN

The article presents the essential features of higher education in Portugal as a part of the European area of higher education, with a particular emphasis on geographical and geological education. The research was carried out mainly on the basis of source materials obtained from Portuguese research centers, as well as statistical data from 2010–2014. Descriptive, statistical and graphical methods were used to present the results. The study covers all the districts of Portugal. Since the 1970s Portugal has made huge progress in the field of education. The level of illiteracy has been significantly decreased, the number of higher schools has multiplied several times and the number of students has increased over fourteen times. Over 380,000 students have attended about 300 higher education facilities in 2013. 5.6% of Portuguese GDP (2010) is spent on education. ECTS credits allow the Portuguese to spent a part of their studies abroad, as well as to receive foreign students. In 1999 Portugal signed the Bologna Declaration and thus committed to taking action in accordance with its terms. Nowadays, concluding their studies after 3 (polytechnics) or 4 years (universities) students can obtain a bachelor’s degree (licenciado), and after further 1.5–2 years – a master’s degree (mestre). Another 3 years of education completed with dissertation’s defense give the doctoral degree (doutor). Geography and geology as fields of studies are available at several universities in Portugal, including the largest one in Lisbon and the oldest one in Coimbra. Courses related to geography are available at numerous other educational institutions, including polytechnics. Higher schools also run other courses of study, which in their programs include courses in geographical sciences as supplementary subjects, useful to students in mastering the knowledge of their field.