Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Феномен святости в системе религиозно-философских воззрений

100%

Kuca Z.

ELPIS

|

2014

|

tom 16

61-73

XX

Świętość (άγιότης, sanctitas) jako przejaw życia religijnego stanowi fundamentalny koncept chrześcijaństwa. Jednakże jej istotowe rozpoznanie i uzmysłowienie możliwe jest na drodze zsyntetyzowania ujęć różnych nurtów i dyscyplin religioznawczych, fenomenologicznych, filozoficznych, socjologicznych i językowych. Teologia mistyczna Kościoła prawosławnego zgłębia sens świętości na podstawie Pisma Świętego, dzieł Ojców Kościoła i mistyków, pojmując go jako współudział człowieka w naturze boskiej, osiągnięcie przez człowieka stanu przebóstwienia (theosisu), czyli przemiany całego jego jestestwa przez łaskę Boga w sakramencie eucharystii. Święty Antoni wyznaczył ostateczny cel chrześcijanina jako „życie w Bogu” i określił to „szczytem doskonałości”. W tym traktowaniu świętości szczególną rolę odgrywa teologia apofatyczna i jej warsztat terminologiczny. Fenomenologiczne pojmowanie świętości odstępuje od tradycyjnego, teologicznego traktowania i skupia uwagę przede wszystkim na opisie wewnętrznych przeżyć psychologicznych podczas kontaktu z bóstwem. Za twórcę tego podejścia uważa się Rudolfa Otto, używającego pojęcia numinosum zamiast terminu „świętość”. Niemiecki fenomenolog wyodrębnia kluczowe formy przeżywania sacrum w doświadczeniu religijnym. W jego ujęciu doznania psychiki ludzkiej w kontakcie z numinosum są następujące: a) uczucie zależności stworzenia; b) mysterium tremendum – uczucie mistycznego przerażenia, składające się z czterech elementów (zgrozy, majestatu, mocy i tajemnicy); c) mysterium fascinans – uczucie zachwytu i fascynacji. Poglądem charakterystycznym dla filozofa jest przekonanie o racjonalnej i irracjonalnej obecności świętości, której najwyższym przejawem jest Chrystus. Otto definiuje nie tylko procesy zachodzące w psychice homo religiosus, ale również mechanizmy „przyciągania” jej do świętości. Mircea Eliade kontynuuje rozważania Otto, skupiając się nie tyle na świecie wewnętrznym osoby religijnej, ile na zewnętrznych przejawach sacrum w postaci zmysłowo dostępnych objawień – hierofanii. Źródłem hierofanii w filozofii religii Eliadego jest bezosobowa postać Absolutu, podczas gdy sacrum staje się absolutną, ontologicznie pierwotną rzeczywistością, pełnią bytu, przyczyną wszelkiego istnienia. Amerykański religioznawca William James określa stan świętości człowieka jako boskie opanowanie i odrodzenie duszy, przejawiające się w określonym stanie psychicznym. Wyodrębnia on cztery główne właściwości stanu duszy osoby świętej: ascetyzm, siłę wewnętrzną, czystość i miłosierdzie. Rosyjski filozof religii, Mikołaj Bierdiajew, traktuje świętość w kategoriach daru Bożego i powołania – gdy człowiek je realizuje, zbliża się ku wolności i pełni swojej osobowości. Uczony wprowadza nowe pojęcie w tym kontekście – świętości pojmowanej jako ofiara na drodze twórczości, na drodze ku genialności. Współczesna filozofia religii, której wybitnym przedstawicielem badającym fenomen świętości jest Lui Dupré, rozpatruje sacrum jako kategorię subiektywną, opisując ją w opozycji do kategorii profanum. Takie podejście, mimo znacznego uproszczenia i zawężenia, również uwzględnia obecność ontologicznej rzeczywistości, która – wedle Duprégo – dąży do wchłonięcia względnej rzeczywistości profanicznej. Dzięki temu sacrum odgrywa konstruktywną i konsolidacyjną rolę w społeczeństwie. Podejście socjologiczno-etyczne skupia uwagę na moralnym i duchowym doskonaleniu się człowieka oraz na tych namacalnych efektach jego świętości, które w sposób istotny wpłynęły na otoczenie. Podejście to charakterystyczne jest dla Starego Testamentu oraz większości słowników encyklopedycznych, traktujących o świętości jako właściwości konkretnej osobowości. Właśnie starobiblijne pojmowanie świętości utożsamiane jest z doskonałością moralną. Święty człowiek zawsze był obdarzony wysokim poziomem moralności, czystości duszy i ciała. Natomiast semantyka rdzenia свят sięga korzeni prasłowiańskich i posiada głęboki przedchrześcijański sens sakralny. W ten sposób fenomen świętości jako zjawisko można rozpatrywać na czterech płaszczyznach semantycznych: 1) świętość jako świętość, tzn. właściwość cechująca Boga i Jego wybrańców, której osiągnięcie jest dla nich możliwe w procesie theosisu (ubóstwienia); 2) świętość jako numinosum, czyli szczególny wymiar transcendencji, wywołujący w psychice ludzkiej określone przeżycia; 3) świętość jako sacrum, czyli wyższa sfera bytu, ontologiczna rzeczywistość, pierwotne realia objawiające się w hierofaniach; 4) świętość jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju.

