Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

"Oceny strategiczne" a planowanie rozwoju. (Artykuł dyskusyjny)

100%

Szulczewska B.

Problemy Ocen Środowiskowych

|

2002

|

nr 1[16]

2

Koncepcja planu ochrony a planowanie przestrzenne gmin i regionow

100%

Szulczewska B.

Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej

|

2008

|

tom 10

|

nr 3[19]

240-251

PL

Celem artykułu jest prześledzenie relacji między planowaniem sposobów ochrony walorów przyrodniczych, a planowaniem zagospodarowania przestrzennego i na tym tle przedstawienie propozycji zmian koncepcji planu ochrony. Relacje określone zostały na podstawie analizy podstaw prawnych planowania przestrzennego (kolejne ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) oraz instrukcji i rozporządzeń dotyczących zawartości i zasad opracowania planów ochrony. Propozycje zmian obejmują następujące kwestie: ustalenie formuły planu ochrony jako planu działań z rozróżnieniem zasadniczo różnej sytuacji funkcjonowania parku narodowego i parku krajobrazowego; wyraźne rozdzielenie warstwy informacyjnej planu (powinny to być stale aktualizowane bazy danych); warstwy analitycznej (problem mylenia charakterystyki stanu z jego analizą i oceną, jako podstawą rozwiązań planistycznych) oraz warstwy stanowiącej.

EN

A goal of the article is to investigate relations between planning of methods for environmental values protection and spatial planning. Taking this analysis as background, new proposals of protection plans’ changes are discussed. The above mentioned relations have been defined basing on analysis of legal principles of spatial planning (succeeding spatial planning acts) and ordinances, instructions regulating scope and rules of protection plans’ elaboration. The proposals of changes deal with following issues: an assignation of the protection plan’s formula as an action plan, with a clear differentiation between a national park and a landscape park (as their management situation is unlike), clear separation between an informative layer (it should be constantly updated database), an analytical layer (problem: a confusion between characteristics of state and its analysis and evaluation, as basis for planning solutions) and main, constitutive layer.

3

Architektura krajobrazu w Polsce jako dyscyplina kształcenia kadr naukowych

100%

Szulczewska B.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2007

|

tom R. 104, z. 5-A

247-250

PL

Podjęto analizę zagadnienia, w jaki sposób nauczyciele akademicy kierunku architektura krajobrazu uzyskują stopnie lub tytuły naukowe. W idealistycznych założeniach schematu kariery naukowej stopnie i tytuły powinny być ubocznym efektem prowadzenia badań, a w pewnym stopniu także towarzyszących jej rodzajów aktywności organizacyjnej. Doktorat, habilitacja, i profesura nie powinny być celem samym w sobie, ale jedynie potwierdzeniem kolejnych faz rozwoju naukowego. To idealistyczne założenie w praktyce rozwoju naukowego architektów skrajobrazu nie sprawdza się wcale. Z tego powodu potrzebna jest przemyślana, długofalowa strategia wyboru problematyki badań.

EN

The paper deals with the analysis of an issue: in what way do the academic staff, who teach landscape architecture, get their scholarly degrees or titles? In an idealistic approach to the sequence of a scholarly career, degrees and titles should be side effects of research work, and, to a certain extent, of an associated organizational activity. Doctorate and professorship should not be goals by themselves, but only confirmation of next stages of one's scholarly development. As far as landscape architects are concerned, that idealistic approach does not come true at all, and a well-thought-out, long-term strategy of selecting research topics is required.

4

Plan ochrony parku krajobrazowego. Poradnik metodyczny

100%

Szulczewska B.

Człowiek i Środowisko

|

2000

|

tom 24

|

nr 2

5

Teoria ekosystemu w koncepcjach rozwoju miast

100%

Szulczewska B.

Rozprawy Naukowe i Monografie. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

|

2002

|

nr 251

1-195

6

Ekologiczne wyzwanie dla planowania urbanistycznego. Sprawozdanie z udziału w VII Konferencji Badań Miejskich i Regionalnych Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ w Ankarze

100%

Szulczewska B.

Człowiek i Środowisko

|

1993

|

tom 17

|

nr 2-3

7

Dlaczego tak trudno sformulowac dobra polityke ekologiczna gminy?

100%

Szulczewska B.

