The study uses as its basis a collection of 237 words categorised as archaic in Bulgarian which are nevertheless actively used in Modern Polish. The aim of the research is to determine the origin of these units and the degrees of similarity between Bulgarian and Polish words regarding their lexical form and semantic properties. The analysis demonstrates that the examined material is mainly of the Slavic origin, but it also includes words of French, Latin, Italian, Romanian, German and English origins. Three Bulgarian-Polish lexical pairs can be distinguished with relation to their form: 1) identical pairs, 2) pairs of minimum difference, 3) pairs of larger formal difference. By investigating their semantic properties, the lexical pairs can be grouped into: 1) words with identical or similar meaning, 2) words with distant semantic similarities, 3) words with no semantic similarities. Research on the Bulgarian-Polish lexical asymmetry regarding lexical archaisation contributes to an in-depth description of the factors that determine the lifespan of a word – i.e. whether it remains in use or wanes in time. These factors may be of linguistic or extra-linguistic nature and are specific to each of the reported cases.
PL
Obiektem badawczym w artykule jest grupa leksemów (237), które w języku bułgarskim uległy archaizacji, natomiast są one aktywnie używane we współczesnym języku polskim. Celem badań jest ustalenie pochodzenia tych jednostek oraz ujawnienie stopni podobieństwa bułgarskich i polskich leksemów z punktu widzenia formy i semantyki. Analiza pokazuje, że opisywane leksemy są przede wszystkim słowiańskie, spotykają się również słowa francuskie, łacińskie, włoskie, rumuńskie, niemieckie i angielskie. W stosunku do formy obserwowane są 3 grupy bułgarsko-polskich par leksemów: 1) jednakowe, 2) o minimalnej różnicy, 3) o większej różnicy. Z punktu widzenia semantyki można wyodrębnić następujące grupy par: 1) o podobnym znaczeniu, 2) o dalekim podobieństwie semantycznym, 3) bez podobieństwa semantycznego. Badania nad bułgarsko-polską asymetria leksykalną w zakresie archaizacji przyczynia się do dogłębnego opisania czynników, które decydują o życiu pewnego leksemu – czy pozostaje on w użyciu lub umiera. Niektóre z czynników maja charakter językowy, inne – pozajęzykowy, są one specyficzne przy każdym z opisywanych przypadków.
The paper analyses the Bulgarian understanding of honour in its historical perspective. It depicts the meaning of the concept in different periods of Bulgarian social development. Semantic transformations of honour are documented on the basis of various sources, including oldest written documents from the First and Second Bulgarian Empire, folklore, old lexicographical sources, archives etc. The conducted research reveals that the structure of the Bulgarian concept of honour contains several permanent components as well as notions that have endured historical development and changes.
This article revolves around some peculiarities of Polish colloquial speech from the perspective of a speaker of Bulgarian. Its aim is to reveal the most peculiar features of Polish colloquial language as seen by a foreign observer. These features are depicted through a comparison between the norms of colloquialisms in Polish and Bulgarian. To a Bulgarian, Polish colloquial verbal communication can be a source of surprise as the use of language in Polish and Bulgarian tends to differ significantly. These differences refer to various aspects of the Polish language and linguistic behaviour as displayed by Poles. In general, to a Bulgarian Polish language is a distinct representation of an archaic stage of Slavic languages, more polite, with full and predictable dialogues and maintain a distance between the interlocutors in expressing social relations. The language spoken by Poles tends to socialize the object of speech. A Bulgarian native speaker is often astonished by the principle of “the living past” in Polish (referring to somebody with an obsolete title) as well as the principle of “raising the professional status” (referring to or speaking about people in a way raising their position above the actual professional hierarchy). A speaker of Bulgarian spots significant differences in the realm of the linguistic worldview, e.g. Polish-Bulgarian asymmetries in the process of metaphorisation.
PL
Obiektem tekstu jest polska mowa codzienna w opinii nosiciela języka bułgarskiego. Celem jest ujawnienie najbardziej wyrazistych cech polszczyzny mówionej według obserwatora zewnętrznego. Cechy te ujawniają się przy zestawieniu norm używania języka polskiego z bułgarskimi normami mowy. Dla Bułgara polska codzienna komunikacja werbalna jest źródłem licznych zdziwień, ponieważ zauważa on znaczące różnice w porównaniu z używaniem języka w rodzimym społeczeństwie. Różnice te dotyczą rozmaitych aspektów języka polskiego i zachowań językowych Polaków. Ogólnie, według Bułgara mowa polska w sposób wyrazisty prezentuje archaiczny stan słowiańszczyzny, jest ona bardzo uprzejma, dialog jest pełny i przewidywalny, w zakresie wyrażania relacji społecznych przeważa tendencja podtrzymywania dystansu między rozmówcami, a mowę Polaków charakteryzuje socjalizacja obiektu mowy. Bardzo dziwi Bułgara zasada „aktualnej przeszłości” (wyróżniania określonej osoby tytułem, który jest już nieaktualny) oraz zasada „podwyższania stopnia zawodowego” (zwracanie się do obiektu mowy (lub mówienie o nim) w sposób, który wynosi go w hierarchii na pozycję wyższą niż mu jest właściwa). Poczucie znaczących różnic u nosiciela języka bułgarskiego powodują również zjawiska z zakresu językowego obrazu świata, np. asymetrie polsko bułgarskie w zakresie metaforyzacji językowej.
A review of: Sumrova, Vanina. New Feminitives in Bulgarian. Sofia: Prof. Marin Drinov – BAS, 2018, 196 pp. ISBN 978-954-322-952-9 [In Bulgarian: Сумрова, Ванина. Новите феминални названия в българския език. София: БАН – Проф. Марин Дринов, 2018].
PL
Recenzja książki: Сумрова, Ванина. Новите феминални названия в българския език. Sofia: Wydawnictwo Bułgarskiej Akademii Nauk Prof. Marin Drinov, 2018.
A review of: Mleczko, Joanna. The Traditional Bulgarian Wedding Rite. An Ethnolinguistic Study. Katowice: University of Silesia Press, 2018, 394 pp. ISBN 978-83-226-3197-3 [In Polish: Tradycyjny bułgarski obrzęd weselny. Studium etnolingwistyczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018].
PL
Recenzja książki: Mleczko, Joanna. Tradycyjny bułgarski obrzęd weselny. Studium etnolingwistyczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018.