Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Z zagadnień motywacji jednostek frazeologicznych – pisz na Berdyczów

100%

Kosek I.

|

tom XXIII/2

273–288

PL

Artykuł stanowi próbę opisania motywacji (w rozumieniu A. M. Lewickiego) nieco dziś zapomnianej jednostki frazeologicznej pisz na Berdyczów (używanej, gdy chce się kogoś zbyć). Część pierwsza zawiera uwagi na temat budowy i znaczenia jednostki, część druga dotyczy motywacji. Autorka przytacza kilka możliwych hipotez, wysuwając sugestię, że dla współczesnego znaczenia związku istotne są konotacje łączące się z Berdyczowem, zwłaszcza kojarzenie go z miejscem dalekim, odległym.

EN

The article is an attempt to describe the motivation (as understood by A. M. Lewicki) of a slightly forgotten Polish phraseological unit – pisz na Berdyczów (used when a speaker wants to get rid of someone: lit. ‘write to Berdyczów’; Berdyczów – a city in Ukraine). The first part of the article contains a few remarks on the structure and meaning of the unit, while its second part discusses motivation. The author presents possible hypotheses related to the motivation of the unit, suggesting that the connotations with Berdyczów as an unknown remote place are most important for the contemporary understanding of the analysed phraseological unit.

2

Rodzaj męskożywotny a typ paradygmatu. O tendencjach rozwojowych we współczesnej deklinacji polskiej (na przykładzie anglicyzmów)

100%

Kosek I.

|

2022

|

tom 102

|

nr 1

57-69

PL

W artykule dyskutowane są elementy współczesnego polskiego systemu fleksyjnego istotne dla opozycji rodzajowych i będące wyróżnikami rodzaju M2. Materiał przykładowy stanowią angielskie zapożyczenia związane z rozwojem technologii i z Internetem. Inspiracją do analizy była zarówno obserwacja odmiany najnowszych zapożyczeń angielskich, jak i literatura przedmiotu. W artykule autorka zwraca uwagę na nieustabilizowanie końcówki D lp (wariantywność -a/-u) w badanym materiale, ekspansywność -a oraz funkcjonowanie dwu form biernika (synkretycznej z M lub D). Te procesy mogą doprowadzić do wykształcenia w systemie nowego schematu odmiany, z odrębną końcówką fleksyjną mianownika, dopełniacza i biernika, choć na razie, jak wskazuje badany materiał, wydaje się to mało prawdopodobne, podobne jak rozbicie biernika na dwa przypadki. Niewątpliwie natomiast tendencja do nadawania rodzaju M2 rzeczownikom nieżywotnym nie tylko się utrzymuje, ale nasila.

3

Kibini

63%

Kosek I. , Saloni Z.

Prace Językoznawcze

|

2012

|

nr 14

147-155

EN

The article discusses the sphere of using and the etymology of the Polish idiom w kibinimatry / / w kibinimater. Its occurence is rare and dispersed, but it is used mainly by the older generation. This idiom contains an isolated component, incomprehensible for average users. Its source is an extremely vulgar Russian idiom к ебаной матери «to your fucked mother’. It was probably borrowed by Poles from Russian and Soviet soldiers. Both idioms in both languages belong to slang expressions and have many phonetic variants.

4

O liczyć się z każdym groszem w kontekście problemu wyróżniania jednostek leksykalnych

63%

Kosek I. , Przybyszewski S.

|

nr 21

66-72

EN

The article discusses the status of the string liczyć się z każdym groszem ‘to spend money carefully, to count every penny’, lit. ‘to reckon with every penny’. The authors quote numerous instances from the Polish corpus, and claim that the formal and functional features of this expression indicate that its status is different from what can be gathered from dictionaries of Polish where it is treated as a variant of the multiword expression liczyć się z groszem. Opposing this claim, we indicate another meaning of the linguistic unit liczyć się z czymś, one not noted in dictionaries: ‘to dispose of something carefully’; accordingly, the strings liczyć się z groszem and liczyć się z każdym groszem are treated as instantiations of this unit.

5

Status czasownikowej formy "kole" we współczesnej polszczyźnie

51%

Przybyszewski S. , Czerepowicka M. , Kosek I.

|

nr 4

5-14

PL

Przedmiotem zainteresowania w niniejszym artykule jest status ciągu kole we współczesnej polszczyźnie. Tytułowy element jestskładnikiem m.in. frazeologizmów coś kłuje / kole kogoś w zęby, coś kłuje / kole kogoś w oczy. Słownik gramatyczny języka polskiego (sgjp.pl) traktuje kole jako niefleksyjne. Celem analizy jest zweryfikowanie tego twierdzenia. Część pierwsza artykułu to rys historyczny, w drugiej rozważane są współczesne wystąpienia tekstowe i słownikowe opisy interesującego nas elementu. Analiza dowodzi, że kole nie da się traktować współcześnie jako elementu izolowanego. Autorzy artykułu postulują interpretowanie form o temacie kole / kol jako obocznych wobec kłuje / kłuj. Ani w systemie, ani w uzusie nie wykształcił się pełny wzorzec paradygmatu, nie można więc mówić o istnieniu odrębnego leksemu czasownikowego.

EN

The paper is devoted to the analysis of the string kole in contemporary Polish. Among other occurrences, the word is an element of the following phrases: coś kłuje / kole kogoś w zęby (‘sth isnot to sb’s taste’, lit. sth stings sb’s teeth), coś kłuje / kole kogoś w oczy (‘sth irritates sb’, lit.sth stings sb’s eyes). In the "Grammatical Dictionary of Polish Language" (sgjp.pl), kole is treated as non-inflected, isolated form that appears solely in the proverbial phrase prawda w oczy kole (‘the truth hurts’, lit. the truth stings eyes). Verification of this claim is the aim of the paper. In the first part of the article, historical outline of the analysed item is presented and in the second part, contemporary usages found in corpora and dictionaries are scrutinized. The analysis proves that there are more verbal forms based on the same stem as kole in contemporary Polish, in both phraseological and non-phraseological contexts. Thus, it should not be treated as an isolateditem. The authors suggest that forms of the type kole / kol should be treated as variants of the type kłuje / kłuj. Neither in the system of language, nor in the language usage, one can find sufficient evidence for a full paradigm alternative to contemporary prevailing type kłuje / kłuj, therefore one cannot assume existence of a distinct verbal lexeme.