Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Fieldwork at Novae 2014

100%

Lemke M.

Światowit

|

2015

|

tom Tom XII (LIII), fasc. A

193-203

PL

W 2014 r. przeprowadzono czwarta kampanię wykopaliskową w sektorze 12, w prawym latus praetorii po wschodniej stronie principia, na południe od via principalis (Ryc. 1, 2). Kontynuowano eksplorację szerokopłaszczyz- nową powiększając przebadaną powierzchnię o 260 m2, do ok. 1200 m2 obszaru odkrytego od początku prac w 2011 r. W tym miejscu, zgodnie ze standardowym planem rzymskiego obozu wojskowego, powinno się znajdować praetorium, koszary dla immunes lub też baraki, być może pierwszej kohorty, albo rezydencja któregoś z wysokich oficerów legionu. Kontynuowano eksplorację obiektów wybudowanych przez legion I Italski, z kanałami odprowadzającymi wodę, oraz małym basenem (Ryc. 3), który prawdopodobnie był częścią prywatnej łaźni. Natrafiono też na późnorzymski kanał ściekowy (Ryc. 4). Na szczególna uwagę zasługują trzy statuetki z brązu (Ryc. 5:a,b, 7), z których pierwsza ukazuje siedzącego na ołtarzu aktora komediowego, podobnego do bardziej wyrafinowanego przedstawienia z thymiaterion z Getty Museum (Ryc. 6). Odkryto też sporą liczbę innych zabytków wysokiej jakości, w tym dolną część marmurowego posągu (Ryc. 9), lampkę z brązu (Ryc. 10) oraz liczne phalerae (Ryc. 8).

2

Fieldwork at Scodra 2012

100%

Lemke M.

|

tom Tom X (LI), fasc. A

177-183

PL

Podczas drugiej kampanii w Scodra (09.05-07.06), prace Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW skupiały się na wierzchołku wzgórza Rozafa, gdzie stoi dziś potężna forteca wenecka. Założono sześć wykopów sondażowych w “obiecujących”, taktycznie ważnych, miejscach na wzgórzu, które - zachowując ciągłość z poprzednią kampanią - otrzymały numery 5 (Ryc. 1), 6, 7 (Ryc. 2), 11 (Ryc. 4), 12 i 13, pod¬czas gdy wykopy 8, 9 i 10 znajdowały się u podnóża Rozafy (Ryc. 8). Przez kolejne stulecia na wzgórzu miała miejsce naturalna akumulacja sedymentów. zaskakująco rzadkie i nieliczne występowanie materiału starożytnego sugeruje jednak, że podczas budowy średniowiecznej fortecy dokonano starannej niwelacji i usunięto z powierzchni skały wcześniejsze pozostałości. W większości wykopów odkryto kości ludzkie, będące przypuszczalnie pozostałościami pospiesznych pochówków, dokonanych podczas któregoś z licznych oblężeń twierdzy w czasach nowożytnych. Większość zabytków jest pochodzenia weneckiego lub osmańskiego (Ryc. 3, 6). Odkryto jednak także ceramikę antyczną, będącą dowodem dawnej obecności Ilirów i Rzymian w tym miejscu (Ryc. 5). W trzech wykopach nad rzeką Drin (Ryc. 8), podobnie jak podczas kampanii w 2011 r., należało przekopać się przez ponad 2 m sedymentu aluwialnego nagromadzonego przez ostatnie 150 lat, odkąd rzeka Drin w 1859 r. zmieniła bieg. Poniżej aluwiów odkryto kilka struktur pochodzących prawdopodobnie z drugiej połowy XVIII w., kiedy w pobliżu budowano tzw. Ołowiany Meczet.

3

Fieldwork at Scodra 2014

100%

Lemke M.