Człowiek i Środowisko

|

1996

|

tom 20

|

nr 3

261-276

PL

Problemy związane z przygotowaniem lokalnej polityki ekologicznej (ekorozwoju), zwanej również programem ekorozwoju, strategią ekorozwoju lub Agendą 21, analizowane są z punktu widzenia trzech zasadniczych czynników przesądzających o ostatecznym jej kształcie: woli, wiedzy i możliwości władz gminy oraz społeczności lokalnej.

EN

The Agenda 21 process on the local level may be evaluated according to three ultimate criteria of sustainable development: the willingness, expertise and capacity of the local government and local community. The willingness to embark on the road of sustainable development is a direct function of the level of environmental awareness of the Polish public. The level differs strongly from region to region and even between urban and rural populations, between the young and the elderly and between the well educated and undereducated. This provides a background for the implementation of local environmental policies. The expertise crucial for policy-making towards sustainability should provide answers to the two basic questions: (1) how to identify problems and set local (sustainable) development objectives; and (2) How to structure the development and implementation of policies. Observation of current practices indicates that these processes are undermined by 1) the dominance of sustainable development ideology over the research-sup- ported theory, 2) limited level of aggregated information on the community-economy-environment system on the local level, and 3) poor management standards and weak communications. The capacity must be considered under two headings: 1) conditions to implementing sustainable policies, and 2) policy measures and tools. The odds of implementing sustainable policies locally are determined mainly by the statutory division of powers between the central and regional administration and local governments. One general observation would be that the major policy implementation tools for communities wanting to become sustainable are land-use planning, zoning policies and management of infrastructure.

8

Planowanie przestrzenne jako instrument realizacji sieci ekologicznych - między teorią a praktyką

100%

Szulczewska B.

Problemy Ekologii Krajobrazu

|

2004

|

tom 14

9

Urzędnik czy projektant - zasadniczy dylemat kierunku Gospodarka Przestrzenna (głos w dyskusji)

100%

Szulczewska B.

Biuletyn PAN. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju

|

2010

|

nr 244

10

Czy opracowania ekofizjograficzne sa potrzebne?

100%

Szulczewska B.

|

nr 3-4

29-39

PL

Opracowanie ekofizjograficzne to dokumentacja złożona z opracowań kartograficznych oraz komentującego je tekstu. Zawiera ona charakterystykę, analizy i oceny środowiska przyrodniczego na obszarze objętym planem zagospodarowania przestrzennego. Celem analiz i ocen jest określenie uwarunkowań przyrodniczych (predyspozycji i ograniczeń) dla rozwoju zagospodarowania przestrzennego. Po przeszło dwudziestoletniej przerwie ponownie wprowadzony został obowiązek wykonywania opracowań ekofizjograficznych (na mocy art. 72 ustawy Prawo ochrony środowiska 2001). Ta nowa regulacja prawna zainicjowała dyskusję dotyczącą roli opracowań ekofizjograficznych w procesie planowania przestrzennego, głównych celów, zakresu oraz metod ich sporządzania. Tłem tej dyskusji są doświadczenia warsztatowe pochodzące z okresu, gdy sporządzanie studiów i analiz przyrodniczych na potrzeby planów zagospodarowania przestrzennego nie było regulowane przepisami prawa. Wspomniany wyżej artykuł 72 Prawa ochrony środowiska wzbudził bardzo rozbieżne opinie zarówno w środowisku planistów przestrzennych, jak i administracji odpowiedzialnej za sporządzanie planów. Podnoszono następujące argumenty, kwestionujące zasadność wprowadzonej regulacji: wykonywanie tego rodzaju opracowań mimobraku ustawowego, wydłużenie czasu i wzrost kosztów sporządzenia planu obowiązku, niejasne relacje między opracowaniem a prognozą oddziaływania ustaleń planu na środowisko przyrodnicze, powszechna dostępność informacji o środowisku przyrodniczym, które można wykorzystać na potrzeby planowania przestrzennego. Brak monitoringu środowiska ograniczający uzyskanie informacji o środowisku przyrodniczym, umożliwiających rzetelne przeprowadzenie analiz i ocen, brak odpowiednich specjalistów wykonujących opracowania, niemożność prawnego uregulowania zakresu i metod analiz środowiska przyrodniczego z uwagi na złożoność przedmiotu, brak sensu sporządzania opracowania dla planu obejmującego jedną lub dwie działki. We wszystkich tych argumentach jest wiele racji. Są jednak równie istotne powody przemawiające za przyjętymi rozwiązaniami prawnymi, a mianowicie: podniesienie jakości wykonywanych opracowań (zlecający uzyskają wskazanie, czego powinni oczekiwać, a "fizjografowie" zaczną doskonalić swój warsztat, aby sprostać tym wymaganiom), skrócenie czasu i zmniejszenie kosztu wykonywania prognoz (wstępna faza prognozy, czyli diagnoza stanu środowiska zostanie wykonana w ramach opracowania), rozpoczęcie systematycznego gromadzenia informacji o środowisku przyrodniczym, przystosowanych do wykorzystania na potrzeby planowania przestrzennego (aktualność, "przywiązanie" do przestrzeni, odpowiednia skala), określenie struktury opracowania i zwrócenie uwagi na konieczność dokonywania oceny uwarunkowań przyrodniczych, możliwość dostosowania zakresu problematyki opracowania do specyfiki środowiska i problematyki planu. A zatem, mimo problemów, z jakimi należy się liczyć przy wprowadzaniu w życie omawianych regulacji, dostrzec też trzeba szansę zbudowania konsekwentnego systemu analiz i ocen składających się na przyrodnicze podstawy planowania przestrzennego, a także niezbędnych dla funkcjonowania tego systemu rozwiązań instytucjonalnych.

