W naszym kraju nie prowadzono dotychczas szczegółowych badań na temat możliwości gromadzenia przez rodziny pszczele miodu z upraw bobiku. Celem przedstawionej pracy było ustalenie atrakcyjności tej rośliny jako źródła pożytku nektarowego dla pszczół. Badania prowadzono na bobiku odmiany Nadwiślański w 1989 oraz Dino w roku 1990 i 1991. Powierzchnia plantacji w kolejnych latach wynosiła 62, 130 i 70 ha. Każdego roku przywożono na te plantacje 10 rodzin pszczelich, które wcześniej korzystały z pożytku rzepakowego. Drugie 10 rodzin pszczelich o podobnej sile stanowiło grupę kontrolną nie korzystającą z bobiku. Oceniano produkcję miodu i wosku oraz rozwój rodzin latem i ich przygotowanie do zimowli. Stwierdzono, że produkcja miodu z rzepaku w danych latach była w obu grupach doświadczalnych podobna. Rodziny kontrolne zebrały z plantacji tej rośliny w kolejnych latach średnio po 19.4; 6.8 i 3.8 kg miodu, a rodziny doświadczalne (bobikowe) - 19.0; 9.7 i 4.3 kg. Tylko w pierwszym roku badań rodziny wywiezione na bobik zebrały znaczącą dla wydajności z całego sezonu ilość miodu, wynoszącą średnio 10.2 kg na jedną rodzinę. W ostatnim roku, kiedy w lecie panowała susza, pożytek nektarowy z bobiku nie pokrywał nawet potrzeb bytowych rodzin i zaszła konieczność dokarmiania pszczół. W zbiorze miodu z całego sezonu nie stwierdzono różnic pomiędzy grupą kontrolną, w której wydajność miodu z rodziny wynosiła w kolejnych latach 31.0; 13.3 i 27.2 kg a grupą doświadczalną mającą w kolejnych latach wydajność 34.8; 15.8 i 22.6 kg. Nie zaobserwowano także różnic między grupami rodzin bobikowych i kontrolnych w ich rozwoju letnim oraz w przygotowaniu do zimowli, nawet w roku, kiedy bobik nie dal pożytku nektarowego. Plantacje bobiku są na ogół słabym i dość zawodnym źródłem pożytku nektarowego dla pszczół.
EN
Detailed research concerning bee colonies gathering honey from field bean plantations has not been carried out in Poland before. The paper focused on determining field bean usefulness as a source of nectar flow for bees. Research concerned two field bean varieties: Nadwiślański (in 1989) and Dino (in 1990 and 1991). Plantation areas were equal to 62, 130 and 70 ha, in successive years. Every year 10 bee colonies that previously used rape flow, were brought to plantations. The remaining 10 colonies, similar in number, constituted control group, not using field bean. Honey and wax production levels together with spring and summer development of colonies and their preparations to winter were evaluated. It was found that levels of honey production in case of rape were similar in both test groups. Control colonies gathered on the average 19.4; 6.8 and 3.8 kg of honey in successive years, and test (field bean) colonies - 19.0; 9.7 and 4.3 kg, respectively. Bee colonies that used field bean as a source of nectar flow gathered a significant amount of honey, namely about 10.2 kg per colony, only in 1st year of research. In the last year, characterized by a very dry summer, the field bean nectar flow did not even cover vital needs of bee colonies and their extra feeding turned out to be indispensable. No differences between control group and test group were found at the end of the honey harvest season. In case of control group, the honey yield was equal to 31.0; 13.3 and 27.2 kg, while in case of test group - to 34.8; 15.8 and 22.6 kg per colony, in successive years. Moreover, no differences were observed among test and control colonies, neither throughout their summer development not during preparations to winter, even in the year when field bean did not give any nectar flow. It enables to conclude that field bean plantations constitute a poor source of nectar flow for bees.
