Tekst podejmuje analizę semantyczną pojęcia polityki historycznej, które stanowi ważny klucz do zrozumienia przemian społecznych III RP i nowoczesności w ogóle. Pojęcie polityki historycznej zostało spopularyzowane pod koniec lat 90. przez intelektualistów związanych z Warszawskim Klubem Krytyki Politycznej (WKKP) i uzyskało rezonans jako jeden z filarów rewolucji semantycznej Prawa i Sprawiedliwości z lat 2003–2005. Przejawem instytucjonalizacji tego pojęcia jest otwarte w 2004 roku Muzeum Powstania Warszawskiego, którego współtwórcami byli członkowie WKKP. Pojęcie polityki historycznej pojawiło się w kontekście krytyki nowoczesności i charakterystycznego dla niej zerwania z przeszłością na rzecz wyboru przyszłości. Miało ono zarazem wymiar nowoczesny: dążąc do rewolucyjnej przemiany rzeczywistości, wybierało przyszłość, nie zrywając z przeszłością, lecz do niej powracając. Artykuł odwołuje się także do prehistorii tego pojęcia w filozofii dziejów Bronisława Trentowskiego i Augusta Cieszkowskiego, wskazuje na głębokie warstwy znaczeniowe polityki i historii.
EN
This paper undertakes a semantic analysis of the concept of historical politics, which is key to understanding the social transformations of the Third Republic and modernity in general. The idea of historical politics was popularized by the end of the 1990s by intellectuals associated with the Warsaw Club of Political Criticism (WKKP) and gained resonance as one of the cornerstones of the semantic revolution of the Law and Justice Party in the years 2003–2005. The institutionalization of this concept was the opening in 2004 of the Warsaw Rising Museum, whose co-creators were members of WKKP. The concept of historical politics appeared in the context of a critique of modernity and its characteristic break with the past to choose the future. At the same time, the concept of historical politics had a modern dimension: in the pursuit of a revolutionary transformation of reality, it chose a future that was not a break from the past, but a return to it. This article also references the prehistory of the concept in Bronisław Trentowski’s and August Cieszkowski’s philosophy of history, showing the deep layers of meaning of politics and history.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
This paper has three objectives. First, it seeks to reestablish Florian Znaniecki as the founding father of the sociology of leadership by emphasising his enduring relevance in this field. Second, it aims to revive Znaniecki’s theory of social persons and highlight his innovative contributions to the broader theory of social roles. Last but not least, it endeavours to apply this theory to the unique challenges faced by academic leaders in Poland. To articulate and operationalise the concealed, dynamic, and creative logic inherent in Znaniecki’s theory, this paper draws on Barry Johnson’s polarity-thinking paradigm with its signature methodological tool, the so-called polarity map. Through an in-depth analysis of 36 interviews with academic leaders in Poland, the present study reveals the individualised approaches and strategies these leaders employ in navigating the polarities in Polish academia. Znaniecki’s theory allows four principal polarities in the experiences of Polish academic leaders to be identified: (a) the fundamental intra-person strain between social roles and the Self, which splits into two sub-tensions, that is, (b) the intra-Self strain between the reflected and reconstructed Self, and (c) the intra-role strain between social function and social position, which in turn entails also (d) the moral strain between moral obligations and moral rights. The management of these strains can result in either detrimental polarisations, leading to the deconstruction of the social person, social role, and Self, or the nurturing of creative polarities, fostering the development of a more creative and adaptive social person, social role, and Self.