EN

The analysis of the phenomenon of sanctity from the religious, philosophical, theological and Orthodox perspective is conducted by means of a semantic, etymological and structural examination of this concept. One of the work’s objectives is to highlight the different conceptual meanings of sanctity called for by the use of a comparative method. The point of departure was the biblical understanding of sanctity which substantially approaches the idea as the quality of deity, later developed in the Patristic teachings and supplemented by religion experts and philosophers. Based on that, the concept of sanctity is viewed in four semantic levels: 1) sanctity as sanctity, i.e. a quality typical of God and His chosen ones; its achievement is possible through the process of theosis [deification]; 2) sanctity as numinosum, or a particular dimension of transcendence leading to a unique experience in the human psyche; 3) sanctity as sacrum, or a higher level of being, ontological reality, the original reality manifested in hierophanies; and finally 4) sanctity as perfection, moral virtue achieved by a person through personal development.

2

Мифологемы „святость” и „страстность” в женском и мужском началах (роман Ивана Шмелева Пути небесные)

100%

Kuca Z.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

tom 62

|

nr 7: Słowianoznawstwo

131-145

PL

Niniejszy artykuł został poświęcony analizie mitologemów „świętość” i „namiętność” na przykładzie pierwiastka kobiecego i męskiego w powieści Iwana Szmielowa Drogi Niebiańskie. Namiętność jest pokazana jako binarna opozycja do świętości. A więc świętość jest rozumiana między innymi jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju, namiętność – jako stan silnego i nieodpartego uczucia do drugiej osoby. W przypadku głównej bohaterki powieści ta droga rysuje się od świętości do namiętności, która się pojawia w momencie pojawienia się pierwiastka męskiego, natomiast bohater, którego charakteryzuje namiętność, w określonym momencie, dzięki relacji z główną bohaterką, staje się ureligijnioną osobą.

EN

The present article is devoted to analysis of the mythologems “holiness” and “passion” on the example of the feminine and masculine elements in Ivan Shmelyov’s novel The Heavenly Ways. Passion is shown as a binary opposition to holiness. Hence, holiness is understood, among others, as perfection, a moral virtue achieved by a man in the course of his personal development, and passion – as a state of strong and irresistible emotion directed at another person. In the case of the main protagonist of the novel this way leads from holiness to passion, which appears at the moment when a masculine element appears; on the contrary, the male hero who is characterized by passion, at adefinite moment, owing to a relation with the main female protagonist, becomes a religious person.

RU

Данная статья является попыткой анализа мифологем „святость” и „страстность” вженском и мужском началах на примере романа Ивана Шмелева Пути небесные. Страстность является бинарной оппозицией к святости. Мифологемы „страстность” и„святость” неразрывно связаны с русской культурой. Русское народное православное сознание соединило в себе характеристики двух этих концептов. Святость подразумевает совершенство человека, как нравственное качество, достигаемое в процессе духовного роста. Под страстностью понимается, прежде всего, состояние сильного влечения к другому человеку, желание или стремление полного им обладания. Мифологемы „святость” и „страстность” в случае главных героев романа взаимопроникают. С самого начала романа женскому образу приписывается „святость”, мужскому „страстность”. Женское начало восполняется „страстностью” при появлении мужского начала, которое в свою очередь наполняется „святостью” благодаря появлению женского начала.

3

Поликультурное пространство художественного текста

100%

Kuca Z.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

tom 64

|

nr 7: Słowianoznawstwo

95-107

RU

В художественном тексте отражен аспект культурно-исторического существования данной этнической группы. Аутентичные тексты позволят учащимся развивать соответствующие и правильные навыки владения иностранным языком, одновременно развивая языковую и межкультурную компетенции. Под „поликультурностью” художественного текста в настоящей статье понимается его внутренняя многосторонность и многофункциональность, насыщенность элементами истории и культуры. В статье представлена попытка показать способы использования литературного текста на практических занятиях по иностранному языку. Поликультурные возможности литературы позволяют использовать его и на языковедческих и страноведческих занятиях, и тем более на занятиях по развитию рецептивной и продуктивной языковых компетенций.

PL

W niniejszym artykule została poruszona kwestia polikulturowości tekstu literackiego. Pod polikulturowością jest rozumiana jego wielostronność i wielofunkcyjność. Tekst literacki przyczynia się do lepszego poznania narodu, jego kultury, mentalności i w ogóle bytu. Szczególna uwaga jest zwrócona na językowy aspekt dzieła literackiego na zajęciach z praktycznej nauki języka obcego. W artykule zostały zaproponowane zadania językowe – ustne i pisemne. Literaturoznawca Dietrich Krusche wyodrębnia cztery funkcje tekstu literackiego na zajęciach z języka obcego: 1) tekst literacki jako egzemplifikacja problemu językowego; 2) t. l. jako czynnik umożliwiający powtarzanie i poszerzanie leksyki; 3) t. l. jako czynnik dzięki któremu dochodzi do przezwyciężenia zahamowań językowych (zadania kreatywne i zabawowe); 4) t. l. jako materiał umożliwiający wprowadzenie fazy relaksacji na zajęciach języka obcego.

