Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wstrząs psychiczny (trauma). Pomoc ofiarom wypadków drogowych w Polsce

100%

Ucińska M.

Transport Samochodowy

|

2009

|

tom z. 4

75--106

PL

Ludzie często w życiu doświadczają sytuacji, z którymi trudno sobie poradzić. Wśród nich szczególną grupę stanowią sytuacje traumatyczne. Taką sytuacją jest m.in. wypadek drogowy. W 2008 roku w Polsce miało miejsce 49 054 wypadków drogowych, w których 5.437 osób zginęło, a 62.097 zostało rannych. Psychologowie podkreślają, iż po poważniejszym, jak i mniej groźnym wypadku zarówno u bezpośrednich, jak i pośrednich uczestników zdarzenia (rodziny, świadkowie wypadku, służby ratownicze), mogą pojawiać się problemy natury psychicznej. Niniejszy artykuł zwiera informacje dotyczące rozmiarów i kosztów zjawiska wypadków drogowych w Polsce, jego psychospołecznych skutków oraz działań na rzecz pomocy ofiarom wypadków. Przedstawiono również wyniki ankietowych badań przeprowadzonych w 2008/2009 roku w Zakładzie Psychologii Transportu Drogowego Instytutu Transportu Samochodowego wśród Ośrodków Interwencji Kryzysowej, Stowarzyszeń i Fundacji zajmujących się pomocą ofiarom wypadków, Policjantów Ruchu Drogowego, oraz poszkodowanych w wypadkach.

EN

People often experience situations, which are very hard to cope with. Among them, a particular group represents traumatic situations. This kind of situation is for example, a motor vehicle accident (MVA). During 2008 in Poland there were 49 054 road accidents, 5 437 people died in them, and 62 097 were injured. Psychologists notice the fact, that after serious and even less serious accident, some mental problems are occurring among victims of accidents (also families, witnesses, rescue teams). This paper contains information about the numbers and costs of accidents in Poland, their psychosocial consequences and activities directed at helping victims of MVA. There are also present the results of the research, conducted in 2008/2009 by Motor Transport Psychology Department of Motor Transport Institute, on Crisis Intervention Centres, some associations and foundations dealing with the road accident victims, the Road Traffic Policemen and people who participate in the road accidents.

2

Psychospołeczne funkcjonowanie ofiar wypadków drogowych

100%

Ucińska M.

Transport Samochodowy

|

2011

|

tom z. 2

5--24

PL

Wypadki drogowe uznaje się za jeden z największych problemów zdrowia publicznego. W 2010 roku w Polsce, miało miejsce 38 832 wypadków drogowych. Zginęło w nich 3 907 osób, a 48 952 zostało rannych. Liczne badania, prowadzone na świecie pokazały, iż niektórzy uczestnicy wypadków drogowych oraz ich rodziny doświadczają problemów natury psychicznej, a u wielu, konsekwencje, jakie pojawiają się po wypadku zaburzają ich funkcjonowanie społeczne. Niniejszy artykuł zawiera informacje dotyczące psychicznego i społecznego funkcjonowania ofiar wypadków drogowych. Przebadano również 8 osób, które zgłosiły się do Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Łodzi, celem uzyskania pomocy psychologicznej.

EN

Road traffic accidents are considered as one of the biggest public health problems. In 2010 in Poland, there were 38 832 accidents. 3 907 people were killed in it, and 48 952 were injured. A lot of studies conducted worldwide have shown that many road accidents participants and their families, experiencing mental problems, and the consequences of the accidents disturb their social functioning. The article contains the information concerning the psychosocial functioning of accident victims. The study included eight people who have experienced psychological difficulties after the accident and came for help to the Crisis Intervention Center in Łódź.

3

Wybrane postawy stanowiące zagrożenie na drodze - rola psychologii transportu w systemie działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego

100%

Ucińska M.

Logistyka

|

2012

|

tom nr 3

PL

Na bezpieczeństwo ruchu drogowego składa się wiele elementów, z których najważniejszymi są: człowiek, pojazd, droga i warunki drogowe. Spośród tych elementów pierwszeństwo ma człowiek, który stanowi jedyny świadomy element sytuacji drogowej i to zazwyczaj podejmowane przez niego działania wpływają na powstawanie wypadków drogowych. Postawy i zachowania, jakie kierowcy prezentują w trakcie jazdy, można świadomie kształtować i wybierać. Indywidualne cechy kierowcy (płeć, doświadczenie), cechy otoczenia, drogi, pojazdu oraz warunki atmosferyczne są jednym z elementów wpływających na podejmowane przez kierowcę decyzje o działaniach bezpiecznych lub ryzykownych. W artykule omówione zostaną wybrane postawy stanowiące zagrożenie na drodze ( alkohol, prędkość, rozmowa przez telefon komórkowy) oraz działania profilaktyczne, jakie podejmowane są przez psychologów transportu mające wpływać na zmianę tychże zachowań.