W kraju nie prowadzono dotychczas w warunkach polowych badań na temat możliwości odbierania pyłku rodzinom przebywającym na bobiku. Celem badań było ustalenie jego atrakcyjności jako źródła towarowego pożytku pyłkowego. Na plantację bobiku (62-130 ha) każdego roku przywożono 20 rodzin pszczelich, które wcześniej przebywały na rzepaku ozimym. Połowie rodzin już na rzepaku zakładano powałkowe poławiacze pyłku, pozostawiając je do końca sezonu. Pozostałe rodziny były stale bez poławiaczy. Oceniano produkcję miodu, wosku i pyłku poszczególnych rodzin, a także ich rozwój wiosną i latem oraz przygotowanie do zimowli. Pyłkową produkcyjność na plantacji bobiku porównywano z wynikami rodzin, którym w tym samym czasie, ale w odmiennych warunkach pożytkowych odbierano obnóża. Stwierdzono istotne różnice w zbiorach miodu w zależności od odbierania lub nieodbierania pyłku. Bobik okazał się atrakcyjnym pożytkiem pyłkowym, pozwalającym zebrać rodzinom od 1.4 do 3.1 kg obnóży. W latach, gdy terminy kwitnienia roślin pożytkowych nie nakładały się na siebie, rodziny pozyskiwały z bobiku podobne ilości obnóży do uzyskanych z rzepaku i gryki. W czasie suszy odbieranie obnóży na bobiku wysoko istotnie ograniczyło ilość czerwiu, nie wpłynęło jednak na przygotowanie rodzin do zimowli.
EN
Field research concerning possibility of field bean pollen trapping has not been carried out in Poland before. Research presented in this paper was aimed at determining usefulness of pollen as a source of commercial pollen flow. Every year 20 bee colonies that previously used winter rape, were broght to field bean plantations (62-130 ha). Half a population of bee colonies had top pollen traps on already during the rape period. The remaining colonies had no pollen traps throughout the season. Honey, wax and pollen production levels were estimated for successive colonies. Their spring and summer development, together with preparations to winter, were evaluated as well. Level of pollen productivity on field bean plantations was compared with those achieved by other colonies in case of which pollen was trapped at the same time, but in various flow conditions. Significant differences concerning honey harvest and depending on the fact if pollen has been trapped or not, were observed. Field bean proved to be a commercially attractive pollen flow, enabling bee colonies to collect from 1.4 to 3.1 kg of pollen loads. In the years when dates of flow plants blooming did not overlap, colonies using field bean collected amounts of pollen loads similar to those collected on rape and buckwheat. During the drought period, pollen trapping in case of field bean significantly limited number of brood. It did not, however, affect winter preparations of colonies.
Badania prowadzono w Zakładzie Pszczelnictwa ART w Olsztynie w latach 1981-1985. Pyłek podawano w postaci ciasta lub zmieszany z syropem. Wpływ metod podkarmiania oceniano na podstawie rozwoju rodzin, określonego ilością czerwiu podczas dwóch wiosennych i dwóch letnich pomiarów, oraz produkcyjności miodu z rzepaku (pierwsze miodobranie). W doświadczeniu obserwowano niewielki dodatni wpływ karmienia zastosowanymi dietami z pyłkiem na zwiększenie intensywności czerwienia matek oraz produkcyjność rodzin. Uzyskiwane wyniki nie były jednak powtarzalne.
RU
Исследования провели в отделе пчеловодства Сельскохозяйственно-Технической Академии в Олыитыне, в 1981-1985 гг. Пыльцу давали в форме теста или смешанную с сиропом. Влияние методов подкормки оценивали на основании развития, определяемого по количеству расплода во время двух весенних и двух летних измерений, а также продуктивности первого медосбора с рапса. Отметили некоторое положительное влияние подкормки, содержащей пыльцу, на повышение интенсивности червления маток и продуктивности семей. Однако,полученные результаты не повторялись.