Światowit

|

2015

|

tom Tom XII (LIII), fasc. A

223-230

PL

Podczas czwartej kampanii w Scodra (12.05-06.06.2014), prace ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW skupiały się na wierzchołku wzgórza Rozafa. Eksplorowano pięć wykopów sondażowych na wzgórzu. zachowując ciągłość numeracji w ramach całego pięcioletniego projektu, otrzymały one numery 18-22 (Ryc. 1). W wykopach kolejno odkryto: murowany filar należący prawdopodobnie do konstrukcji związanej z kościołem (Ryc. 2), nasyp związany prawdopodobnie z remontem cytadeli (Ryc. 3), czarkę z brązu (Ryc. 4), obramowane filarami wejście do dużego budynku (Ryc. 5) nad warstwą węgli drzewnych i spalenizny o miąższości 50 cm (Ryc. 6), prywatną cysternę (Ryc. 7), cztery monety republiki Raguzy (Ryc. 8) oraz terakotowy wodociąg (Ryc. 9).

4

Fieldwork at Novae (Bulgaria) in 2009 and 2010

100%

Lemke M.

|

tom Tom VIII (XLIX), fasc. A

191-194

PL

Lata 2009 i 2010 to ostatnie sezony badań łaźni flawijskich obozu legionowego Novae w dzisiejszej Bułgarii, prowadzonych przez Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej. Ustalono funkcje poszczególnych części budowli i zrekonstruowano jej plan (Ryc. 4). Część południową zajmowała palestra otoczona z trzech stron portykiem, wyposażona w basen natatio, którego dno wyłożono opus spicatum (Ryc. 1). W skrzydle wschodnim, biegnącym wzdłuż via praetoria, umieszczono szereg niewielkich magazynów. W skrzydle północnym znajdowały się właściwe pomieszczenia łaziebne. Skrajnie wschodnie wnętrze pełniło funkcję apodyterium i basilica thermarum. Tutaj także znajdowało się główne wejście do łaźni od strony via praetoria. Dalsze pomieszczenia to sudatorium i frigidarium. Odkryto tutaj dwa baseny na zimną wodę. Najciekawsze rozwiązanie zastosowano w ostatnim z pomieszczeń łaziebnych, caldarium. Znajdowały się tu trzy baseny na gorącą wodę. Aby uzyskać jak największą ogrzewaną przestrzeń, architekci zaplanowali jedno duże wnętrze o powierzchni ponad 400 m2. Takie rozwiązanie wymusiło zastosowanie podpór, utrudnione przez system hypokaustyczny pod całym caldarium. Na kamiennym fundamencie znajdującym się poniżej podłogi piwnicy hypokaustycznej, wzniesiono z cegieł kwadratowe postumenty (Ryc. 5). Na nich ustawiono kolumny. W skrzydle zachodnim zlokalizowano prawdopodobnie pomieszczenia recepcyjne. Do łaźni prowadziło szereg wodociągów z rur ceramicznych, które niekiedy nosiły stemple producenta (Ryc. 2). Jedne zaopatrywały basen natatio, inne - basenowe frigidarium i caldarium. Wielkie ilości wody wpływające do łaźni były odprowadzane siecią kanałów (Ryc. 6). Odkryte pozostałości architektoniczne sugerują częściowe zniszczenie łaźni przez trzęsienie ziemi i jej późniejszą odbudowę. Podczas kampanii w 2009 i 2010 roku odsłonięto także kolejne pozostałości po budowlach związanych z pobytem w Novae, od 45 r. n.e., legionu VIII Augusta. W czasie omawianych kampanii odkryto wiele ciekawych zabytków ruchomych, w tym zachowane w całości lampy wolutowe, ołtarzyk gliniany (Ryc. 3), elementy brązowe lorica segmentata, napolicznik hełmu (Ryc. 7), a także naczynia terra sigllata i szklane.

5

Fieldwork at Scodra 2013

100%

Lemke M.