EN

Many elements consist on road safety, the most important are: driver, vehicle, road, road conditions. The driver has a priority and he is the only conscious part of the road situation and usually because of his behavior the road accident happens. Attitudes and behaviors that represent the driver while driving, can be consciously shaped and chosen. Individual driver features (gender, experience), as well as characteristics of the environment, roads, vehicle and weather conditions are one of the elements influencing the decisions taken by the driver of safe or risky activities. This paper will discuss some of the attitudes on the road (speed, talking on a cell phone, alcohol) and prophylactic activities that are undertaken by transport psychologists to reduce these behaviors on the road.

4

Wypadek drogowy jako sytuacja traumatyczna : psychospołeczne funkcjonowanie ofiar

100%

Ucińska M.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2011

|

tom R. 12, nr 12

410-417

PL

Ludzie często w życiu doświadczają sytuacji, z którymi trudno sobie poradzić. Wśród nich szczególną grupę stanowią sytuacje traumatyczne. Taką sytuacją jest np. wypadek drogowy. Obecnie wypadki drogowe uznaje się za jeden z największych problemów zdrowia publicznego. Świadczy o tym zarówno ogromna liczba ofiar ruchu drogowego (zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich tkj. Rodziny, świadkowie wypadku, służby ratownicze), oraz ponoszone przez nie koszty, w tym również psychologiczne. Niniejszy artykuł zwiera informacje dotyczące rozmiarów i kosztów zjawiska wypadków drogowych w Polsce, jego psychospołecznych skutków oraz działań na rzecz pomocy ofiarom wypadków.

EN

People often experience unexpected and difficult situations to cope with. Some of them represent traumatic experience. This kind of situation includes a motor vehicle accident (MVA). Road accidents are recognized as a today's public health problem. It is not only evidenced by the great number of road accident victims (families, witnesses, rescue teams) but also another consequences experienced by these victims. This paper presents statistics and costs of road accidents in Poland, provides information about psychosocial consequences of MVA and also show activities aimed at helping victims of MVA.

5

Niepełnosprawność związana ze schorzeniami układu nerwowego a kierowanie pojazdem

63%

Ucińska M. , Stasiak-Cieślak B.

Transport Samochodowy

|

2016

|

tom z. 3

71--87

PL

Zagadnienia związane z kierowaniem pojazdem przez osoby z różnymi schorzeniami jest przedmiotem badań naukowych z zakresu nie tylko medycyny, ale również neuropsychologii, czy psychologii transportu i bezpieczeństwa ruchu drogowego. Pomimo, iż wiele uszkodzeń, szczególnie w obrębie układu nerwowego, może dyskwalifikować z aktywnego uczestnictwa w ruchu drogowym w charakterze kierowcy, samo posiadanie choroby nie jest równoznaczne z zaprzestaniem jazdy. O tym każdorazowo decyduje lekarz na podstawie odpowiednich badań i przesłanek. Szczególnie przewlekłe choroby neurologiczne mogą ograniczać zdolność bezpiecznego prowadzenia pojazdów. Te ograniczenia mogą wynikać z zaburzeń zarówno ruchowych (niedowład), dysfunkcji poznawczych (myślenia, uwagi, percepcji), wykonawczych (planowanie, kontrola działania), zaburzeń zachowania (impulsywność, agresja), jak i innych deficytów, a więc tych funkcji, które są niezwykle istotne przy prowadzeniu pojazdu. Niniejszy artykuł prezentuje przepisy związane z diagnozą lekarsko-psychologiczną pod kątem kierowania pojazdem, ponadto wybrane schorzenia układu nerwowego w kontekście bezpieczeństwa i funkcjonowania kierowcy w ruchu drogowym.

EN

The issues related to driving the vehicle by people with various illness is the subject of scientific research in the field of not only medicine, but also neuropsychology, or transport psychology and road safety. Although many diseases, especially of the nervous system, can disqualify from active participation in traffic as a driver, the mere possession of the disease is not synonymous with ceasing to drive. This is decided by the doctor each time based on the relevant tests and evidence. Especially chronic neurological illness may limit the ability to drive safely. These limitations may result from abnormalities of movement (paresis), cognitive dysfunction (thinking, attention, perception), execution (planning, control of activities), behavioral disorders (impulsivity, aggression), as well as another deficits, i.e. the functions which are extremely important for driving. This article presents the provisions relating to medical and psychological diagnosis for the purpose of driving vehicle, as well as selected illness of the nervous system in the context of safety and operation of the driver in traffic.