EN
Over a period of five years (1981-1985) stimulative feeding with pollen was compared at the Apiculture Division in Olsztyn. The pollen was used as a pastry or with syrup. The development of colonies was estimated measuring the brood, twice every spring and summer. The productivity of the colonies was estimated by honey yields from rape. Though the colonies had high brood areas and gave higher honey yields after feeding, the results were not uniform throughout the test period.
Badano czy ścieśnianie rodzin do jednego korpusu po oblocie wiosennym wpływa hamująco na ich rozwój i produkcyjność w porównaniu z rodzinami pielęgnowanymi metodą tradycyjną - pozostawianie gniazda na 2 korpusach niecałkowicie wypełnionych plastrami. Rozwój rodzin wyrażono ilością czerwiu określaną podczas dwóch pomiarów wiosennych, a produkcyjność - ilością miodu odwirowanego po przekwitnięciu rzepaku i liczbą odbudowanych arkuszy węzy w ciągu sezonu. Porównywane metody nie wpływają na rozwój rodzin i produkcję miodu. Więcej arkuszy węzy odbudowały rodziny pielęgnowane metodą tradycyjną.
RU
Целью исследований было выяснить, влияет ли тормозящим образом на развитие и продуктивность семей уплотнения их до одного корпуса после весеннего облета, в сравнении с традиционным методом, т.е. оставлением гнезда в двух корпусах, не полностью занятых рамками. Развитие семей определяли по количеству расплода во время двух весенних измерений, а продуктивность - по количеству меда, откачанного после отцветания рапса, и числу отстроенных в течение сезона листов вощины. Сравниваемые методы не оказали влияния на развитие семей и продукцию меда. При традиционном методе ухода семьи отстроили больше листов вощины.
EN
It was tested whether more dense packing of bee colonies in one chamber after early flight would inhibit their development and productivity compared to the colonies cared traditionally, i.e. with brood nest in two chambers not totally filled with combs. Devolopment of the colonies was expressed as the number of brood determined during two spring measurements and productivity was measured as the amount of centrifuged honey after rape flowering, and the number of made foundations during the season. The compared methods of bee careing had no effect on colony development and honey production. More foundations were made in the colonies cared traditionally.
Celem badań prowadzonych w 1990 i 1991 roku było określenie możliwości zimowania rodzin w gniazdach na jednym korpusie wypełnionym ramkami, stojącymi na pustym korpusie jako tzw. „poduszce powietrznej". Oceniono wpływ tego sposobu na zimowlę, rozwój i produkcyjność rodzin oraz liczbę odbudowanych arkuszy węzy, w porównaniu z rodzinami zimującymi na dwóch korpusach. W obu latach zimowanie na jednym korpusie z „poduszką powietrzną" pozwoliło na oszczędniejsze dokarmianie rodzin bez negatywnego wpływu na oceniane cechy. W pierwszym raku doświadczenia mniejszy osyp zimowy wystąpił w grupie rodzin zimowanych na „poduszce powietrznej".
RU
Целью исследований, проведенных в 1990 и 1991 году, было определение возможности зимования семей в гнездах в одном заполненном рамками корпусе, стоящем на пустом корпусе, как на так называемой „воздушной подушке". Оценили влияние этого способа на зимовку, развитие и продуктивность семей, а также количества отстроенных листов вощины, в сравнении с семьями, зимующими в двух корпусах. Двухлетние результаты показали, что зимовка в одном корпусе с воздушной подушкой позволяет более экономно обеспечить семьи кормом без отрицательного влияния на оцениваемые признаки. В первый год опыта, в группе семей, зимовалых на воздушной подушке, наблюдался меньший подмор пчел.
EN
Examination were made over a period of two years (1990-1991) of the effect of wintering on bee colonies in the case when the lower chamber was without frames. Control colonies were wintered using the traditional method, with frames in both chambers. In brood nest in the group in which the first chamber was without frames the colonies had less winter food. This method did not influence the losses of colonies during winter and spring, or the development of colonies in spring and the amount of honey in the first harvest. The number of dead bees during winter was lower in the colonies wintered in 1990 using the new method.
W doświadczeniu rozpoczętym w 1987 roku kontrolowano czas użytkowania matek oraz rozwój i produkcyjność rodzin z matkami, które w poprzednich latach podlegały działaniu zwiększonych dawek Apiwarolu A, Warrosektu M i Folbexu VA (1986) lub Fumilatu (1987). Grupę kontrolną stanowiły rodziny z matkami nie odymianymi lub odymianymi placebo. W doświadczeniu nie wykazano negatywnego wpływu odymiania wyżej wymienionymi preparatami na rowój wiosenny oraz produkcję miodu. Nie wystąpiło również istotne skrócenie czasu użytkowania matek pszczelich, jeżeli dawki zastosowanych środków trzykrotnie przekraczały normy zalecane przez producentów. W doświadczeniu wystąpiło istotne zwiększenie produkcji miodu rodzin odymianych Fumilatem w stosunku do rodzin nie leczonych.
RU
В опыте, начатом в 1987 г., контролировали продолжительность использования маток, а также развитие и продуктивность семей с матками, которых в предыдущие годы окуривали повышенными дозами препаратов Apiwarol A, Warrosekt М и Folbex VA (1986) или Fumilat (1987). Контрольную группу составили семьи с матками, неокуриваемыми или окуриваемыми плацебо. В опыте не обнаружили отрицательного влияния окуривания вышеуказанными препаратами на весеннее развитие и продукцию меда. Не наблюдалось также существенного сокращения продолжительности использования пчелиных маток, в том случае, если дозы примененных препаратов трехкратно превышали нормы, рекомендуемые продуцентами. Констатировали значимое повышение продукции меда семьями, окуриваемыми фумилатом, в сравнении с контрольными семьями.
EN
Studies on the influence of fumigating upon the life span of queen bees, brood area during two spring measurements in the next year after fumigation and honey production were initiated in 1987. Fumigating with Apiwarol A, Warrosekt M and Folbex VA (in 1986) or Fumilat (in 1987) was carried out twice before insemination frst fumigating during the introduction of queens) and 3 times after the beginning of egglaying, as compared to the control group which was not fumigated or was fumigated with placebo (without the active ingredient). The results indicate that a three times the normal dose had no negative influence on the life span of queen bees, or the brood area and honey production. Higher honey production was obtained in the colonies fumigated with Fumilat.
Ze względu na zwiększone ubytki rodzin pszczelich podczas ich zimowania w pasiekach opanowanych przez warrozę aktualne stało się zagadnienie racjonalnego rozmnażania rodzin. Badania prowadzone w Zakładzie Pszczelnictwa ART w Olsztynie w latach 1988-1990 miały na celu porównanie 4 metod tworzenia nowych rodzin: 1. odkłady wczesne, 2. odkłady późne, 3. odkłady zsypańce, 4. sztuczna rójka. Badania prowadzono na 40 rodzinach, po 10 w każdej grupie. Wpływ metod tworzenia rodzin na rozwój i produkcyjność macierzaków oceniano na podstawie rozwoju, określanego ilością czerwiu podczas dwóch wiosennych pomiarów, oraz produkcyjności. Nowo utworzone rodziny pielęgnowano, odbając o ich intensywny rozwój. Do dalszych badań pozostawiono tylko po 5 nowych rodzin z każdej grupy, które podczas ostatniego pomiaru miały najwięcej czerwiu. Pod koniec każdego sezonu oceniano przygotowanie rodzin do zimowli na podstawie siły rodzin (w punktach) i liczby obsiadanych plastrów. Najwięcej nowych rodzin utworzono przez odkłady wczesne (od 16 w 1988 r. do 20 w 1990 г.), najmniej zaś - wykonując sztuczną rójkę (od 2 w 1990 r. do 7 w 1989 г.). Badane sposoby rozmnażania nie wpłynęły istotnie na ilość czerwiu i łączną produkcyjność macierzaków z pożytków wczesnych i późnych, wpłynęły jednak na uzyskaną przez rodziny wartość miodu przeliczeniowego. Najwyższą wartość miodu przeliczeniowego i miodu przeliczeniowego ogółem uzyskały rodziny rozmnażane metodą odkładów późnych. Obliczając łącznie uzyskaną produkcję miodu i wosku z macierzaków oraz przeliczeniową wartość nowych rodzin największą produkcję uzyskano dzieląc rodziny metodą wczesnych odkładów.