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Pierre Bourdieu jest teologiem, teologiem politycznym. Jednym z najważniejszych źródeł (choć ukrytym) myśli autora Reprodukcji jest klasyczne dzieło Ernsta Kantorowicza Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej. Konstruując jedną z najbardziej wpływowych teorii społecznych XX wieku, francuski badacz czerpie pełnymi garściami z religijnych metafor i pojęć. Stanowią one nie tyle retoryczny ornament, lecz także istotę jego myśli. Należy poważnie potraktować deklarację Bourdieu, że jest uczniem Pascala, „pascalianinem” ( pascalien). Istnieje bowiem głęboka racja, że antyklerykał i ateista opowiada się za największym apologetą chrześcijaństwa. Otóż podziela on wizję Pascala z jednym ważnym zastrzeżeniem. Deus absconditus Pascala, który ma nas uwolnić od nędzy świata, zostaje zakwestionowany, a cechy Boga jako wszechmocnego stwórcy i prawodawcy przechodzą na Państwo i naukę. W ten sposób Państwo zaczyna przypominać demiurga, Boga zła. Ponieważ Bourdieu nie wierzy w religijne drogi emancypacji spod władzy Państwa, emancypacja jako taka staje pod znakiem zapytania. Francuski socjolog znajduje jednak dwie wysoce ryzykowne drogi wyjścia: wiedzę i miłość. Emancypacja rozpoczyna się od wycofania się ze świata – od zmiany samego siebie, która jest warunkiem wszystkich zmian. Przez pokorę i ascezę wiedzie droga do konwersji naukowej, poprzez praktyki antynomijne wiedzie droga miłości. Odpowiada to dwóm wersjom gnostycyzmu: ascetycznej i libertyńskiej. W końcu jednak sam Bourdieu ulega sile Państwa i paradoksalnie staje po stronie Carla Schmitta.
EN
"Pierre Bourdieu is a theologian, a political theologian. One of the important, but hidden, source of his work is the classic work The King’s Two Bodies: A Study in Mediaeval Political Theolog y. While constructing one of the most influential social theories of the 20th century the French scholar draws handfuls of religious metaphors and concepts. These are not merely rhetorical ornaments; they are the essence of his thinking. We ought to treat seriously Bourdieu’s declaration that he is a Pascalian. There is a profound reason why the anti-cleric and atheist declares himself in favor of the greatest Christian apologist. This is because he shares Pascal’s vision with one important reservation. The Deus absconditus of Pascal, who is supposed to free us from the wretchedness of the world, is challenged while the qualities of God as the omnipotent creator and lawgiver are transferred to the State and science. In this way the State becomes reminiscent of the Gnostic demiurge, an evil God. Since Bourdieu does not believe in religious paths of emancipation from the power of the State, emancipation in itself become questionable. However, the French sociologist finds two risky ways out: knowledge and love. Emancipation begins with a withdrawal from the world, from changing oneself, which is the pre-condition for all changes. Humility and ascesis lead one along the path toward scientific conversion; the path of love leads through antinomic practices. This corresponds to two versions of Gnosticism: ascetic and libertine. In the end Bourdieu himself succumbed to the power of the State and paradoxically ended up on the same side as Carl Schmitt."
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Celem artykułu jest ocena socjologii Jakuba Karpińskiego, a w szczególności – jego teorii komunizmu. Opierając się na teorii Rene Girarda, która na przykładzie pisarzy wyjaśnia „powieściowe nawrócenie”, artykuł opisuje „nawrócenie socjologiczne” polskiego socjologa. To socjologiczne nawrócenie polegało na pozbyciu się iluzji autonomicznego podmiotu i odkryciu własnej zależności od czegoś, co przekracza jednostkę i czemu można dać świadectwo. Już na samym początku swojej drogi akademickiej Karpiński wybrał służbę swojej wspólnocie narodowej i naukowej, a całe jego pisarstwo jest opisem tego, w imię czego i przeciw czemu walczył. Wynikiem pracy polskiego socjologa jest integralna teoria komunizmu, która wartościuje i wszechstronnie opisuje miniony system, a zarazem wskazuje dwie drogi wyjścia z niego: prawdę i solidarność.
EN
The goal of the paper is to describe Jakub Karpiński’s sociology and specifically – his theory of Communism. It extends the Girardian concept of „novelistic conversion” to show that sociologists, just as novelists, undergo conversion that makes them realize that they are dependent on something they can give witness to. Already in the beginning of his academic career, Karpiński decided to serve his scholar and national community. His further work articulated what he fought against and what he fought for. In consequence, he constructed an integral theory of Communism, which validates, describes the bygone system as well as points to ways of overcoming it: truth and solidarity.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW