Dotychczasowe postrzeganie miejsca jako względnie trwałego, opartego na historycznych odniesieniach, na pamięci własnej i przodków, na więziach społecznych i interakcjach przebiegających w tej przestrzeni i czasie, dającego poczucie bezpieczeństwa i tożsamości wynikającej z praktyki a nawet osobistego zaangażowania, zmienia się. W tekście postawiona jest teza, że doświadczenia współczesnego świata nie pozwalają już na wąskie traktowanie miejsca ze względu na ich różnorodność. Miejsce, na skutek mobilności w różnych przestrzeniach (geograficznej, wirtualnej), zaczęło domagać się dostrzeżenia i szerszej interpretacji także w ujęciu pedagogiki. Celem tekstu jest próba prezentacji wybranych koncepcji miejsca, przykładów doświadczania miejsca oraz wynikających z ich nowości i różnorodności wyzwań dla pedagogów. Gdzie znajdują się współczesne miejsca? Jak są doświadczane? Czym się charakteryzują oraz jakie wyzwania dla pedagogów niosą nowe miejsca? – to wybrane pytania, które uzasadniają potrzebę podjęcia proponowanej problematyki.
EN
The previous perception of location as being relatively permanent, based on historical references, on one’s own memory and the memory of one’s ancestors, on social bonds and interactions occurring in a specific space and at a specific time, giving the sense of security and identity resulting from practice and even personal engagement, is currently changing. The hypothesis made in the text is that the diverse contemporary world experiences no longer make it possible to treat location from a narrow perspective. As a result of mobility in different (geographical or virtual) spaces, location had to be perceived and interpreted more broadly, also in the pedagogical context. The aim of the text is to present selected concepts of location, examples of experiencing location, as well as the resultant novelty and variety of challenges faced by pedagogists. Where are the contemporary locations? How are they experienced? What are their characteristics? And what challenges for pedagogists do they present? These are the selected questions that explain the need to discuss this issue.
Contemporary mobility in the world is usually temporary, circulatory. Due to this fact, a transnational social space has been formed. Te space is a composition of constantly sustained contacts of social and symbolic type. According to Tomas Faist, concepts such as transnational social spaces, transnational social fields or transnational social formations refer to the ties between geographically mobile people, nets and organizations placed across the borders of many countries. Within it, relations and transnational family ties occur - though not in place, but in space. Transnational social space goes beyond geographical boundaries, between which people migrate. Within this space, there are to be found the families which are geographically separated because of foreign migration of their members. I consider transnationality to be a process in which immigrants create and maintain diversified contacts while they function in at least two countries. In such families one or both parents, adult children as well as other members of extended families work abroad, while the remaining members of a family realize its functions and consume in their country of origin. A lot of families, consequently, function 'beyond geographical boundaries'. I consider such families - physically separated - an example of one of the forms of family life in the postmodern world.
Niepamięć to „społecznie znacząca luka w pamięci zbiorowej, dotycząca postaci i faktów o istotnym znaczeniu dla zbiorowości, co odróżnia ją od naturalnego procesu zapominania, który nie powoduje uszczerbku dla teraźniejszości czy przyszłej kultury lub tożsamości” (Kwiatkowski 2009, s. 144). Wybór podjętej problematyki wynika z potrzeby podjęcia przez pedagogów społecznych rozważań i działań dotyczących niektórych, aktualnych, negatywnych zjawisk społecznych w Polsce. Podejmuję zagadnienia dotyczące migracyjnej przeszłości Polaków oraz ich aktualnego przebiegu. Podaję też wybrane przykłady wielowiekowej, polskiej wspólnoty wielokulturowej, której spuściznę można dostrzec w każdej przestrzeni życia w kraju. Przykłady te są tłem do dalszych rozważań, które odnoszą się do zjawiska ich niedostrzegania, lekceważenia, niepamiętania, które zauważam w publicznej debacie i w codziennych, coraz bardziej wyraźnych działaniach niektórych osób i grup w Polsce.
EN
Non-memory is a socially meaningful gap in the collective memory of a society which concerns people and facts that are relevant for the community. It differs from a natural process of forgetting as the latter one does not cause any detriment for present or future culture or identity. The choice of the subject arises from the necessity for social pedagogues to discuss and act on some negative social phenomena currently appearing in Poland. In the following paper I address the issue of past and present migrations of Polish citizens. I, additionally, provide selected examples of centuries-old multicultural community of Poles whose legacy can be observed in every sector of life. The aforementioned examples serve as a background for further analysis, which focuses on the occurrence of non-recognition, inattentiveness, non-memory that I acknowledge in public debates as well as in everyday actions of certain groups and individuals in Poland.