Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl

Ograniczanie wyników

2 Język Polski

2 Raszewska-Żurek B.

Znaleziono wyników: 2

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Kształtowanie się pojęcia PRZYRODA i jego odzwierciedlenie w polszczyźnie – leksemy: przyrodzenie, przyroda i natura

100%

Raszewska-Żurek B.

Język Polski

2024

tom 104

nr 2

30-44

Artykuł przedstawia historię pojęcia PRZYRODA na podstawie analizy diachronicznej znaczeń leksemów przyrodzenie i natura. Oba te leksemy są polisemiczne i do omawianego pojęcia odnoszą się tylko w części. Wydaje się, że pojęcie przyroda kształtowało się w świadomości użytkowników języka polskiego powoli. Jego pierwsze, pojedyncze ślady widać już w staropolszczyźnie, ale aż do XVIII w. poświadczenia są nielicznie. Tym niemniej można uznać, że w końcu XVIII w. pojęcie PRZYRODA przybrało kształt, jaki jest znany dzisiaj, w ślad za tym w XIX wieku zyskało nowego reprezentanta językowego – zapożyczony leksem przyroda. Przyczyny powolnego tempa procesu krystalizowania się pojęcia PRZYRODA są zapewne złożone. Mogą mieć charakter językowy – brak wyspecjalizowanego, własnego eksponenta, ale też ekstralingwalny – kulturowy i aksjologiczny.

The article is devoted to the history of the notion PRZYRODA (ang. NATURE) on the basis of a diachronic analysis of the meanings of the lexemes przyrodzenie and natura. Both are polysemic and refer to the notion only in part. It seems that the term PRZYRODA developed slowly in the minds of Polish speakers. Its first, single traces can already be seen in the Old Polish language, but until the 18th century there are few attested traces. However, it can be said that at the end of the 18th century, the term PRZYRODA took the shape it is known for today, following which, in the 19th century, it gained a new linguistic representative – the borrowed word przyroda. The reasons for the slow formation of the notion PRZYRODA are probably complex. They may be linguistic – lack of a specialized, own exponent but also extralingual – cultural and axiological.

Pomoc jako wartość w historii języka polskiego

100%

Raszewska-Żurek B.

Język Polski

2021

tom 101

nr 1

96-109

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest wartościowanie społecznego pojęcia pomoc od staropolszczyzny do współczesności. Pomoc wyrażana leksemem pomoc współcześnie jest pozytywnie nacechowana aksjologicznie, co przejawia się np. w kolokacjach potrzebować pomocy, dziękować za pomoc, a przede wszystkim – warto pomagać. Będąc integralną częścią kultury duchowej, wartości stanowią ważne wspólne dziedzictwo, a w ich pojmowaniu przez wieki zaznacza się zazwyczaj zarówno stałość, jak i zmiana – znajduje to odzwierciedlenie w języku, jakim wartości się nazywa i jakim się o nich mówi. Celem niniejszego artykułu jest ustalenie, czy i kiedy pomoc zaczęła być uznawana za wartość oraz czy jej wartościowanie uległo zmianie przez ponad sześć wieków. Analizie poddano kontekstowe użycia leksemu pomoc (głównego eksponenta pojęcia pomoc) w historii polszczyzny w poszukiwaniu tych elementów wypowiedzi, które wskazują na wartościowanie pojęcia – połączeń z nazwami innych wartości, z przymiotnikami o nacechowaniu aksjologicznym czy też ujęć metaforycznych. Na podstawie analizy użyć leksemu pomoc można stwierdzić, że pomoc już od najdawniejszych czasów uznawana była za wartość i nadal tak jest, a zmiany w jej ocenie są nieznaczne, zatem, że ma ona charakter uniwersalny.

The present article analyses the evaluation of the social concept pomoc (help) from the Old Polish period until the modern times. Contemporarily pomoc expressed by the lexeme pomoc (‘help’) is positively marked in terms of axiology, which manifests itself e.g. in the collocations potrzebować pomocy ‘to require help/assis-tance’, dziękować za pomoc ‘to thank for help’, and above all – warto pomagać ‘it is worthwhile to help’. An integral part of spiritual culture, values constitute an important common heritage, and their understanding throughout centuries is characterised by both continuity and change, which is reflected in the language in which values are referred to and spoken about. The purpose of the present article is to establish whether and when help began to be recognised as a value or whether its evaluation underwent change during the course of more than six centuries. The analysis covered the contextual instances of the usage of the lexeme pomoc(the principal exponent of the concept pomoc) in the history of the Polish language in pursuit of those ele-ments of utterances which indicate the evaluation of the concept – combinations featuring the names of other values, axiologically marked adjectives or metaphorical approaches. On the basis of an analysis of the usage of the lexeme pomoc one may state that since the earliest times pomoc has been considered a value and that this is still the case, and the changes of its evaluation are slight. Therefore, this entity is universal in nature.Artykuły I ROZPRAWY | Język Polski | CI 1 |109