EN

This article brings up the issue of polyculturalism in the literary text. The term ‘polyculturalism’ is understood in the light of multilateral and multifunctional dimensions. The literary text contributes to better understanding of a particular nation, its culture, mentality and way of being in general. Special attention is given to the linguistic aspect of a literary work in the foreign language classes. The article provides the examples of both oral and written language activities. Dietrich Krusche is a literary scholar who distinguished four functions of the literary text in the foreign language classes: a) literary text as an exemplification of a linguistic problem; 2) literary text as a factor allowing for drilling and expanding on vocabulary; 3) literary text as a prerequisite for overcoming language barriers (creative and funny tasks); 4) literary text as a material allowing for introducing the relaxation stage during the foreign language classes.

4

Мотив Путей Господних на примере повести Ирины Пятницкой Пима Солнечный

100%

Kuca Z.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

tom 63

|

nr 7: Słowianoznawstwo

83-96

RU

Настоящая статья посвящена мотиву Путей Господних в повести Ирины Пятницкой Пима Солнечный. Ирина Пятницкая – современная русская писательница, творчество которой сконцентрировано на духовных ценностях. Архетипным мотивом во всех повестях Пятницкой является духовное возрастание и становление личности. Жизнь Пимы, главного героя повести, можно условно разделить на два периода: 1. время детской беззаботности и мечтательности; 2. период познания Бога, соприкосновение с sacrum, тяжелые жизненные испытание и, наконец, монашество. Автор настоящей статьи пытается ответить, в чем суть феномена духовности, условием которого является вера в Бога, жизнь по его заповедям, а также участие в таинствах церкви.

PL

Niniejszy artykuł został poświęcony motywowi Dróg Pańskich w opowieści Iriny Piatnickoj Pima Sołniecznyj. Irina Piatnickaja to współczesna rosyjska pisarka, której twórczość jest skupiona przede wszystkim na realiach duchowych oraz na tworzeniu wartości duchowych. W swojej opowieści pisarka pokazuje losy wychowanków z domu dziecka, eksponuje ich nieukształtowane wnętrze, które bez oporu jest otwarte na kontakt z sacrum. Na przykładzie Stasa, jednego z wychowanków domu dziecka, Irina Piatnickaja pokazuje, ile może zdziałać dorosły człowiek, właściwie ukierunkowujący religijnego neofitę. Bardzo ważne miejsce w utworze zajmuje symbol krzyża, mający wiele różnych konotacji w kulturze chrześcijańskiej. W opowieści Pima Sołniecznyj symbol krzyża jest przedstawiony zarówno wizualnie, jak i werbalnie.

EN

The paper is devoted to the analysis of the motif of the Lord's Ways in the story Sunny Pima by Iryna Piatnickoy. Iryna Piatnickoy is a contemporary Russian writer whose writings are mainly focused on spiritual realia as well as on creating spiritual values. In her story, the writer presents the fate of two children from an orphanage; she shows their unshaped interior, which, without any resistance, is open to the contact with the sacrum. On the basis of Stas, one of the children in the orphanage, Iryna Piatnickoy demonstrates how much can be done by an adult person who shows the correct way to the neophyte. A very important place in the story is given to the symbol of the cross, which possesses a number of different connotations in the Christian culture. In Pima Solniecznyj the symbol of the cross is presented in a visual and a verbal way.

5

Образ пастыря в произведении Александра Сегеня "Поп"

100%

Kuca Z.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

tom 61

|

nr 7: Słowianoznawstwo

189-202

PL

Niniejszy artykuł został poświęcony jednemu z najnowszych utworów religijnych Aleksandra Siegienia, powieści Pop (2006). W utworze opartym na dokumentach przedstawiono epizod historyczny z drugiej wojny światowej, dotyczy powstania i działalności Pskowskiej Prawosławnej Misji. W tej powieści Siegien skupia się nie tyle na działalności tej Misji, ile na postaci prawosławnego duchownego. Utwór jest swoistym hołdem dla tych prawosławnych duchownych, którzy nawet w takich ciężkich warunkach egzystencji nie przestawali być sługami Chrystusa.

EN

The following article is devoted to one of the latest religious novels by Alexander Siegien Pop (2006). The work is based on documentaries, which present an historic episode from the Second World War, concerning both uprising and activity of the Pskov Orthodox Mission. In this novel Siegien concentrates rather on the character of Orthodox clergyman than on the activity of the abovementioned Mission. This piece of writing is a peculiar tribute to those Orthodox clergymen who even in such hard conditions of existence didn’t lose the faith and hope in the coming of next day.