Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 18

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
|
|
nr 3
EN
Analysis was performed of the geographical distribution of 30 endangered and protected Polish mammalian species, as well as the entire assemblage of 91 species occurring in Poland. A comparison of the number of species versus the distribution of the main forms of land use, types of natural habitat and types of nature protection was also made. The study area covered the whole area of Poland with a geographical system of a grid with 280 squares (~ 1250 km2). The species richness was estimated from the recent Polish Red Data Book (of 1992 and 2001) and the “Atlas of Polish Mammals”(Pucek and Raczyński 1983, Pucek 1984). The data collected formed a matrix in which the presence or absence in each of 280 squares (trapeziums) of mammalian species was recorded, along with the number of localities. The number of aerial units with sites for protected and endangered mammals as well as the 91 total mammal species occurring contemporarily in Poland was estimated. The analysis carried out was confined to the species and sites, i.e. those from the 1976–1990 and 1991–2000 censuses. The areas with endangered and protected mammal species are determined partially by habitats of the larger forest complexes, most of which enjoy legal protection. Mammal populations are also related to the areas with high floristic diversity, and are most often connected with forest habitat and the valleys of the greater rivers. The majority of sites housing the highest number of the mammal species investigated are found in the southern, mountainous part of Poland, including the Western and Eastern Carpathians and Sudety Mts., but also in North-East Poland: in Białowieża National Park, Wigry National Park, Narew National Park.
PL
W pracy przedstawiono wybrane wyniki oceny jakości wód rzecznych w systemie Narwi. Badania te stanowią integralną część szerokiego projektu badawczego, którego celem było określenie wpływu użytkowania zlewni na transport substancji rozpuszczonych w wodach Narwi i wybranych jej dopływów. W pracy dokonano (a) rozpoznania środowiska przyrodniczego zlewni oraz źródeł dostawy substancji chemicznych do wód płynących; (b) analizy mechanizmów odpływu wód i substancji rozpuszczonych w warunkach zróżnicowanej gospodarki agrarnej oraz (c) określenia jakościowych i ilościowych zmian dokonujących się w chemizmie wód jako skutku warunków istniejących w badanych zlewniach. Przedstawione w pracy jakościowe charakterystyki są efektem procesów, które rządzą zasilaniem koryta rzecznego w systemie o zróżnicowanych warunkach przyrodniczych oraz rolniczej działalności człowieka. Występujące zmiany jakości wody wzdłuż profilu podłużnego Narwi są rezultatem bezpośrednich dostaw zanieczyszczeń oraz z systemów niższych rangą taksonomiczną. Ze względu na średnią zawartość wskaźników ogólnego zanieczyszczenia substancjami organicznymi (BZT₅, ChZT) jakość wód Narwi oraz dopływów (Biebrzy, Pisy, Rozogi i Omulwi) różnicowała się od I (bardzo dobrej) do IV (niezadowalającej) klasy jakości.
EN
Paper presented chosen results of the water quality assessment in the Narew river system. The study is an integral part of the wide research project aimed at the affect of land use on the transfer of dissolved substances with the Narew river and its tributaries. The paper contains: (a) recognition of natural environment of the basin and sub-basins and the sources of chemical substances entering flowing water; (b) analyses of outflows mechanisms of water and dissolved substances under conditions of diversified agricultural management; (c) seasonal changes in quality and quantity of water resulted from individual characteristics of the basins. Presented data concerning water quality are affected by the processes of riverbed supply with water under diversified environmental conditions and human agricultural activity. The changes in water quality occurring downstream the longitudinal profile of Narew river resulted from direct contamination, as well as from the water systems of lower taxonomical level. Due to average content of organic pollutants (BOD₅, COD), the water quality of Narew river and its tributaries (Biebrza, Pisa, Rozoga, Omulew) ranged from the Ist class of water purity (very good) to the IVth class (unsatisfactory).