EN

The ecophysiographic elaborate is the documentation composed of the carthographic works and commenting them text. It includes the characterization, analyses and evaluations of natural environment on the area included in the spatial management plan. The objective of analyses and evaluations is to define the natural preconditions (predispositions and limitations) for the development of spatial management. After the over twenty years break time a duty to perform the ecophysiographic works was introduced again (on the strength of the art. 72 of the Decree on the Law of Environmental Protection, 2001). This new legal regulation initiated the discussion concerning the importance of the ecophysiographic works in the process of spatial planning, main objectives, range and methods of their preparation. The background for this discussion are workshop experiences coming from the period where the preparation of studies and natural analyses for the needs of the spatial management plans was not regulated by the legal regulations. The above mentioned article 72 of the Law of Environmental Protection caused very different opinions both in the spatial planners' environment and in administration responsible for the plans preparation. The following arguments were rised, questioning the essence of the introduced regu-lation: performance of elaborations like this despite of the lack of legal one, time prolongation and preparation costs increase of obligatory plan, unclear relations between work and the prognosis of the plan statements impact on the natural environment, a common access of information on natural environment, which we can utilize on the needs of the spatial planning. Further lack of environmental monitoring which limits the obtaining of information on the natural environment, making possible a straightforward performance of analyses and evaluations, lack of right specialists performing the elaborates. In addition the impossibility of legal regulation of the range and methods of natural environment analyses on account of complexity of subject, lack of a sence to prepare the elaborate for the plan which include one or two plots. There is a lot of appropriateness in all these arguments. However, there are equally crucial reasons in favour of accepted legal solutions and namely: increasing of the quality of performed elaborates (orderers obtain the indication what they should expect and physiographers begin to improve their workshop to cope with these needs), a shortening of time and cost diminishing of prognoses performance (introductory phase of prognosis i.e. diagnosis of environmental state will be made in the frames of the work), starting of the systematic collection of information on the natural environment, adjusted to the use for the spatial planning needs (update, "affection" to space, a proper scale), definition of the work structure and paying attention to a necessity to evaluate the natural preconditions, abilities to adjust the issues range of the work for the environmental specificity and the issues of the plan. And then, despite of the problems, we can stand with after the introduction into the life of discussed regulations, we can also see a chance to build up a consistent system of analyses and evaluations composed of the natural bases of the spatial planning and also necessary to the functioning of this institutional solutions system.

11

Koncepcja rozwoju zrownowazonego jako podstawa strategii regionalnej - uwagi metodyczne

100%

Szulczewska B.