RU
Вопрос рационального размножения пчелиных семей является актуальным, поскольку во время зимовки на пасеках, где распространился варроз, пчелы несут большие потери. Целью исследований, проведенных в отделе пчеловодства Сельскохозяйственно-Технической Академии в Ольштыне в 1988-1990 гг. было сравнение 4 методов формирования новых семей: ранние отводки, поздние отводки, стряхивание и искусственное роение. Исследования провели на 40 семьях, по 10 в каждой группе. Влияние методов формирования новых семей на развитие и продуктивность материнских семей оценивали по количеству расплода во время двух весенних измерений, а также по продуктивности. За вновь сформированными семьями тщательно ухаживали, создавая им условия интенсивного развития. Для дальнейших исследований оставляли только по 5 семей из каждой группы, у которых во время последнего измерения было всего расплода. В конце каждого сезона оценивали подготовку семей к зимовке на основании их силы в баллах и количества обсиживаемых сотов. Больше всего новых семей сформировали путем ранних отводков (от 16 в 1988 г. до 20 в 1990 г.), а меньше всего - применяя искусственное роение (от 2 в 1990 г. до 7 в 1989 г.). Исследованные способы размножения не повлияли значимо на количество расплода и общую продуктивность материнских семей с ранних и поздних взятков. Повлияли они, однако, на полученную семьями продукцию пересчетного меда (воск, расплод и пчелы, выраженные стоимостью меда). Наивысшую продукцию пересчетного меда и пересчетного вместе с откачанным дали семьи, размноженные методом поздных отводков. Однако, если суммировать откачанный мед и воск материнских семей и пересчетную стоимость новых семей, то окажется, что наивысшую продукцию получили при размножении методом ранних отводков.
EN
The rational multiplication of honeybee colonies is a subject of current, interest because of the problems caused by Varroa. Increased losses of honeybee colonies are observed in winter in apiaries infested with Varroa jacobsoni. Over a period of three years (1988-1990) four methods for the creation of new colonies were compared at the Apiculture Division in Olsztyn: artificial swarms, early nuclei, late nuclei, and new colonies produced only by bees. Every year 40 colonies (10 in each group) were used for the studies. The development of old colonies was estimated on the grounds of 2 measurements of brood made during spring. The productivity of old colonies was estimated from the amount of honey. Newly formed colonies (nuclei) were intensively developed. After each year 5 new colonies from every group, with the majority of brood as estimated by the last brood measurement, were left for the forthcoming studies. The strength (in points) and number of combs with bees for all colonies (old + new) was estimated before the onset of winter. Early nuclei were found to be the most successful and between 16 (1988) and 20 (1990) were created. Artificial swarm method was the least successful, with only 2 (1990) to 7 (1989) being created. None of the 4 methods for the creation of new colonies influenced the number of brood ox the productivity of old colonies, in terms of late or early flow. However, these methods did influence the counted honey productivity. The highest productivity of counted honey and total honey (with collected) was observed in old colonies which had been reproduced by late nuclei. The value of honey and beeswax from old colonies, and the value of new colonies, were the highest in the group with early nuclei.