EN
In the paper, the effects of differences in land use of a catchment and settlements on the variability of heavy metals concentrations (Zn, Pb, Cu, Cd, Ni) in the Narew River and some of its tributaries such as the Biebrza, upper Narew, Pisa, Omulew and Rozoga rivers were studied. The investigations continued from 1997 to 2002. The areas dewatered by the watercources differ considerably in terms of environmental features (forests, wetlands, bogs and water reservoirs), land use (arable lands, grasslands) and population (man-made areas). The total catchment of the Narew River at the cross-section in Zamski Kościelne was also taken into account. The urban areas make up from 0.5% of the Rozoga River to 2.5% of the upper Narew catchment. Water samples were collected quarterly (April, July, October and January) from four study sites located near the river mouth and were analyzed for Zn, Pb, Cu, Cd and Ni by the AAS method. The results showed that concentrations of Pb, Cu, Cd and Ni increased along the Narew River due to the accumulation of the elements in water. A significant influence on high heavy metal concentrations in water was produced by the town of Białystok, a source of large amounts of municipal pollutants discharged into the river. This mainly affected the content of Zn, as the highest pollution with this element was detected in the upper Narew River. The lowest Zn concentrations were observed in the Omulew River water, where forests dominated in the area, covering more than 48% of the catchment. The research showed that wetlands and lakes significantly decreased Pb, Cu, Cd and Ni concentrations in flowing water, but the presence of large inhabited areas with dense population and municipal pollution increased concentrations of heavy metals in river water.
PL
W pracy badano wpływ zróżnicowanego użytkowania obszaru zlewni oraz osadnictwa na zmienność stężenia metali ciężkich (Zn, Pb, Cu, Cd, Ni) w wodach Narwi i wybranych jej dopływów: Biebrzy, górnej Narwi, Pisy, Omulwi i Rozogi. Odprowadzają one wody z obszarów (zlewnie cząstkowe) znacząco zróżnicowanych pod względem warunków przyrodniczych (lasy, obszary podmokłe, bagna, zbiorniki wodne), sposobu użytkowania (grunty orne, użytki zielone) i zaludnienia terenu (tereny zantropogenizowane). Uwzględniono również zlewnię całkowitą Narwi po punkt pomiarowy w Zambskach Kościelnych. Na obszarze badań tereny zurbanizowane zajmują od 0,5% powierzchni w zlewni Rozogi do 2,5% w zlewni górnej Narwi. Badania obejmowały lata 1997-2002. Próbki wody pobierano z nurtu rzeki w punktach przyujściowych cztery razy w roku: wiosną (kwiecień), latem (lipiec), jesienią (październik) i zimą (styczeń). Oznaczenia Zn, Pb, Cu, Cd i Ni wykonano metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Wykazano, że wraz z biegiem rzeki Narwi, w wyniku kumulacji pierwiastków w wodzie, wzrastało stężenie Pb, Cu, Cd i Ni. Na wzrost stężenia metali ciężkich znaczący wpływ wywarła obecność w zlewni dużej jednostki osadniczej - miasta Białystok. Było to związane z dopływem większej ilości zanieczyszczeń bytowych powodujących wzrost stężenia Zn w górnej Narwi. Najniższe stężenie Zn stwierdzono w wodach odpływających Omulwią, w której zlewni dominowały lasy - ponad 48% powierzchni. Wykazano również, że występowanie terenów bagiennych, torfowych i zbiorników w zlewni wpływa na zmniejszenie stężenia Pb, Cu, Cd i Ni w wodach rzecznych, ale obecność dużych jednostek osadniczych i związany z tym dopływ zanieczyszczeń bytowych powoduje zwiększenie stężenia badanych metali ciężkich w wodzie rzecznej.
PL
W latach 1997-2003 prowadzono badania wpływu użytkowania terenu zlewni na zawartość fosforu w wodach Narwi i wybranych jej dopływów. Stwierdzono, iż wzrost stężenia fosforu w wodach rzecznych powodują: intensywne rolnictwo, spływy zanieczyszczeń komunalnych i spływy ścieków burzowych. Odpływ fosforu ogólnego wynosił średnio 1,06 kg rocznie z 1 ha zlewni ze zróżnicowaniem od 0,42-1,29 kg. Stężenie fosforu ogółem w wodach wynosiło 0,42 mg·dm⁻³ z wahaniami od 0,16-0,92 mg·dm⁻³. Fosfor fosforanowy stanowiły średnio 64% ogólnej zawartości fosforu w wodach. Najniższe stężenia fosforu w wodach stwierdzono wiosną (średnio 0,27 mg P·dm⁻³ ), a najwyższe w okresie letnim, gdy odpływ ze zlewni przewyższał bioakumulację. Najwyższe stężenia i odpływy fosforu stwierdzono w zlewniach rolniczych (Rozoga, Ruż, Orz), mniejsze w zlewni leśnej (Omulew) oraz mieszanych (Biebrza i górna Narew), a najniższy w zlewni rolniczo-leśnej z jeziorami (Pisa). Odpływ fosforu z wodami rzecznymi był 3-krotnie wyższy od odpływu z opadami w zlewniach rolniczych, podczas gdy w zlewniach rolniczo-leśnych był 1,5-krotny. Istotny wpływ na odpływ fosforu ze zlewni, obok szaty roślinnej, miały właściwości gleby, w tym skład granulometryczny. Dlatego z piaszczystej zlewni Omulwi, mimo że zaliczono ją do leśnych, odpływ był większy niż ze zlewni rolniczo-leśnych.
EN
The influence of land use on phosphorus contents in water of the Narew river as well as its main tributaries, was studied in the period of 1997-2003. The research showed the increase of P concentrations resulted from intensive agriculture, municipal waste waters outflow and rainfall runoff. The average annual outflow of total phosphorus from 1 ha of basin area amounted to 1.06 kg (range of 0.42-1.29 kg·ha⁻¹). Average concentration of total phosphorus was 0.42 (range 0.16-0.92 mg·dm⁻³). Phosphate phosphorus amounted to 64% total P content in the tested water. The lowest concentrations were observed in spring (0.27 mg P·dm⁻³), whereas the highest in the summer, when the outflow exceeded bioaccumulation. Highest P concentrations and loads were stated in agricultural river basins (the Rozoga, Ruż, Orz), lower in forested (Omulew) and mixed (Biebrza and upper Narew) basins whereas the lowest values characterized agricultural- forested basins with the lakes (Pisa). The outflow of phosphorus with river water on agricultural areas was 3-times higher in comparison to its outflow with rain water; in case of agricultural-forested basin it was 1.5 times higher, respectively. An important factor limiting P outflow from the basins were soil properties especially grained structure. Thus, the sandy of basin Omulew river, although forested, showed the higher outflow than the agricultural-forested river basins.
PL
W latach 1997-2003 przeprowadzono badania, mające na celu określenie jakościowych i ilościowych zmian dokonujących się w chemizmie wód Narwi i wybranych jej dopływów, jako skutku oddziaływań gospodarczych. Stwierdzono, że na wzrost stężenia oraz wielkości ładunku azotu wpływają: wzrost udziału terenów użytkowanych rolniczo, dopływ zanieczyszczeń komunalnych i spływy ścieków burzowych. Najniższe stężenia form azotu w wodach wystąpiły latem (średnio: 0,013 N·NO₂ 0,387 N-NO₃ i 0,309 N-NH₄ mg·dm⁻³), a najwyższe w porze zimowej. Zawartość N-NO₃ była o 71%, a N-NH₄ o 30% wyższa w stosunku do pory letniej. Odpływ azotu ze zlewni rolniczych (Orzą, Ruża i Rozogi) był o 68% wyższy od najniższego w zlewni rolniczo-leśnej z jeziorami (Pisy). We wszystkich badanych zlewniach dokonała się akumulacja azotu (w < 1). Istotny wpływ na wielkość odpływu składnika miała szata roślinna, właściwości gleby (skład granulometryczny) oraz struktura użytkowania zlewni, która warunkowała również formy występowania azotu w wodach rzecznych.
EN
The studies aimed at quantification and qualification of changes in water chemistry of the Narew river and its chosen tributaries as affected by human economic activities were conducted within 1997-2003. It was found that the increase in nitrogen concentrations and loads resulted from extended share of cropland areas, the inflow of municipal sewage and rain water runoff. The lowest concentrations of nitrogen compounds in water were observed in summer (0.013 mg N-NO₂·dm⁻³, 0.387 mg N-NO₃·dm⁻³ and 0.309 mg N-NH₄·dm⁻³), whereas the highest in the winter season. The content of N-NO₃ was higher by 71% and N- NH₄ by 30%, in comparison to the summer. The N outflow from agricultural areas (Orz, Ruż, Rozoga) was higher by 68% than the lowest outflow from the rural-forest basin with the lakes (Pisa). Accumulation of N was stated (w < 1) in all of the studied basins. The nitrogen outflow was significantly affected by vegetation cover, soil properties (texture) as well as the structure of land use, conditioned also N forms in river water.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.