This review traces the recent vicissitudes of the term “geopoetics.” The purpose of the article is to situate the scholarly concept developed by Elżbieta Rybicka in the context of previous studies of space. Using her proposed framework of geopoetics, theoretical work on space is broken down into its poetological, geographical, anthropological, and performative aspects. Geopoetics becomes juxtaposed with the spatial thought of Peter Sloterdijk (proliferating space) and Hans Ulrich Gumbrecht’s “culture of space,” allowing reflection on space to be expanded to include a non-anthropocentric interpretation of the humanities.
PL
Recenzja śledzi najnowsze losy terminu geopoetyka. Celem artykułu jest usytuowanie koncepcji badawczej Elżbiety Rybickiej na tle dotychczasowych badań zajmujących się przestrzenią. Wykorzystując zaproponowane przez badaczkę odsłony geopoetyki, teoria zostaje rozbita na aspekt poetologiczny, geograficzny, antropologiczny oraz performatywny. Geopoetyka zostaje zestawiona z rozważaniami przestrzennymi Petera Sloterdijka (przestrzeń rozrastająca się) i „kulturą obecności” Hansa Ulricha Gumbrechta, co pozwala rozszerzyć rozważania przestrzenne o ujęcie humanistyki nieantropocentrycznej.
The article presents the issue of spatial situation founded on the category of preposterity in Ziarno prawdy [The Grain of Truth] by Zygmunt Miłoszewski. While using the term ‘preposterity’ proposed by Mieke Bal, the author of this article examines the mutual space conditions between literature and non-textual reality and describes the relationship between works of art in the historical process. Also, terms such as ‘heterotopy’ by Michel Foucalt ‘duality of the culture of meaning’ and ‘the culture of presence’ by Hans Ulrich Gumbrecht are being employed in line with the set art aims.
PL
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu sytuacji przestrzennej ufundowanej na kategorii preposteryjności w Ziarnie prawdy Zygmunta Miłoszewskiego. Autor rozpatruje wzajemne uwarunkowania spacjalne między literaturą a rzeczywistością pozatekstową, wykorzystując zaproponowane przez Mieke Bal do opisu relacji między dziełami sztuki zagadnienie preposteryjności, posiłkując się terminami heterotopii (Michel Foucault) oraz dualizmu kultury znaczenia i kultury obecności (Hans Ulrich Gumbrecht).
The paper discusses the category of spatial situation – a specific experience of the human subject based on the concept of attentiveness, which is located in a specific geographic location, shares that location with a place accumulating heterochrony and is subject to the agency of matter. The term is considered in the light of Michel Foucault’s heterotopia, the return to materiality of Bjørnar Olsen and the culture of meaning and culture of presence of Hans Ulrich Gumbrecht.
PL
Artykuł omawia kategorię sytuacji przestrzennej – ufundowanego na pojęciu uważności specyficznego doświadczenia podmiotu ludzkiego, który znajduje się w konkretnej lokalizacji geograficznej, współdzieli to usytuowanie z miejscem kumulującym heterochronię i zostaje wystawiony na sprawstwo materii. Termin rozpatrywany jest na podstawie heterotopii Michela Foucaulta, powrotu do materialności Bjørnara Olsena oraz kultury znaczenia i kultury obecności Hansa Ulricha Gumbrechta.
This article explores Ziemowit Szczerek’s work of reportage, Mordor’s Coming to Eat Us: A Secret History of the Slavs. In his analysis, the author applies Marianne Hirsch’s conception of post-memory practices, Marielle Macé’s conception of literary style, and Michel de Certeau’s “spatial stories.” This text attempts to map the traveler and reporter’s transformations prompted by contact with actual geographical space.
PL
Artykuł poświęcony jest reportażowi Ziemowita Szczerka pt. Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian. Autor w interpretacji wykorzystuje pojęcia praktykowania postpamięci w ujęciu Marianne Hirsch, stylu literackiego Marielle Macé i „opowieści przestrzennych” Michela de Certeau. Tekst stara się prześledzić zmiany zachodzące w podróżniku i reportażyście ze względu na kontakt z konkretną przestrzenią geograficzną.
The text, concerned with the prose work of Piotr Paziński, focuses on the performative activities of his characters, who acquire the ability to create spatial meanings, situated at the intersection of historical events and individual experience. The causality of character becomes joined with everyday life practices as theorized by Michel de Certeau. The interactivity of characters and space expands the category of the performative turn to include not only the causality of people, but also geometric space, which – acquiring subjectivity – becomes an active participant in the creation of meanings.
PL
Tekst poświęcony twórczości prozatorskiej Piotra Pazińskiego w centrum rozważań umiejscawia performatywną działalność bohaterów, którzy zyskują zdolność wytwarzania przestrzennych sensów, sytuujących się na przecięciu historycznych zaszłości i indywidualnego doświadczenia. Sprawczość postaci zostaje sprzęgnięta z praktykami codzienności w ujęciu Michela de Certeau. Współdziałania bohaterów i przestrzeni rozszerzają kategorię zwrotu performatywnego na sprawczość nie tylko ludzi, lecz także przestrzeni geometrycznej, która – upodmiotowiona – staje się aktywnym uczestnikiem kreowania znaczeń.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł stanowi studium przypadku współpracy między naukową pracownią dokumentacyjno-bibliograficzną – Pracownią Bibliografii Bieżącej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, twórczynią Polskiej Bibliografii Literackiej – a Archiwum Telewizji Polskiej. Współpraca zainicjowana przez PBB miała na celu pozyskanie, w formie cyfrowej, metadanych zasobów archiwalnych TVP, które posłużyć miały do wzbogacenia zasobu danych PBL. Przypadek opisano w sposób wieloaspektowy: I) określono merytoryczny kontekst współpracy z perspektywy, tj. potrzeby informacyjne PBL na tle dotychczasowego zakresu dokumentacji telewizyjnej recepcji literatury oraz na tle przemian źródeł informacji (zanikają źródła drukowane, pojawiają się możliwości przetwarzania źródeł cyfrowych); II) opisano proces nawiązywania współpracy z Archiwum, w szczególności problem wykorzystania metadanych archiwalnej bazy danych do celów dokumentacji nie tyle danej jednostki archiwalnej, co raczej abstrakcyjnie pojmowanego zjawiska kulturalnego (audycji, programu telewizyjnego etc.); III) zaprezentowano analizę technicznych problemów związanych z przetwarzaniem danych (będących pokłosiem współpracy instytucji posiadających własne modele danych i to tworzone w innych celach); IV) zaproponowano wnioski z przedstawionego studium przypadku: a) dotyczące formalnej strony współpracy w zakresie wykorzystywania metadanych instytucji dziedzictwa (kontekst standardów metadanych, różnych tradycji ich powstawania oraz współczesnych instytucjonalnych celów zarządzania metadanymi); b) dotyczące szerszego („miękkiego”) problemu „rozumienia danych” (data literacy) w instytucjach nauki i kultury.
EN
The article is a case study of cooperation between scientific documentary and bibliographic working group – the Working Group of Current Bibliography (WGCB) of the Institute of Literary Studies, Polish Academy of Sciences, the creator of the Polish Literary Bibliography – and the Polish Television Archives. The cooperation initiated by the WGCB aimed at collecting, in digital form, metadata of archival holdings of the Polish Television (TVP), that were supposed to enrich data resources of the PLB. The case was described in a multi-faceted manner: I) the context was depicted on the basis of merit, i.e. information needs of the PLB on the background of the up-to-date range of television recordings of literature reception and on the background of changing information sources (atrophy of printed sources, arising possibilities of processing digital sources); II) the process of starting the cooperation with the Archives was described, especially the problem of using metadata from an archival database for documenting not particular archival units, but abstractly perceived cultural phenomena (a broadcast, a TV programme, etc.); III) analysis of technical problems with processing data was depicted (results of cooperation between institutions with own data models, created for different purposes); IV) conclusions from the case study were presented: a) about the procedural side of cooperation in using metadata from heritage institutions (the context of metadata standards, various traditions of creating them, and contemporary institutional purposes of managing them); b) about the broader (“soft”) problem of “understanding data” (data literacy) in scientific and cultural institutions.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.