|

tom Tom XI (LII), fasc. A

217-225

PL

Podczas trzeciej kampanii w Scodra (10.05- 07.06. 2013), prace Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW skupiały się na wierzchołku wzgórza Rozafa (Ryc. 1, 3). Eksplorowano cztery wykopy sondażowe na wzgórzu oraz jeden u jego podnóża. Zachowując ciągłość numeracji w ramach całego pięcioletniego projektu otrzymały one numery 13-17, przy czym prace w sondażu 13 zostały już rozpoczęte w 2012 r. Na wzgórzu skupiono się na przeciwskarpie przy fosie na zewnątrz fortecy (Ryc. 4, 5). Mur przeciwskarpy zbudowano z potężnych bloków kamiennych, z grubsza podobnych do tych, z których wykonano mur iliryjski widoczny jeszcze w barbakanie twierdzy. Wykopaliska wykluczyły jednak możliwość powstania tej konstrukcji już w antyku. W wykopie nad rzeką Drin, pod sedymentem aluwialnym, odkryto posadzkę wykonaną z pojedynczej płyty łupkowej wraz z dwoma obramującymi ją murami (Ryc. 7, 8). Materiał ceramiczny sugeruje datowanie tej konstrukcji na późny antyk. Większość zabytków ruchomych jest pochodzenia weneckiego lub osmańskiego. Odkryto jednak także ceramikę antyczną, będącą dowodem dawnej obecności Ilirów i Rzymian w tym miejscu, oraz małą puszkę na protoplastę leków homeopatycznych, theriac (Ryc. 10).

6

Risan, Montenegro. Excavations in 2014

63%

Kowal T. , Lemke M.

Światowit

|

2015

|

tom Tom XII (LIII), fasc. A

213-222

PL

W 2014 roku prace wykopaliskowe w Risan odbywały się na odcinku Carine vI (Ryc. 1-3). odcinek ten znajduje się w pasie przybrzeżnym na północnych obrzeżach miasta. Główne prace badawcze na tym terenie miały miejsce w roku 1988 oraz w latach 2001-2004. W 2014 roku założono trapezoidalny wykop (20x7x25x8 m), którego celem było uchwycenie jednej z głównych ulic osady oraz rozpoznanie charakteru zabudowy w tej części miasta. Podczas tegorocznej kampanii udało się ustalić kilka nowych faktów z historii antycznego Risan. Po pierwsze, odsłonięto fragmenty murów z okresu iliryjskiego, czyli z III w. p.n.e. Konstrukcje te wchodziły w skład zewnętrznego pasa murów miejskich. Po drugie, udało się uchwycić zabudowę miasta z okresu początku rzymskiej dominacji na tym terenie, tj. od połowy II w. p.n.e. Wiadomo już, że Risan pod władzą Rzymian w II w. p.n.e. znacznie się rozwinęło w oparciu o rozwój wymiany handlowej. o jej intensywności świadczą odkryte magazyny amfor będące częścią horreum. Miasto przeszło też kolejne przekształcenie urbanistyczne. Na bazie wcześniejszych konstrukcji powstały kolejne mniejsze pomieszczenia składowe, które były częścią miejskiego magazynu na wszelkiego rodzaju produkty, oraz spichlerzem na zboże (Ryc. 4, 5). Podczas tegorocznej kampanii wykopaliskowej pozyskano pokaźny zbiór ceramicznych korków do amfor - 46 sztuk. Na jednym z ciekawszych zabytków tej grupy znajduje się inskrypcja w alfabecie greckim (nr inw. 236/14 W, Ryc. 6). W trakcie wykopalisk wydobyto wiele innych ciekawych reliktów. Bardzo interesujący wydaje się fragment tzw. czarki megaryjskiej (Ryc. 7). Na spodniej części naczynia, wokół jej podstawy, znajdował się wypukły stempel producencki z imieniem: CQTIONOC (Sotionos). Innym ciekawym zabytkiem, znalezionym w trakcie tegorocznej kampanii, jest fragment okucia zamka drewnianej skrzynki wykonany z brązu, przedstawiający obnażoną boginię Afrodytę/Wenus w typie Anadyomene (nr inw. 229/14 W, Ryc. 8). Jak zwykle stanowisko Risan dostarczyło wielu numizmatów, lecz w tym roku zaskakująco mało monet z wizerunkiem króla Ballaiosa - zaledwie kilka. Dane archeologiczne nie pozastawiają wątpliwości, że Ballaios wybijał monety przed rzymską okupacją tych terenów, czyli przed 167 r. p.n.e. Badania archeologiczne z roku 2014 dobitnie potwierdzają, że teoria sir Arthura Evansa o panowaniu Ballaiosa w przedziale lat 168-135 p.n.e. jest nietrafna. Znaleziono też m. in. dwie srebrne monety z Dyrrachium, lecz tylko jedna z nich była wyraźna i czytelna (Ryc. 9).