6

Psychologia transportu w ITS. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość

63%

Ucińska M. , Tokarczyk E.

Transport Samochodowy

|

2012

|

tom z. 3

33--51

PL

Psychologia transportu jest istotnym obszarem działań Instytutu Transportu Samochodowego. Zakład Psychologii, którego nazwa zmieniała się w czasie tych lat, od początku swojego istnienia w ITS pełnił ważną funkcję w systemie działań na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce. Artykuł odnosi się zarówno do historii Zakładu Psychologii oraz samej psychologii transportu, podkreślając rolę ITS w tym zakresie, jak i przedstawia obecne działania oraz perspektywy i wyzwania jakie stoją przed psychologami transportu.

EN

Transport Psychology is an important area of Motor Transport Institute activities. Psychology Department, whose name has changed over the years, since its existence in ITS, played an essential role in the road safety system in Poland. Article refers the history of Psychology Department as well as transport psychology emphasizing the role of ITS in this field. It also presents the current activities, perspectives and challenges standing by transport psychologists.

7

Problemy interopracyjności europejskiej usługi opłaty elektronicznej

63%

Nowacki G. , Ucińska M.

Logistyka

|

2010

|

tom nr 4

CD-CD

PL

W referacie przedstawiono wybrane problemy interoperacyjności europejskiej usługi opłaty elektronicznej, która jest celem długofalowym KE i opiera się na dyrektywie 2004/52/WE. Interoperacyjność oraz budowa architektury tego typu systemu, powoduje konieczność opracowania norm w zakresie rozwiązań technicznych, proceduralnych, jak również realizacji kontraktów oraz projektów unijnych. Techniczna architektura EETS została zbudowana na podstawie projektu CESARE oraz RCI, w skład jej struktury wchodzą cztery elementy: zarządzający interoperacyjnością, operator opłat, usługodawca oraz usługobiorca europejskiej opłaty elektronicznej.

EN

The paper refers to some problems of the EETS interoperability, which is a longterm objective of the EC and based on the directive 2004/52/EC. Interoperability and creating this type system architecture is an open framework in Europe, which enables technical, procedural, contractual level and initializing of projects in European Union. EETS technical architecture was built on CESARE and RCI projects, defines the technical detail of the interfaces for road charging system that corresponds to the interfaces between the business entities that together operate the service: the Toll Charger, the Toll Service Provider and the Service User.

8

Wrażliwość na kontrast jako jeden z wyznaczników bezpiecznego kierowania pojazdem

63%

Ucińska M. , Dobrzyńska M.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2013

|

tom R. 14, nr 3

523-532

PL

Bezpieczeństwo na drodze wymaga sprawnego funkcjonowania narządu wzroku u kierowcy. O ile w badaniach medycznych, psychologicznych bierze się pod uwagę ostrość widzenia, widzenie stereoskopowe, widzenie zmierzchowe, wrażliwość na olśnienie, o tyle pomija się badanie wrażliwości na kontrast, czyli zdolność układu wzrokowego do odróżniania przedmiotu od jego tła, mającego duże znaczenie z punktu widzenia profilaktyki bezpieczeństwa ruchu drogowego. Artykuł przedstawia rozważania oraz wyniki badań dotyczące znaczenia sprawności widzenia w warunkach zmniejszonej jasności oświetlenia dla prawidłowego wykonywania czynności kierowania pojazdem. Prezentuje również Zaawansowany Tester Widzenia (FVA - Functional Vision Analyzer) jako specjalistyczne urządzenie do badania wrażliwości na kontrast u kierowcy.

EN

Road safety requires from the driver the proper functioning of his eyes. While in medical, psychological driver tests the visual acuity, stereoscopic vision, twilight vision and sensitivity to glare are taken into account, it ignores contrast sensitivity - the ability of the visual system to distinguish between an object and its background, which is very important for road safety prevention. The article presents considerations and research findings on the influence of efficiency of vision in reduced illumination conditions on the driving performance. It also presents Functional Vision Analyzer (FVA) as a special equipment for evaluating drivers‘ contrast sensitivity.

9

Psychologiczne modele zachowania kierowców

63%

Niezgoda M. , Ucińska M.

Transport Samochodowy

|

2012

|

tom z. 1

5--15

PL

Na zachowanie kierowców i na występowanie wypadków drogowych ma wpływ bardzo wiele czynników. Psychologowie transportu próbują te zależności opisywać za pomocą modeli, które porządkują dotychczasową zdobytą w badaniach wiedzę. Modele wyjaśniają i opisują dlaczego kierowcy zachowują się w określony sposób. Mnogość i różnorodność istniejących teorii wymaga systematyzacji. W artykule omówiono najważniejsze modele zachowania kierowców stosowane w badaniach z zakresu psychologii transportu. W pracy zostały uwzględnione przede wszystkim modele funkcjonalne opisujące interakcję różnych zmiennych zarówno związanych ze środowiskiem jak i samym kierowcą. Wśród modeli funkcjonalnych przedstawiono zarówno motywacyjne związane z ryzykiem oraz modele poznawcze związane ze sposobem przetwarzania informacji. Artykuł zawiera również schematy prezentujące wybrane modele.

EN

Complex set of different factors influence drivers’ behavior. Traffic psychologists use models to describe relations between factors and to organize existing knowledge. Models explain and describe causes of drivers’ behavior. However, the diversity of existing models requires systematized approach. Article presents influential drivers’ behavior models that are used in the field of traffic psychology studies. This paper describes primarily functional models which involve dynamic interaction of different factors that are relevant for drivers’ actions. Among functional models presented in the article there are risk-related motivational theories and cognitive models focused on mental activities. Diagrams of selected models are also presented in the article.

10

Learning to drive in accompanied driving system-psychological and educational aspects

63%

Tokarczyk E. , Ucińska M.

Journal of KONES

|

2008

|

tom Vol. 15, No. 3

517-524

EN

There are a lot of activities world-wide, aimed at increasing road safety. According to the statistics, young novice drivers are at the highest risk of being involved in crashes, and more often than other age groups, cause danger on the road. A proper driving education of teenagers and young persons may contribute to a decrease of accident risk. One of the solutions is accompanied driving, which currently exists in 17 European countries, USA, Canada, Australia, New Zealand. It allows a driver to start driver training before he or she has reached the legal age for receiving a driving license. Currently, a draft of national law concerning drivers, which introduces accompanied driving, is being considered in Poland. This study concerns drafting of the new regulations, and it constitutes a proposal of methodological and organizational solutions of accompanied driving, trainings and preparation of people participating in it in Poland. The study describes the role of accompanying person as a lay instructor and as a model for road traffic behaviour.

11

Niepełnosprawny kierowca w ruchu drogowym : kompleksowe wspieranie mobilności

63%

Ucińska M. , Stasiak-Cieślak B.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2016

|

tom R. 17, nr 12

489--494

PL

Od wielu lat w Polsce i na świecie trwa dyskusja dotycząca problemów, na jakie napotykają ludzie w toku życia. Pod uwagę, coraz częściej, bierze się możliwość utraty sprawności, czy to na skutek wypadku, choroby, czy starzenia się organizmu. Problematyka mobilności osób niepełnosprawnych, w kontekście kierujących pojazdami, budzi zainteresowanie wielu środowisk zarówno politycznych, (co przekłada się na modyfikacje przepisów), naukowych (mające odzwierciedlenie w badaniach naukowych), jak i praktyków. Dzieje się to nie tylko ze względu na konieczność wdrażania Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, ale również z powodów społecznych, a przede wszystkim z chęci poszerzania zakresu samodzielności życiowej osób z dysfunkcjami, dla których bycie mobilnym jest bardzo ważnym czynnikiem autonomii. W niniejszym artykule przedstawiono złożony i obszerny temat dotyczący wspierania mobilności osób z niepełnosprawnościami w oparciu o przepisy prawa polskiego i międzynarodowego. W rozważaniach skupiono się na potrzebach i dostępności usług i produktów motoryzacyjnych, zaspokajających podstawowe funkcje mobilności osoby, która jest niepełnosprawna od urodzenia, bądź utraciła swą sprawność w wyniku wypadku lub choroby. Pilotażowe badania ankietowe przeprowadzone w ITS dotyczące kierowców i pasażerów korzystających z usług motoryzacyjnych, pokazały potrzeby środowiska w eksplorowanym obszarze. Zwrócono również uwagę, iż systemowe działania, ze wsparciem orzeczniczo-finansowym powinny być na nowo zrewidowane i uszczegółowione, uwzględniając rozwój technologiczny w motoryzacji.

