Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zagadnienie praw podmiotowych na styku prawa prywatnego i publicznego. Rozważania de lege ferenda na przykładzie opłat należnych komornikowi

100%

Szczepaniak R.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2014

|

tom 76

|

nr 3

65-78

EN

The author analyses the issue of admissibility of the application in the public sector of some legal institutions and principles developed in civil law. He focuses his considerations on the example of the fees charged by bailiffs collecting debt in the course of the enforcement of a court judgment. In Poland the impossibility of adjusting the charges levied by the bailiff from the debtor in connection with the enforcement of non-monetary obligations is widely criticised. The author expresses a view that such adjustment is not possible de lege lata even if the use of the principle prohibiting the abuse of rights with regard to these charges has been allowed. Neither a difficult financial situation nor a difficult family situation of the debtor allows to adjust such charges under current binding law. The inadmissibility of such measures is derived from the express provisions governing the procedure for levying the fee (i.e. it is charged in advance). If not for these rules, the author believes, it would be possible to adjust the fees based on the principle prohibiting the abuse of individual rights. The author believes that the division into public and private law itself is not an autonomous value. The bottom line is that the legal system allows to eliminate a collision between so-called the letter of the law and a common perception of what is fair.

PL

Autor analizuje zagadnienie dopuszczalności stosowania w sektorze publicznym niektórych instytucji i zasad wypracowanych w prawie cywilnym. Swoje rozważania koncentruje na przykładzie opłat pobieranych przez komorników w ramach egzekucji sądowej. W polskim prawie przedmiotem krytyki wielu środowisk jest brak możliwości miarkowania wysokości opłat pobieranych przez komornika od dłużnika w związku z egzekucją zobowiązań niepieniężnych. Autor po analizie wyraża pogląd, że de lege lata takie miarkowanie nie jest możliwe, nawet jeżeli dopuścilibyśmy stosowanie do tych opłat znanej w prawie cywilnym zasady zakazującej nadużywania praw podmiotowych. Ani trudna sytuacja majątkowa, ani też trudna sytuacja rodzinna dłużnika w świetle prawa obowiązującego nie dopuszcza takiego miarkowania. Niedopuszczalność ta wynika z wyraźnych przepisów regulujących procedurę pobierania tej opłaty, tzn. pobierana jest ona z góry od wierzyciela. Gdyby nie te przepisy, zdaniem autora taka możliwość miarkowania w oparciu o zasadę zakazującą nadużywania praw podmiotowych istniałaby. Autor wyraża bowiem przekonanie, że sam podział na prawo publiczne i prywatne nie jest autonomiczną wartością. Najważniejsze jest natomiast, by system prawny umożliwiał usuwanie kolizji między tzw. literą prawa a powszechnym poczuciem słuszności.

2

Smog a odpowiedzialność odszkodowawcza władz publicznych

100%

Szczepaniak R.

|

nr 2(66)

26-48

EN

According to the author, the civil law regime of tort liability of the state and other public authorities cannot be used to claim damages from the state for living in polluted air. Polluted air is a mass problem. The civil law classic mechanism of tort liability is not adapted to this kind of mass phenomena. In the author’s opinion, such a conclusion stems from the principle of equality of citizens against public burdens. The author believes that this principle is the most important basis for the tort liability of the state. Moreover, he draws attention to various types of aberrations in the shape of the state liability regime, which arise as a result of the CJEU’s case law.

3

Ład korporacyjny w gminach

100%

Szczepaniak R.

Studia Prawa Publicznego

|

2014

|

nr 2(6)

41-65

EN

In this article, the author anlyses the applicability of the concept ’corporate governance’ in the context of units of local self-government, and in gminas in particular. ‘Corporate governance’ is a concept developed in the science of law which regulates the functioning of companies listed on a stock exchange. In that respect it has a defined meaning and is termed ‘soft law’ the regulations of which are complementary to the provisions of private law, or which amend or precise these provisions. Such role of principles constituting ‘corporate governance’ in private law is a natural consequence of the openness of the private law system. Although there is considerable similarity between the organisational structure of a gmina and the organisation of a large listed public limited company, both being entities of corporate character, the legal nature of the gmina regime regulations differs significantly from the legal character of norms that regulate the organisational structure of stock exchange companies. The regime of a gmina as a subject of public law is regulated by provisions of administrative law and are part of the generally binding laws, while the regulations of corporate governance in public companies are largely provisions of so called corporate law and are quasi-legal instruments, hence their term ‘soft law’. It is concluded that the differences between the essence of private and public law leave no room for the principles of corporate governance as described above to be incorporated in a gmina regime. This, however, does not mean that its regulation is detached from axiology. On the contrary, there are many examples confirming that axiology is present in abundance in the regulations of a gmina regime, but void of non-generally binding regulations such as good practice or corporate governance in the meaning as they function in public companies.

PL

W niniejszym artykule autor dokonał analizy przydatności pojęcia „ład korporacyjny” w odniesieniu do jednostek samorządu terytorialnego, ze szczególnym uwzględnieniem gmin. Pojęcie „ładu korporacyjnego” wykształcone zostało w nauce prawa spółek w związku z funkcjonowaniem spółek giełdowych. Ma w nim sprecyzowane znaczenie jako tzw. „miękkie prawo” (soft law), którego reguły uzupełniają, wspomagają lub korygują postanowienia prawa prywatnego. Taka rola zasad składających się na „ład korporacyjny” w prawie prywatnym jest jak najbardziej naturalna z powodu otwartości systemu prawa prywatnego. Aczkolwiek struktury organizacyjne gminy oraz rozbudowanych spółek kapitałowych, jakimi są tzw. spółki publiczne, wykazują liczne podobieństwa ze względu na korporacyjny charakter obu podmiotów, to jednak natura prawna unormowania ustroju gminy istotnie odbiega od charakteru prawnego norm regulujących strukturę organizacyjną spółek kapitałowych. Ustrój gminy jako podmiotu prawa publicznego regulowany jest przez przepisy zaliczane do tzw. prawa administracyjnego ustrojowego. Są to wyłącznie przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Natomiast regulacje owego „ładu korporacyjnego” w spółkach publicznych to w przeważającej mierze normy zaliczane do tzw. prawa korporacyjnego. Normy te nie są częścią prawa powszechnie obowiązującego, czym należy tłumaczyć ich potoczną nazwę – „miękkie prawo” (soft law). Autor dochodzi do wniosku, że w prawie samorządu terytorialnego nie ma miejsca na tak rozumiane zasady ładu korporacyjnego z powodu różnic zachodzących w istocie prawa prywatnego i publicznego. Nie oznacza to bynajmniej, że regulacja ustroju gminy oderwana jest od określonej aksjologii. Przykłady podane w artykule dowodzą, iż jest ową aksjologią przepojona. Niemniej jednak z przyczyn wyżej wskazanych w przypadku gmin nie ma miejsca na tworzenie pozaprawnych regulacji typu: dobre praktyki czy zasady ładu korporacyjnego w znaczeniu, w jakim ma to miejsce w spółkach publicznych.

4

Węzłowe problemy stosowania prawa prywatnego w sektorze publicznym

100%

Szczepaniak R.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2016

|

tom 78

|

nr 4

107-121

EN

The article is a synthetic presentation of the key issues associated with the use of private law in the public sector. In the author’s opinion, at least some of these problems have methodological dimensions. They include the issues that have developed around the traditional division into public and private law. Treating this division as an absolute value and perceiving it as a dichotomous division contributes to creating certain barriers in the way one thinks about law. These barriers are in turn the cause for the formation of different kinds of stereotypes, such as the stereotype of the ‘good civil law’ and the ‘bad administrative law’, the stereotype of the contract as an instrument for regulating social relationships which is always better than an administrative decision; the stereotype of commercial companies as organisational entities that are always better than state-owned enterprises. The key issues also include the freedom of contract in the public sector. This matter seems to lack a comprehensive solution in Polish as well as foreign science of law. The problem of constitutional limits of civil methods of regulating social relationships is also noted. In conclusion a thesis is put forward on the need for developing a separate branch of private law devoted to the use of private law in the public sector, taking into account the normative,scientific and educational aspects.

PL

Artykuł stanowi syntetyczne ujęcie kluczowych problemów towarzyszących stosowaniu prawa prywatnego w sektorze publicznym. Przynajmniej niektóre z tych problemów, zdaniem autora, mają wymiar metodologiczny. Do tych metodologicznych autor zalicza te, które narosły wokół tradycyjnego podziału na prawo publiczne i prywatne. Absolutyzowanie tego podziału oraz postrzeganie go jako podziału dychotomicznego sprawia, że pojawiają się określone bariery w myśleniu o prawie. Bariery te są z kolei przyczyną powstawania różnego rodzaju stereotypów. Do tych stereotypów autor zalicza: – stereotyp „dobrego prawo cywilnego” i „złego prawo administracyjnego”; – stereotyp umowy jako instrumentu regulowania stosunków społecznych zawsze lepszego od decyzji administracyjnej; – stereotyp spółki prawa handlowego jako jednostki organizacyjnej zawsze lepszej od zakładu budżetowego. Ponadto do węzłowych problemów autor zalicza kwestię wolności umów w sektorze publicznym. Zdaniem autora jest to zagadnienie, które nie doczekało się dotąd kompleksowego rozwiązania ani w polskiej, ani w zagranicznej nauce prawa. Autor dostrzega także problem konstytucyjnych granic cywilnoprawnej metody regulacji stosunków społecznych. W zakończeniu autor stawia tezę o potrzebie wykształcenia w sensie normatywnym, naukowym i dydaktycznym odrębnego działu prawa prywatnego poświęconego stosowaniu prawa prywatnego w sektorze publicznym.

5

Dopuszczalny zakres działania spółki komunalnej

100%

Szczepaniak R.

Kwartalnik Prawa Prywatnego

|

2014

|

tom 23

|

nr 2

449-472

EN

A municipal company operates most often as a limited liability company or a joint stock company. However, its legal status is characterized by a high degree of originality and it significantly differs from the status of a typical limited or joint stock company. In particular, local government units (in municipalities, counties, or provinces) implement through a municipal company their statutory duties to satisfy the needs of the local community. Therefore, the legal nature of the company is closely linked to the nature of a particular local government unit. A municipal company is an entity with a special purpose. It has been created to achieve specific objectives and the scope of its activities is defined by the law. One may ask the question what legal consequences arise when the company takes legal action, for example, it concludes a contract, beyond the statutory scope of its activity. According to the author this question is complex. In order to answer it interdisciplinary analysis should be carried out taking into account the scientific achievements regarding both the civil and the public law. In conclusion, the author advocates a moderate and cautious solution, taking into consideration the need to respect the principle of legal security. Thus he expresses the view that legal action, such as a contract concluded outside the scope of permissible activities of such companies will be valid. Consequences of another kind, such as administrative and legal sanctions may nonetheless occur

6

Kilka refleksji na temat stanu cywilistycznej aparatury pojęciowej używanej w dyskursie o podmiotowości prawnej

100%

Szczepaniak R.

|

tom 82

|

nr 3

111-125

EN

The author analyses five legal concepts: a natural person, a legal person, a defective legal person (Article 33¹ of Polish Civil Code), the Fiscus (State Treasury) and a public law person. Although the term ‘natural person’ is widely used, the author advocates removing this concept from law. In his opinion, this concept is a relic of the extreme form of conceptual jurisprudence, which is an efflorescence of the extreme form of legal positivism. According to the author, this concept is not compatible with modern trends aimed at the constitutionalization of civil law, and especially with contemporary concepts of human rights. The author notes that this concept does not appear in the Polish Constitution. The author also considers the concept of Fiscus (State Treasury) to be a relic. In his opinion, this is a kind of anachronism, and thus a relic of the former concept of the Fiscus, which prevailed in the nineteenth century. This concept diverts attention from the real essence of the state as the subject of law. The author is also in favour of removing the concept of ‘legal person of public law’ from civil law discourse. This notion migrated from the study of administrative law to civil law discourse. It is a relic of the methodology widely used by specialists in administrative law in the nineteenth century. This method consisted in borrowing certain concepts from the science of civil law and adopting them in the science of administrative law. According to the author, under civil law, this concept does not have sufficient normative and cognitive values. The author also draws attention to the nature of the concept of ‘legal person’. In his view, contrary to the concept of ‘defective legal person’, it is a primary concept in the language of the law and the language of legal discourse. Therefore, it cannot be defined.

PL

Przedmiotem analiz autora jest pięć pojęć prawnych: osoba fizyczna, osoba prawa, ułomna osoba prawna, fiskus (Skarb Państwa) oraz osoba prawna prawa publicznego. Pomimo że termin „osoba fizyczna” jest powszechnie używany, autor opowiada się za usunięciem tego pojęcia z przepisów prawa, ponieważ pojęcie to jest reliktem skrajnej postaci jurysprudencji pojęciowej będącej wykwitem skrajnej postaci pozytywizmu prawniczego, poza tym nie koresponduje ono ze współczesnymi trendami zmierzającymi do konstytucjonalizacji prawa cywilnego, a zwłaszcza że współczesnymi koncepcjami praw człowieka. Autor zwraca uwagę, że pojęcie to nie występuje w polskiej Konstytucji. Za relikt uważa również pojęcie fiskusa (Skarb Państwa): jest to swoisty anachronizm, a więc relikt dawnej koncepcji fiskusa, która święciła triumfy w XIX w. Pojęcie to odwraca uwagę od rzeczywistej istoty państwa jako podmiotu prawa. Autor opowiada się także za usunięciem z dyskursu cywilistycznego pojęcia osoby prawnej prawa publicznego, które przedostało się z nauki prawa administracyjnego do dyskursu cywilistycznego. Jest ono reliktem metodologii, jaką stosowali szeroko w XIX w. specjaliści prawa administracyjnego. Metoda ta polegała na zapożyczaniu z nauki prawa cywilnego pewnych pojęć i recypowaniu ich do nauki prawa administracyjnego. Zdaniem autora na gruncie prawa cywilnego pojęcie to nie posiada wystarczających walorów normatywnych i poznawczych. Autor zwraca również uwagę na naturę pojęcia osoby prawnej. Jego zdaniem, w przeciwieństwie do terminu „ułomna osoba prawna”, jest to pojęcie pierwotne w języku prawnym i prawniczym. Nie poddaje się więc definiowaniu.