W pracy przeanalizowano historię najstarszych punktów geodezyjnych wchodzących w skład łańcuchów triangulacyjnych zakładanych w pierwszej połowie XIX wieku. Na podstawie dostępnych źródeł pruskich i Katalogu Punktów Trygonometrycznych ustalono współrzędne 23 punktów znajdujących się w łańcuchu Śląsk-Pomorze. Łańcuch ten, zakładany w latach 1827-1853, podlegał w latach późniejszych modernizacjom uwzględniającym nowe narzędzia pomiarowe i sposoby opracowania danych. W wyniku przeprowadzonych obliczeń wykazano, że spośród 23 badanych punktów można wskazać grupę 14 punktów łącznych, dla których błąd transformacji współrzędnych z dawnego układu pruskiego Rauenberg do obecnego układu PL-ETRF89 wyniósł mt = 0.65m. Wśród zidentyfikowanych najstarszych punktów geodezyjnych, które dotrwały do epoki pomiarów satelitarnych GPS, są również punkty z sieci POLREF. W wyniku współcześnie realizowanych prac inwestycyjnych wiele z takich punktów geodezyjnych zostaje bezpowrotnie zniszczonych. Dlatego zidentyfikowane najstarsze punkty geodezyjne powinny podlegać szczególnej ochronie, gdyż stanowią dziedzictwo techniczne poprzednich pokoleń i świadczą o wkładzie geodetów w rozwój gospodarczy tych terenów. Mogą one także stanowić lokalne atrakcje turystyczne opisane w lokalnych informatorach, zostać zaznaczone monumentami lub okolicznościowymi tablicami.
EN
The paper analyzes the history of the oldest geodetic points included in triangulation chains established in the first half of the 19th century. Based on available Prussian sources and the Trigonometric Points Catalog, the coordinates of 23 points located in the Silesia-Pomerania chain were determined. This chain, established in 1827-1853, was subject to modernization in later years taking into account new measuring tools and methods of data processing. As a result of the calculations, it was shown that among the 23 surveyed points, a group of 14 joint points could be identified, for which the error of coordinate transformation from the former Prussian Rauenberg system to the current PL-ETRF89 system was mt = 0.65m. Ten of these points have remained stable to the present day (7 ground points, 3 points on church towers). Among the identified oldest geodetic points that have survived into the era of GPS satellite measurements are also points from the POLREF network. As a result of contemporary investment works, many of such geodetic points are irretrievably destroyed. Therefore, the identified oldest geodetic points should be subject to special protection, as they represent the technical heritage of previous generations and testify to the contribution of surveyors to the economic development of these areas. They can also be local tourist attractions described in local guidebooks, be marked with monuments or commemorative plaques.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pracy przeanalizowano historię najstarszych punktów geodezyjnych wchodzących w skład łańcuchów triangulacyjnych zakładanych w pierwszej połowie XIX wieku. Na podstawie dostępnych źródeł pruskich i Katalogu Punktów Trygonometrycznych ustalono współrzędne 23 punktów znajdujących się w łańcuchu Śląsk-Pomorze. Łańcuch ten, zakładany w latach 1827-1853, podlegał w latach późniejszych modernizacjom uwzględniającym nowe narzędzia pomiarowe i sposoby opracowania danych. W wyniku przeprowadzonych obliczeń wykazano, że spośród 23 badanych punktów można wskazać grupę 14 punktów łącznych, dla których błąd transformacji współrzędnych z dawnego układu pruskiego Rauenberg do obecnego układu PL-ETRF89 wyniósł mt = 0.65m. Wśród zidentyfikowanych najstarszych punktów geodezyjnych, które dotrwały do epoki pomiarów satelitarnych GPS, są również punkty z sieci POLREF. W wyniku współcześnie realizowanych prac inwestycyjnych wiele z takich punktów geodezyjnych zostaje bezpowrotnie zniszczonych. Dlatego zidentyfikowane najstarsze punkty geodezyjne powinny podlegać szczególnej ochronie, gdyż stanowią dziedzictwo techniczne poprzednich pokoleń i świadczą o wkładzie geodetów w rozwój gospodarczy tych terenów. Mogą one także stanowić lokalne atrakcje turystyczne opisane w lokalnych informatorach, zostać zaznaczone monumentami lub okolicznościowymi tablicami.
EN
The paper analyzes the history of the oldest geodetic points included in triangulation chains established in the first half of the 19th century. Based on available Prussian sources and the Trigonometric Points Catalog, the coordinates of 23 points located in the Silesia-Pomerania chain were determined. This chain, established in 1827-1853, was subject to modernization in later years taking into account new measuring tools and methods of data processing. As a result of the calculations, it was shown that among the 23 surveyed points, a group of 14 joint points could be identified, for which the error of coordinate transformation from the former Prussian Rauenberg system to the current PL-ETRF89 system was mt = 0.65m. Ten of these points have remained stable to the present day (7 ground points, 3 points on church towers). Among the identified oldest geodetic points that have survived into the era of GPS satellite measurements are also points from the POLREF network. As a result of contemporary investment works, many of such geodetic points are irretrievably destroyed. Therefore, the identified oldest geodetic points should be subject to special protection, as they represent the technical heritage of previous generations and testify to the contribution of surveyors to the economic development of these areas. They can also be local tourist attractions described in local guidebooks, be marked with monuments or commemorative plaques.