EN

A discussion on everyday living problems has been carried out both in Poland and internationally for many years. More and more attention is brought to the aspect of possible loss of mobility, both from natural reasons such as illnesses or aging processes and the accidents. Mobility of disabled individuals aspiring to drive vehicles is getting more and more interest among different groups – politicians (in scope of adapting the regulations), researchers (research made on that group) and practitioners. This happens not only due to the necessity of implementing the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities, but also due to social reasons. Widening their self-reliance in everyday life is very important and being mobile is a crucial aspect of one’s selfautonomy. The following article presents a wide and complex topic of support in raising the mobility for disabled people, based on Polish and international law regulations. It focuses on their needs as well as the availability of automotive-related services and products meeting basic mobility functions for the individuals with congenital or acquired disability. A pilot questionnaire survey that was carried out in ITS and targeted at drivers and passengers using automotive services showed the needs in the examined area. It was also noted that the global actions, with a financial and judicial support, should be revised and detailed with regard to the technological development in the automotive industry.

12

Sprawność psychiczna kierującego pojazdem a działania psychologa transportu na rzecz bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym

63%

Ucińska M. , Dobrzyńska M.

Transport Samochodowy

|

2014

|

tom z. 2

5--22

PL

Przepisy Ustawy o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011 roku określają, iż jednym z warunków niezbędnych do kierowania pojazdem jest sprawność fizyczna i psychiczna. O ile badaniu sprawności fizycznej podlegają wszyscy kierujący, już na etapie ubiegania się o prawo jazdy, o tyle sprawność psychiczna określana jest w badaniu psychologicznym w zakresie psychologii transportu jedynie u wybranych grup osób. Na sprawność psychiczną składają się wiedza, umiejętności i wprawa, motywacja i postawy, możliwości. Psycholog transportu dzięki różnym działaniom m.in. selekcyjnym, edukacyjnym i reedukacyjnym może wpływać na poszczególne elementy tej sprawności oceniając możliwości, dostarczając kierowcy odpowiedniej wiedzy, jak również wpływając na jego motywacje i postawy. W artykule opisano niektóre działania psychologa transportu w odniesieniu do poszczególnych aspektów sprawności psychicznej kierującego. Szczególną uwagę zwrócono na możliwości osób niepełnosprawnych w odniesieniu do ich mobilności, przytaczając wyniki badania pilotażowego.

EN

Provisions of the Act on the vehicles’ drivers of 5 January 2011 specify that one of the conditions necessary to drive the vehicle is physical and mental fitness. While all the drivers are subject to the physical fitness examination, already at the stage of applying for a driving license, the mental fitness is determined during a psychological examination of the transport psychology, only in certain groups of people. The mental efficiency comprises the knowledge, skills and proficiency, motivation attitudes and capabilities. The transport psychologist, through various activities, among the others, selective, educational and re-educational, may affect the individual elements of this efficiency by assessing the capabilities, providing the driver with the appropriate knowledge, as well as influencing his motivations and attitudes. The article describes some of the transport psychologist’s activities in relation to specific aspects of mental performance of the driver. Particular attention was paid to the capabilities of people with disabilities in relation to their mobility, citing the results of a pilot study.

13

Determinants of drivers’ risky behaviour

63%

Odachowska E. , Ucińska M.

Journal of KONES

|

2013

|

tom Vol. 20, No. 3

283--289

EN

Despite the considerable amount of research on the behaviour of drivers in road traffic the problem of defying psychological and physical features of a good driver is still exactly unsolved. Apart from physical features, which limit or preclude from operating a car, there are psychological traits, which influence drivers’ behaviour. Taking into account three basic aspects of proficiency in driving: physical fitness (determined during the medical examination), mental attitude (determined during the psychological examinations testing of mental predisposition for driving a vehicle), knowledge, skill and attitude of a driver. The mental traits seem to be even more important than physical fitness, knowledge or divers’ skills. This article presents, in particular, reasons for and predictors of risky behaviours in road traffic with a focus on variables of personality features, which potentially are the reason for hazardous behaviour. The results showed the existence of statistically significant differences in temperament and type of psychological gender between drivers demonstrating a tendency to risky behaviour on the road and those who do not have such tendencies. Also the analyses of the researches had given numerous interesting conclusions on relations between personality differences of drivers who like to take risk and the ones who do not have such inclinations. Additionally, the differences of character in the aspect of evaluating behaviours as risky were presented.

14

Szczególne wymagania psychologiczne dla kierowców pojazdów wojskowych

63%

Ucińska M. , Odachowska E.

Gospodarka Materiałowa i Logistyka

|

2016

|

tom nr 5

752--762

PL

Psychologicznemu badaniu w zakresie psychologii transportu podlegają, zgodnie z przepisami, określone grupy kierujących, w tym kierowcy pojazdów wojskowych. Ponieważ praca wiąże się z wysokim poziomem podejmowanego ryzyka, tej grupie kierujących stawiane są bardzo wysokie wymagania, zarówno w zakresie poziomu umiejętności i możliwości psychofizycznych, jak też pod względem posiadania specyficznych cech osobowości. W niniejszym artykule zaprezentowano szczególne wymagania psychologiczne, które są niezbędne do właściwego funkcjonowania nie tylko w ruchu drogowym, ale również w warunkach stresu bojowego. Przedstawiono także badania czynników osobowościowych prowadzone w grupie kierowców pojazdów uprzywilejowanych w ruchu.

EN

Specific groups of drivers, including drivers of military vehicles are subject to psychological examination of the transport psychology according to the polish low. The work of these drivers are associated with a high level of risk, so these jobs tend to place strong demands on psychophysiological capabilities - cognitive abilities and specific personality traits. The aim of this article is to present specific psychological requirements, that are necessary for driving a vehicle. It discusses necessary physical and mental abilities which drivers need to behave appropriately during road situations, but also in combat stress conditions. This article presents studies of personality factors conducted among drivers of emergency vehicle.

15

Nowe perspektywy dla psychologii transportu w diagnostyce i badaniach naukowych

63%

Ucińska M. , Niezgoda M.

Transport Samochodowy

|

2012

|

tom z. 3

17--32

PL

Na zachowanie kierowców i na występowanie wypadków drogowych ma wpływ bardzo wiele czynników. W Polsce jednym z kluczowych elementów systemu dążącego do zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego są psychologiczne badania kierowców. Istnieją poważne rozbieżności w opiniach środowiska psychologów transportu w wyborze metod badań kierowców, głównie ze względu na ocenę przydatności wyników różnych testów w prognozowaniu funkcjonowania kierowców i ich potencjalnego wpływu na system bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. Współczesna metodyka badań powinna być oparta o wyniki przeprowadzonych w Polsce badań naukowych weryfikujących zarówno dotychczas stosowane metody badań psychologicznych kierowców, jak i te najbardziej obiecujące metody używane na świecie. Celem artykułu jest wskazanie roli psychologii transportu we współczesnym systemie BRD i analiza wybranych urządzeń badawczych, które są stosowane zarówno w diagnostyce, jak i w badaniach naukowych.

EN

Complex set of different factors influence drivers’ behavior. In Poland psychological tests for drivers are one of the key elements of the road safety system. There are significant differences amongst transport psychologists concerning the choice of methods for testing of drivers, mainly when it comes to assessment of the usefulness of results of various tests in predicting the functioning of the drivers and their potential impact on traffic safety. Contemporary research methodology should be based on results of scientific research conducted in Poland, verifying the existing methods of psychological driver tests. Article indicates role of traffic psychology in the modern road safety system and analyzes selected research and diagnostic devices that are used in traffic psychology.

16

Naukowe podstawy profilaktyki społecznej w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego (na przykładzie ofiar wypadków drogowych)

63%

Tokarczyk E. , Ucińska M.

Transport Samochodowy

|

2009

|

tom z. 2

31--49

PL

Od wielu lat w Polsce podejmowane są działania mające na celu wyeliminowanie z naszego życia zagrożeń na drodze. Przyjęta w Polsce wizja bezpieczeństwa ruchu drogowego - Wizja Zero, zakłada całkowite wyeliminowanie ofiar śmiertelnych wypadków drogowych. Dążenie do zera (lub prawie zera) ofiar śmiertelnych i ciężko rannych w wypadkach drogowych po roku 2020 możliwe będzie dzięki różnym działaniom. Pomocą mają być w tym zakresie profesjonalnie tworzone programy profilaktyczne, edukacyjne i reedukacyjne. Niniejszy artykuł omawia zagadnienia profilaktyki społecznej (definicja, cele, poziomy) w zakresie brd na przykładzie ofiar wypadków drogowych. Zawarto w nim także zasady i procedury tworzenia programów profilaktyki opierając się na wyznaczonych standardach.

EN

For many years in Poland, a lot of activities have been undertaken to eliminate road dangers from our lives. Approved by the Polish government, Zero Vision for road traffic safety, assumes total elimination of deaths on roads. This will be possible after 2020 due to many activities undertaken. Prophylactic, educational and reeducational programs are to be used to reach the aim. This article discusses prophylactic issues (definition, goals, levels) in road traffic safety field, basing on road accidents’ victims. The paper also contains the rules and procedures of creating this kind of programs in reference to particular standards.

17

Niepełnosprawność jako konsekwencja wypadku drogowego - psychologiczne wsparcie osób z dysfunkcjami

63%

Ucińska M. , Odachowska E.