Człowiek i Środowisko

|

2000

|

tom 24

|

nr 2

137-153

PL

Artykuł przygotowany został na podstawie i z wykorzystaniem pewnych fragmentów nie- publikowanego jeszcze opracowania pt. „Zrównoważony rozwój (ekorozwój) województwa skierniewickiego". Opracowanie to jest efektem trzyletniej współpracy wielodyscyplinarnego zespołu specjalistów, realizowanej pod kierunkiem S. Kozłowskiego w ramach Projektu Zamawianego KBN nr Z 187/ T12/97/09. Problematyka rozwoju zrównoważonego była w ostatnich latach przedmiotem wielu publikacji, konferencji i seminariów naukowych. Jednak w literaturze bardzo niewiele pozycji odnosi się do zakresu i sposobu ujęcia problematyki, które byłyby zbliżone do prezentowanego w niniejszym opracowaniu, a więc w odniesieniu do skali regionalnej i w ujęciu kompleksowym. Opracowanie omawianej tu strategii zrównoważonego rozwoju wiązało się z interpretacją ideologii i założeń tego rozwoju w odniesieniu do konkretnych uwarunkowań przyrodniczych, społecznych i gospodarczych obszaru województwa skierniewickiego. Dokonano tego formułując, operacyjną wersję definicji rozwoju zrównoważonego poprzez ustalenie zasad oraz określanie - o ile jest to możliwe - wskaźników (mierników). W prezentowanej pracy skupiono się na trzech grupach zasad. Pierwsza grupa koncentrowała się wokół celów rozwoju. Grupa druga obejmowała zasady odnoszące się do sposobów realizacji rozwoju zrównoważonego. Te zasady miały przyświecać formułowaniu propozycji rozwiązań, a w tym strategii cząstkowych oraz programów działań. Trzecia grupa dotyczyła kwestii metodycznych. Te zasady miały kierować procesem opracowania strategii. Główną zasadą przyjętą przy formułowaniu celów strategii była 1 zasada „Deklaracji z Rio de Janeiro": „Istoty ludzkie stanowią centrum zainteresowania w procesie trwałego i zrównoważonego rozwoju. Mają prawo do zdrowego i twórczego życia w harmonii z przyrodą". Cechą, która - biorąc pod uwagę formułowanie celów - wyróżnia rozwój zrównoważony (ekorozwój) od innych ideologii lub koncepcji rozwoju jest uwzględnianie interesów nie tylko obecnego pokolenia, ale również przyszłych pokoleń. Realizacja tego celu wymaga utrzymania w stanie niezmienionym - a często w stanie „poprawionym" - „zasobu tak zwanego kapitału naturalnego ". W interpretacji ekonomicznej lub w interpretacji przyrodniczej istotne jest utrzymanie funkcji ekologicznych ekosystemu Ziemi. Po analizie wielu różnych zasad, formułowanych w odniesieniu do sposobów realizacji celów rozwoju zrównoważonego przyjęto, że najważniejsze są tu cztery następujące zasady: 1. odtwarzanie zasobów odnawialnych; 2. substytucja zasobów nieodnawialnych; 3. zachowanie różnorodności biologicznej na poziomie genowym, gatunkowym, ekosystemowym i krajobrazowym; 4. emitowanie tylko takich ilości zanieczyszczeń (nieuniknionych), które środowisko jest w stanie przyjąć i zneutralizować. Zasady te zinterpretowano w odniesieniu do walorów i zasobów byłego województwa skierniewickiego. Sformułowanie strategii rozwoju zrównoważonego jest przedsięwzięciem bardzo złożonym, wymaga bowiem równocześnie podejścia kompleksowego i selektywnego. Podejście takie rozwijają od kilkudziesięciu, a w Polsce od kilkunastu lat zwolennicy metody planowania strategicznego. Tę właśnie metodę uznano za najwłaściwszą dla zaplanowania, w jaki sposób powinien dokonywać się rozwój zrównoważony obszaru byłego województwa skierniewickiego. Szczególną uwagę skupiono na planowaniu przestrzennym. Jest to niezwykle ważne narzędzie wdrażania koncepcji rozwoju zrównoważonego (planowania sposobu jej realizacji na konkretnym obszarze). Stąd też wspomniane wyżej podejście metodyczne z zastosowaniem metody planowania strategicznego uzupełniono zasadami odnoszącymi się do planowania przekształceń zagospodarowania przestrzennego. Nie udała się natomiast próba operacjonalizacji definicji rozwoju zrównoważonego przy pomocy wskaźników. Nie udało się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób operować wskaźnikami, pochodzącymi z różnych systemów statystycznych i informacyjnych, aby monitorować rozwój zrównoważony. Nie zaś odrębnie: rozwój - obecnie raczej wzrost - gospodarczy, poziom życia mieszkańców, czy też stan środowiska przyrodniczego. Podstawowym problemem jest tu wybór zakresu problemowego oraz stopnia agregacji wskaźników. Przedstawiona wyżej propozycja przekładania koncepcji rozwoju zrównoważonego na strategię rozwoju konkretnego obszaru jest jedną z możliwych. Nie rozwiązuje ona wszystkich problemów i nie eliminuje wszystkich wątpliwości. Źródłem wielu z nich są zresztą czynniki pozostające poza wpływem autorów strategii, takie jak: zakres i dostępność bazy informacyjnej czy niedostatki wskaźników.

EN

The article was prepared on the base of and with the utilization of some fragments yet not published the work "Sustainable development (eco-development) of Skierniewice voivodeship". The work is the result of 3-years multi- disciplinary co-operation of professionals group, caried out under S. Kozlowski's leadership in the frames of commissioned Project KBN No. Z 187/T12/97/09. Content of sustainable development were the subject of many publications, conferences, scientific seminars in the last years. However, in the literature a few positions are referred to the range and way of the approach to the content and mode, which would be close to the herewith presented elaboration, and then in reference to the regional scale in the comple- xive attitude. The work of discussed here the strategy of sustainable development was bound to the interpretation of ideology and assumptions of this development in reference to substantial natural, social and economic pre-conditions of Skierniewice voivodeship area. It was done when formulating the operational version of sustainable development definition through statement of rules and precision, if it is possible, indicators (measures). In the presented work one focused on three groups of rules. The first group of rules was concentrated around the development objectives. The second group included the rules referred to ways of sustainable development implementation. These rules had to shed light for formulation of solutions' proposals and partial strategy and activities programmes in it. The third group of rules concerned the methodical issues. These rules were to direct with strategy working out process. The main rule assumed at the formulation of strategy objectives was the rule 1 "Declaration from Rio de Janeiro": "Human beings are the centre of interest in the permanent and sustainable development process. They have the right to healthy and creative life in a harmony with nature". The feature which considers objectives formulation, singles out the sustainable development (eco-development) from another ideologies or ideas on development takes into account the interests not only the present generation but also the future generations. The implementation of this objective needs to keep in unchanged state, and often in "improved" state - "resource of so called natural capital". In the economic interpretation or in the natural interpretation essential is to keep on ecologic function of Earth ecosystem. After the analysis of many different rules, formulated in reference to ways of sustainable development objectives implementation it is assumed that four following rules are most important here: 1) revitalization of renewable resources; 2) substitution of non-renewable resources; 3) protection of biological diversity on gene, species, ecosystem and landscape level; 4) emitting only such quantities of pollution (not to avoid) which the environment is able to receive and neutralize. These rules were interpreted in relation to values and resources of former Skierniewice voivodeship. Formulation of sustainable development strategy is a very complex venture, because it requests a complexive and selective approach. Such an approach has been developed for several and for a dozen or so years in Poland, by the adherents of strategic planning method. Just this method, we recognized as the most proper for planning, how should be drafted the sustainable development of former Skierniewice voivodeship area. The particular attention was paid to the spatial planning. It is very important tool to implement the idea on sustainable development (planning of implemen-tation in the precised area). Hence, the above mentioned methodic approach with the application of strategic planning method, was supplemented with rules referred to the transformations in spatial management planning. However, the trial of operationalization of sustainable development definition by means of indicators has failed. We could not answer the question: how to operate with indicators which come from different statistical and information systems to monitor sustainable development. Not on the contrary: development, nowadays rather economic growth, level of inhabitants live, or the state of art of natural environment seems to be crucial. Basic problem is the selection of the content range and degree of indicators aggregation. Presented above proposal of sustainable development conception interleaving into strategy of substantial area development is one of possible. It does not solve all problems and does not eliminate all doubts. The source of a lot of them are the factors remaining out of the strategy authors' influence, such as: range and access of information base or indigences of factors.

12

"Oceny strategiczne" - pierwsza generacja problemów. (Artykuł dyskusyjny)

100%

Szulczewska B.

Problemy Ocen Środowiskowych

|

2001

|

nr 4[15]

13

Srodowisko przyrodnicze

100%

Szulczewska B.

