Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Rzymska edycja hymnów o św. Kazimierzu z roku 1525 i jej staropolskie tło

100%

Okoń J.

|

nr 1

91-110

PL

Przedmiotem uwagi są hymny o św. Kazimierzu wydane przez biskupa humanistę Zachariasza Ferreriego (Zaccaria Ferreri) w zbiorze Hymni novi ecclesiastici (Rzym 1525). Spisał je Ferreri cztery lata wcześniej w Wilnie, gdy jako nuncjusz papieża Leona X prowadził proces kanonizacyjny królewicza Kazimierza Jagiellończyka. Autor omawia w związku z tym żywot królewicza, a następnie poświęcone mu hymny Ferreriego jako wczesną promocję św. Kazimierza w całym Kościele. Podobnie jak cały zbiór, hymny te są przykładem odchodzenia od tradycji hymnów średniowiecznych. Tym bardziej godna uwagi jest ich recepcja w XVII wieku: zostały one ponownie wydane w Wilnie w roku 1604 z okazji kanonizacji, a w 1606 roku przełożono je na język polski. Autor analizuje przekład i jego stosunek do oryginału.

EN

The object of attention are the hymns of St. George. Kazimierz issued by Bishop-humanist Zacharias Ferreri (Zaccaria Ferreri) in the set Hymni Novi ecclesiastici (Rome, 1525). Ferreri wrote it four years earlier in Vilnius, when as the nuncio of Pope Leo X led the canonization of Prince Casimir. The author discusses the life of the prince, and then hymns by Ferreri, as an early promotion of St. Kazimierz throughout the Church. Like the entire collection, the hymns are an example of departure from the tradition of medieval hymns. Even more remarkable is their reception in the 17c.: they have been re-issued in Vilnius in the year 1604, on the occasion of the canonization, and in 1606 were translated into Polish. The author discusses the translation and its relationship to the original.

2

Litewsko-polskie związki w „Pieśni nowej Kalijopy sarmackiej”. Zamknięcie sporu Aleksandra Brücknera z Karolem Estreicherem o autorstwo

100%

Okoń J.

|

nr 3

159-178

PL

Przedmiotem artykułu jest „Pieśń nowa Kalijopy sarmackiej”, wydana w Wilnie w 1605 roku. Głosiła ona pochwałę zwycięstwa pod Kircholmem 27 września tego roku, zwłaszcza zaś pochwałę głównego wodza, Jana Karola Chodkiewicza. Z uwagi na temat, jak też na udział w bitwie Karola Sudermańskiego, króla szwedzkiego, „Pieśń” stała się znana w Polsce i w Europie. Rozprawa przedstawia dzieje badań nad „Pieśnią” i omawia znany dziś jej unikatowy egzemplarz z Biblioteki Miejskiej w Gdańsku. Ustala też autorstwo: odkrycie we Lwowie innego unikatu, „Żywotu św. Kazimierza” (Wilno 1606) pozwoliło stwierdzić, że chodzi o tego samego autora, Mateusza Chryzostoma Wołodkiewicza (ok. 1585–1642), absolwenta Akademii Wileńskiej, potomka książęcego rodu litewskiego. W rozprawie podejmuje się w związku z tym bardziej obszerny problem roli Akademii Wileńskiej jako ośrodka kultury humanistycznej i jej zasług w wychowaniu młodzieży do życia w społeczeństwie obywatelskim.

EN

The subject of the paper is “The New Song of Sarmatic Kaliope” published in Vilnius in 1605. It proclaimed the praise of Kircholm victory on September 27th 1605, in particular the approval of the chief commander Jan Karol Chodkiewicz. Due to its theme, as well as because of the participation in the battle of Charles Suderman, the King of Sweden, the “Song” became recognized in Poland and in Europe. The paper presents the history of the investigations on the Song and discusses its currently known unique specimen from the Municipal Library of Gdańsk. The article also establishes the piece’s authorship: the discovery in Lvov of another curiosity, “The Life of St. Kasimir” (Vilnius 1606) allowed to state that the author of both texts is Mateus Chryzostom Wołodkiewicz (circa 1585–1642), a graduate of The Vilnius Academy, a descendant of a Lithuanian ducal family. The paper also discusses a more extensive problem of the role of The Vilnius Academy as a center of humanistic culture and its contribution to youth education and preparation to live in civic society.

3

Dawne i nowe treści w Modlitwie za Ojczyznę (według ks. Piotra Skargi)

100%

Okoń J.

|

nr 4(9)

90-111

EN

Derived from Skarga and properly tied to his name, Prayer for the Homeland is today the most famous prayer text of this genre. It is recited publicly, appears on the radio, and even on the Internet. It has fulfilled a special role on Sunday 29th March 1981, at the height of social tension in Poland, just before the general strike announced by Solidarność. At the command of Cardinal Franciszek Macharski it was recited in all the churches of the Archdiocese of Krakow, and the strike was cancelled. John Paul II knew the Prayer and alluded to it. There is no certainty when the prayer came out and who formulated the text, however. The present article aims to answer these questions. Kazania sejmowe (“Sejm Sermons”) as the source of the text is indicated. The structure and message of the prayer are presented. Also, a version from 1936 is referred to and recognized as the earliest one in its present form. Also it is proposed that the initiative for the creation of prayer must have been taken by Archbishop Prince Adam Stefan Sapieha as the shepherd of the Archdiocese. The paper also presents extensively the tradition of prayers for the country in the days of the First Republic.