Transport Samochodowy

|

2016

|

tom z. 3

53--70

PL

Wypadki drogowe uznaje się w wielu krajach, w tym również w Polsce za jeden z największych problemów zdrowia publicznego. Świadczy o tym liczba ofiar ruchu drogowego oraz wtórne konsekwencje fizyczne, psychiczne, społeczne i materialne przez nie ponoszone. Wiele osób na skutek uczestnictwa w wypadku drogowym traci sprawność. Z psychologicznego punktu widzenia niepełnosprawność będąca skutkiem wydarzenia traumatycznego (np. wypadku drogowego) w porównaniu z niepełnosprawnością od urodzenia bądź nabytą w innej sytuacji, jest najtrudniejsza do zaakceptowania przez jednostkę. Osoba doświadczająca niepełnosprawności nagle i dla niej niespodziewanie zmuszona jest nauczyć się funkcjonować w nowej rzeczywistości. Powrót do równowagi psychicznej jest zazwyczaj długim i trudnym procesem, wymagającym wsparcia ze strony nie tylko najbliższego otoczenia, ale często również psychologa. W niniejszym artykule omówiony zostanie aspekt niepełnosprawności jako skutku uczestnictwa w wypadku drogowym oraz konsekwencje zdrowotne, psychiczne i społeczne tego zdarzenia w odniesieniu do niepełnosprawności. Ponadto omówione zostaną metody terapeutyczne stosowane u ofiar wypadków drogowych, ze szczególnym uwzględnieniem osób, które w ich wyniku straciły sprawność.

EN

Road accidents are recognized in many countries, including Poland, as one of the biggest public health problems. This is evidenced by the number of victims of road traffic and the secondary physical, psychological, social and material consequences incurred by them. Many people lose physical abilities as a result of participation in a road accident. From a psychological point of view, disability resulting from traumatic event (e.g. traffic accident) compared with disabilities from birth or acquired in any other situation, is the most difficult to accept by the person. The person experiencing disability suddenly is unexpectedly forced to learn how to function in the new reality. The return to the psychological balance is usually a long and difficult process, requiring the support of not only the immediate surroundings, but often also a psychologist. This article will discuss the aspect of disability as the effect of participation in a road accident and health, mental and social consequences of this event in relation to disability. It also explains the therapeutic methods used in the case of the road accident victims, with a particular focus on people who have lost physical abilities as a result of them.

18

Psychologiczne badania kierowców : nowe uwarunkowania w kontekście zmiany przepisów

63%

Ucińska M. , Odachowska E.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2016

|

tom R. 17, nr 6

451--458

PL

Psychologiczne badania kierujących pojazdami pełnią istotną rolę w systemie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Ich podstawę prawną stanowi ustawa o kierujących pojazdami, ustawa o transporcie drogowym oraz stosowne rozporządzenia. Badania te przeprowadza się w różnych grupach kierowców m.in.: wykonującym transport drogowy, kierowców pojazdów uprzywilejowanych lub przewożących wartości pieniężne, kandydatów na instruktorów nauki jazdy i egzaminatorów oraz osób pracujących w tych zawodach. Ponadto, obowiązek poddania się badaniom sprawności psychofizycznej spoczywa także na osobach skierowanym w drodze decyzji przez starostę w związku z przekroczeniem dopuszczalnej liczby punktów karnych, spowodowaniem wypadku drogowego lub prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Badania te, poprzez swoją rolę selekcyjną, mają za zadanie eliminować z ruchu drogowego te osoby, których poziom sprawności i/lub cechy osobowości czy temperamentu wskazują na istnienie niedomogów lub cech mających istotny wpływ na bezpieczne uczestnictwo w ruchu drogowym. W przypadku badań kierowców z grup ryzyka (kierowanych na badania przez starostę), mają odpowiedzieć na pytanie o związek pomiędzy zachowaniem kierowcy (sprawnościami psychicznymi), a przyczynami wypadku drogowego, bądź podejmowaniem zachowań ryzykownych (np. naruszaniem przepisów ruchu drogowego). Psycholog ma zatem na podstawie badania przewidzieć ewentualne niebezpieczne zachowanie kierowcy i zapobiec mu, albo poprzez eliminację (w przypadku wyraźnych przeciwwskazań), albo przez psychoedukację, czyli dostarczenie badanemu kierowcy określonej wiedzy na temat poziomu jego sprawności oraz indywidualnych mechanizmów funkcjonowania w ruchu drogowym. W artykule omówiono uwarunkowania prawne i metodologiczne psychologicznych badań kierowców wraz z historią ich zmian na przestrzeni ostatnich lat.