A geoid or quasigeoid model allows the integration of satellite measurements with ground levelling measurements in valid height systems. A precise quasigeoid model has been developed for the city of Krakow. One of the goals of the model construction was to provide a more detailed quasigeoid course than the one offered by the national model PL-geoid2011. Only four measurement points in the area of Kraków were used to build a national quasigeoid model. It can be assumed that due to the small number of points and their uneven distribution over the city area, the quasigeoid can be determined less accurately. It became the reason for developing a local quasigeoid model based on a larger number of evenly distributed points. The quasigeoid model was based on 66 evenly distributed points (from 2.5 km to 5.0 km apart) in the study area. The process of modelling the quasigeoid used height anomalies determined at these points on the basis of normal heights derived through levelling and ellipsoidal heights derived through GNSS surveys. Height anomalies coming from the global geopotential model EGM2008 served as a long-wavelength trend in those derived from surveys. Analyses showed that the developed height anomaly model fits the empirical data at the level of single millimetres – mean absolute difference 0.005 m. The developed local model QuasigeoidKR2019, similar to the national model PL-geoid2011, are models closely related to the reference and height systems in Poland. Such models are used to integrate GNSS and levelling observations. A comparison of the local QuasigeoidKR2019 and national PL-geoid2011 model was made for the reference frame PL-ETRF2000 and height datum PL-KRON86-NH. The comparison of the two models with respect to GNSS/levelling height anomalies shows a triple reduction in the values of individual quartiles and a mean absolute difference for the developed local model. These summary statistics clearly indicate that the accuracy of the local model for the city of Krakow is significantly higher than that of the national one.
W pracy scharakteryzowano lokalny model quasi-geoidy niwelacyjnej Quasi-geoidaKR2019, opracowany dla obszaru Krakowa. Model powstał we współpracy Wydziału Geodezji Urzędu Miasta Krakowa i Katedry Geodezji Zintegrowanej i Kartografii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Podstawą modelu quasi-geoidy były anomalie wysokości, obliczone na podstawie wyników obserwacji GNSS i niwelacyjnych, wykonanych na kilkudziesięciu zaprojektowanych punktach. Scharakteryzowano etapy opracowania modelu: projekt sieci punktów, realizację obserwacji, metodykę modelowania powierzchni quasi-geoidy. Model został opracowany w obowiązujących w Polsce układach odniesienia i układach wysokości. Opracowano program komputerowy, za pomocą którego można korzystać z modelu. Przeprowadzono szkolenie dla geodetów, dotyczące możliwości wykorzystania modelu quasi-geoidy w pracach niwelacyjnych, realizowanych techniką RTK/RTN.
EN
The paper discusses a local model of GNSS/levelling quasigeoid named Quasi-geoidaKR2019, developed for the area of Cracow. The model was developed in cooperation with the Department of Geodesy of the City Hall of Cracow and the Department of Integrated Geodesy and Cartography of the AGH University of Science and Technology in Cracow. Height anomalies calculated on the basis of GNSS and levelling observations made on several dozen designed points constituted the base for the quasigeoid model. In the paper the following stages of model development are discussed: design of point network, realization of observations, methodology of quasigeoid surface modelling. The model was developed in reference frames and height datums valid in Poland. The quasigeoid model may be accessed by means of developed software. A training course for surveyors concerning the possibility of using the quasigeoid model in levelling works with the use of RTK/RTN technique was carried out.
Stosowanie różnych systemów wysokości i różnych poziomów odniesienia w Europie utrudnia wykorzystanie danych wysokościowych do prac wykraczających poza obszar jednego kraju. Z tego powodu wprowadzono jeden europejski układ wysokości – EVRF2007. Wprowadzenie w Polsce nowego wysokościowego układu odniesienia powoduje konieczność transformacji wysokości z układu PL-KRON86-NH na PL-EVRF2007. W artykule szczegółowo przedstawiono algorytmy transformacji i ich zastosowanie w bazach Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego dla obszaru Krakowa. Przedstawiono charakterystykę danych wykorzystywanych do opracowania algorytmu transformacji wysokości, metodykę tworzenia algorytmu oraz jego weryfikację. W artykule omówiono również aspekty transformacji pomiędzy różnymi historycznymi układami odniesienia obowiązującymi na terenie Krakowa, w tym Układem Lokalnym Krakowskim i Układem Lokalnym Huty. Opisano również metodykę konwersji danych zgromadzonych w bazie GEO-INFO, a także organizację prac Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej podczas aktualizacji bazy danych.
EN
The use of different height systems and different reference levels in Europe makes it difficult to use height data for work that goes beyond a single country. Because of this, a single European height system/frame EVRF2007 was introduced. The introduction of the new height reference system in Poland makes it necessary to convert heights from PL-KRON86-NH to PL-EVRF2007 frames. This paper presents, in detail, transformation algorithms and their use in databases of the National Surveying and Cartographic Resource (Państwowy Zasób Geodezyjny i Kartograficzny) for the area of Cracow. Characteristics of data used to develop an algorithm of height transformation, methodology of algorithm development and its verification are presented. Moreover, the article discusses historical aspects of transformations between various reference systems, which were valid in the area of Cracow, including the Układ Lokalny Krakowski and the Układ Lokalny Huty. Methodology of conversion of data stored in the GEO-INFO database is also described, as well as the organisation of works of the Surveying and Cartographic Documentation Centre (Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej) during database updates.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.