In 1934 Thérèse Rivière and Germaine Tillion set off to Aurès (Algeria) to conduct ethnographic research of the Chaouia. This expedition was prepared by the French anthropologists centered around Marcel Mauss. Its cognitive aims were related to the interests of the French colonial authorities. When in 1954 the Algerian-French war broke out, Tillion got involved in organization of social welfare for poor Algerians, which was supposed to remove the reason for the armed conflict. Tillion’s scientific work reveals slight interest in Islam as the primary cultural context of the analyzed phenomena. This is also characteristic of the intellectual environment from which Tillion comes from and is the result of the construction of the conceptual apparatus of cultural anthropology.
Animals are a subject of interest of classical cultural anthropology as part of natural human environment. As such, they are perceived in categories of culture, which, on the one hand, are adaptation to natural conditions, on the other hand ordering system of symbols. On the side of the definition of specific character of humanity, cultural anthropologists undertook the reflection on the subjectivity of animals. Contemporary cultural anthropology, which draws inspirations e.g. from natural science, redefines a place of a human in the natural environment, however does not abolish the boundary between human and non-human animals.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przedmiotem analizy są publikacje i wystąpienia Ala Gore’a, byłego wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych, laureata Pokojowej Nagrody Nobla. W omówionych w artykule tekstach i przemowach Gore konsekwentnie ostrzega przed nieuniknioną katastrofą ekologiczną, spowodowaną rabunkową gospodarką, która nie liczy się z konsekwencjami środowiskowymi. Szczególne poważne zagrożenie dla życia na Ziemi stanowi globalne ocieplenie, którego przyczyną jest wykorzystywanie paliw kopalnych jako podstawowego źródła energii nowoczesnej gospodarki. Gore uważa, że kryzysowi ekologicznemu towarzyszy kryzys duchowy, a oba te kryzysy mają źródła w filozofii oświecenia odpowiedzialnej za wyobcowanie cywilizacji z jej przyrodniczego otoczenia (Löwith, Taubes). Głoszona przez Gore’a ekologiczna apokalipsa jest manifestem koniecznej rewolucji ekonomicznej, politycznej i moralnej. Walka ze skutkami globalnego ocieplenia zakłada jednak fundamentalne zmiany w życiu wszystkich ludzi, a także odnowę moralną opierającą się na reinterpretowanych tradycjach religijnych, zwłaszcza chrześcijańskich. Z tego punktu widzenia manifest Gore’a może być opisany w kategoriach polityki wiary (Oakeshott).
EN
This article analyses books and speeches by Al Gore, former Vice President of the United States and winner of the Nobel Peace Prize. Gore consistently warns of an impending ecological disaster whose cause is a robber economy which does not take into account the ecological consequences. In particular, global warming caused by the burning of fossil fuels, which are the basic energy source of the modern economy, is a threat to life on Earth. In Gore’s opinion, the ecological crisis accompanies a spiritual one, and both of these crises stem from the philosophy of the Enlightenment, which is responsible for alienating civilisation from its natural environment (Löwith, Taubes). Gore’s warnings of ecological apocalypse form a manifesto of the economic, political, and moral revolution that is needed. The fight against the effects of global warming presupposes fundamental changes in the way of life of every human being, as well as a moral renewal based on reinterpreted religious traditions, especially Christian ones. From this point of view, Gore’s project can be described in terms of the politics of faith (Oakeshott).
Posteuropocentryczny i postkolonialny ton prowadzonej przez francuskich intelektualistów krytyki tradycji intelektualnej Zachodu jest genetycznie związany z doświadczeniem dekolonizacji, która była procesem nie tylko politycznym, militarnym i gospodarczym, ale też filozoficznym i światopoglądowym, przy czym te wszystkie jej aspekty były wzajemnie ze sobą splecione. Polemizuję ze stanowiskiem polegającym na traktowaniu kształtującego się wówczas postkolonialnego tonu krytyki nauki europejskiej i leżących u jej podstaw założeń metafizycznych w oderwaniu od doświadczania politycznego aspektu dekolonizacji. Jeśli weźmiemy pod uwagę biografie intelektualistów, którzy odcisnęli największe piętno na humanistyce drugiej połowy XX wieku (np. Jacques’a Derridy), debata ponowoczesności i końcu metafizyki, wbrew utartej interpretacji, mniej ma wspólnego z abstrakcyjną krytyką Kartezjańskiego podmiotu niż z realiami politycznymi rozpadu francuskiego imperium kolonialnego, zwłaszcza wojny o niepodległość Algierii. Derrida podkreślający swój hybrydowy status kulturowy wiele uwagi poświęca pogranicznemu charakterowi uprawianej przez siebie filozofii, z nietożsamości czyniąc jeden z jej głównych tematów i znaków rozpoznawczych. Poprzez dekonstrukcję europocentryzmu i szerzej pojętego okcydentalizmu Derrida rozumiał poddanie krytyce globalnego systemu dominacji. Filozofia Derridy wyrastająca z doświadczeń intelektualisty dojrzewającego na peryferiach skolonizowanego świata jest narzędziem, którym posługuje się on w celu pozbawienia w dziełach Derridy, nie zamyka się w obrębie jednej teorii, lecz znajduje się wewnątrz całej współczesnej myśli humanistycznej, nadając jej dynamikę, a zarazem rozsadzając, tzn. nie pozwalając ustanowić trwałej tożsamości. Poszukując w pracach Derridy dróg, którymi może podążać zachodnia myśl krytyczna, natrafiamy na świadectwa tego, że nie jest ona, a może nawet nigdy nie była „zachodnia” w sensie, jaki temu słowu nadaje język tożsamości, i że właśnie jej nietożsamość jest warunkiem pozytywności.
EN
Posteuropocentric and postcolonial animus in French intellectuals’ criticism of the Western intellectual tradition is genetically tied to the experience of decolonization, which was not just a political, military and economic process, but also one of philosophy and worldview. All those aspects were closely woven together. I am polemical towards the outlook treating the shaping of the then-contemporary postcolonial tone in the criticism of European sciences and their metaphysical grounding in separation with the aspect of the political experience of the decolonization process. If we take under consideration the biographies of intellectuals who have left the biggest mark on the humanities of the second half of the XXth century (e.g. Jacques Derrida), then the debate on post-modernity and the end of metaphysics has, in spite of the common view, less to do with abstract criticism of the Cartesian subject than with political realities of the collapse of the French colonial empire, and the Algerian War of Independence in particular. Derrida, who highlighted his hybrid cultural status, gave a lot of attention to the liminal character of his philosophy, making nonidentity one of his main objects of interest. By deconstructing europocentrism and widely-understood occidentalism, Derrida understood criticism of a global system of domination. Derrida’s philosophy, stemming from the experiences of an intellectual raised on the periphery of a colonized world is a tool he used to take away from the metropole the metaphysical groundings of the power it held. Anticolonial or postcolonial timbre in analyzed Derrida’s works is not limited to a single theory, but is at home at the heart of the entirety of contemporary humanities. It gives it its dynamism, but also blows it up, allowing no stable identity. In searching for ways that Western critical thought can follow after the works of Derrida, we find evidence that it is not, and maybe has never been “Western” in the sense that the language of identity implies, and that it is its nonidentity that makes it positive.