EN

Psychological tests of drivers play an important role in the road safety system. Their legal basis is Vehicle Drivers Act, The Law on Road Transport and appropriate regulation. These psychological research carrying out in diverse groups of drivers: all persons performing mobile road transport, drivers of privileged vehicles or those carrying monetary values, candidates for driving instructors, examiners and the people working in these professions. They also include of-fenders in road accidents as a result of which other people died or were injured, drivers who exceed 24 penalty points received for violation of the traffic laws and vehicle drivers in a state of intoxication, under the influence of alcohol or substance acting similarly to alcohol. Psychological tests are designed to eliminate those drivers from road traffic, whose psychical condition (mental abilities, attributes, personality) cannot guarantee proper behaviour on the road. In the case of the high-risk drivers, psychological tests have to answer the question about the relationship between driver behavior (mental efficiency) and causes a traffic accident, or making risky behaviors (eg. the violation of traffic regulations). The psychologist, based on test results has to predict possible dangerous driving behavior and prevent him through the elimination (in the case of clear contraindications) or by psychoeducation and gives driver a specific knowledge about its efficiency and individual mechanisms functioning in traffic. This paper discusses legal and methodological basis psychological testing of drivers and history of changes in recent years.

19

Kontrola emocjonalna i poziom odczuwanego stresu u kierowców pojazdów uprzywilejowanych w ruchu

63%

Ucińska M. , Odachowska E.

Logistyka

|

2014

|

tom nr 4

PL

Prowadzenie pojazdu wiąże się z konfrontacją z sytuacjami trudnymi, jakie powodowane są warunkami na drodze, zachowaniem innych uczestników ruchu, czy stanem emocjonalnym kierującego. Szczególnie w odniesieniu do kierowców pojazdów uprzywilejowanych w ruchu ma to szczególne znaczenie. Praca kierowcy pojazdu uprzywilejowanego w ruchu należy do kategorii zawodów trudnych i niebezpiecznych ze względu na wykonywanie czynności wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej oraz możliwość wystąpienia sytuacji zagrożenie życia i/lub zdrowia własnego i/lub z zagrożeniem dla innych ludzi. Prezentowany artykuł dotyczy sposobu funkcjonowania kierowcy pojazdu uprzywilejowanego w ruchu drogowym w odniesieniu do kontroli emocjonalnej oraz poziomu odczuwanego stresu.. Analizy przeprowadzone w grupie strażaków, policjantów, kierowców Straży Miejskiej oraz kierowców taksówek wykazały wiele istotnych zależności w zakresie różnic indywidualnych oraz sposobów radzenia sobie ze stresem w ruchu drogowym.

EN

Driving an emergency vehicle means confronting difficult situations caused by road-traffic conditions, other drivers’ behavior as well as emotional state of the driver himself. This refers especially to emergency vehicle drivers. Their work is classified as difficult and dangerous jobs due to character of actions which driver has to perform in conditions of possible self life or others life threaten situations. Work of emergency vehicle driver requires high level of psychophysical fitness. This paper is to present ways in which driver of emergency vehicles operates in road traffic referring to stress he perceives and his control of emotions. Analysis was conducted on a group of fire brigades, policemen, city guards and taxi drivers. These groups revealed significant relations in individual differences and ways of coping with stress at work as an emergency vehicle driver.

20

Znaczenie sprawności widzenia dla bezpiecznego prowadzenia pojazdu

63%

Dobrzyńska M. , Ucińska M.

Transport Samochodowy

|

2014

|

tom z. 2

23--43

PL

Bezpieczeństwo na drodze, prócz wielu aspektów, wymaga również sprawnego funkcjonowania narządu wzroku u kierowcy. Dotychczas, badanie widzenia stereoskopowego i widzenia przy ograniczonym oświetleniu (badania w ciemni) było integralną częścią badania psychologicznego w zakresie psychologii transportu. Jednakże z punktu widzenia profilaktyki bezpieczeństwa ruchu drogowego prócz wyżej wymienionych istotne znaczenie ma widzenie kontrastu. Artykuł przedstawia rozważania oraz wyniki badań dotyczące znaczenia sprawności widzenia w warunkach ograniczonego oświetlenia dla prawidłowego i bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Prezentuje również nowy obszar badań wrażliwości na kontrast, specjalistycznym urządzeniem - Zaawansowanym Testerem Widzenia (FVA – Functional Vision Analyzer).

EN

Safety on the road, in addition to many aspects, also requires the effective functioning of the driver’s eye sight. Until now, the testing of the stereoscopic vision and vision under limited lighting (darkroom tests) was an integral part of psychological tests in the field of transport psychology. However, from the viewpoint of the road accidents prevention, in addition to the above-mentioned aspects, the vision of contrast is important too. This article presents considerations and the research results on the importance of visual performance in low light conditions for the proper and safe driving. It also presents a new area of testing contrast sensitivity using specialized device - Functional Vision Analyzer (FVA).