Człowiek i Środowisko

|

2001

|

tom 25

|

nr 4

105-117

PL

Problematyka środowiska przyrodniczego stanowi drugi - po planowaniu przestrzennym - pod względem obszerności i zróżnicowania przedmiot zainteresowania autorów publiku-jących w kwartalniku. Na rozległość i różnorodność problematyki środowiska przyrodniczego prezentowanej w kwartalniku wpłynęła niewątpliwie historia Instytutu i jego przekształcenie się z Instytutu Kształtowania Środowiska w Instytut Gospodarki Przestrzennej Komunalnej.Omówienie tej rozległej problematyki wymaga wyodrębnienia poszczególnych zagadnień. W tym celu zastosowano dwie zasady -klucze. Według pierwszej zasady wyodrębniono problematykę środowiska przyrodniczego w ujęciu poszczególnych jego elementów. Druga zasada, nieco mniej oczywista, zakładała poszukiwanie charakterystycznej prblematyki, czyli łączenie artykułów wgrupy problemowe. Zastosowanie tej zasady wydało się interesujące z punktu ujawnienia profilu merytorycznego kwartalnika - oczywiście w omawianym tu zakresie. Posługując się zatem dwiema wspomnianymi wyżej zasadami wyodrębniono następujące grupy zagadnień: GRUPA I Środowisko przyrodnicze - ujęcie według elementów. Dominowały tu artykuły poświęcone przede wszystkim dwóm elementom środowiska: powietrzu atmosferycznemu (w tym zagadnieniom klimatycznym) oraz wodzie. GRUPA II Identyfikując charakterystyczne problemy podejmowane przez autorów artykułów, udało się wyodrębnić następujące: - Podstawy filozoficzne, ideologiczne, prawne, metodologiczne kształtowania środowiska - Uwarunkowania przyrodnicze jako podstawa planowania przestrzennego, a w tym: rozwój fizjografii, zasady kształtowania środowiska w ramach planowania przestrzennego, kompleksowe wyniki badań środowiska i ich interpretacja na potrzeby planowania, metody prognozowania i oceny wpływu planowanych inwestycji na środowisko - Bazy danych, monitoring - Rozwój zrównoważony - Inżynieria środowiska Zastanawiając się nad dalszą rolą kwartalnika w prezentacji problematyki środowiska przyrodniczego, należy rekomendować zasadę kontynuacji. Tak więc w dalszym ciągu kwartalnik powinien - przede wszystkim - stanowić forum prezentacji poglądów i dyskusji nad problemami planowania przestrzennego, rozpatrywanego jako instrument ochrony i kształtowania środowiska. W najbliższym czasie, w związku z nowymi regulacjami prawnymi, przedmiotem dyskusji stanie się ponownie metodyka i zakres problemowy opracowań ekofizjograficznych. Potrzebna będzie rewizja dotychczasowych osiągnięć i rozwiązań metodycznych. Rozpoczyna się również dyskusja nad zasadami i koncepcją ocen strategicznych, czyli ocen oddziaływania na środowisko, sporządzanych dla planów zagospodarowania przestrzennego. W dalszym ciągu istnieje też potrzeba doskonalenia baz danych o środowisku oraz narzędzi - głównie wspomagania komputerowego - pozwalających na sprawne i szybkie przetwarzanie tych informacji, szczególnie w odniesieniu do ujęć kartograficznych. Wszystkie wspomniane wyżej zagadnienia znajdują się w centrum zainteresowania zarówno osób wykonujących opracowania i oceny, jak i planistów, którzy z opracowań tych korzystają w trakcie sporządzania planów. Rolę forum prezentacji i wymiany poglądów dotyczących, tych trzech ważnych kwestii może i powinien spełniać Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej - jako instytucja, a kwartalnik-jako najlepsze do tego celu narzędzie.

EN

The issues of natural environment, after spatial planning, in relation to the capacity and differentiation is the second subject of interest for the publishing in the quarterly magazine authors. The history of the Institute and its transformation from the Research Institute of Environmental Development to the Institute of Physical Planning and Municipal Economy influenced on the extent and diversity of the natural environment issues. The discussion of this extensive issues needs to mark off the particular issues. In order to attain this the two key-rules were applied. According to the first rule the issues of natural environment in turn of its particular elements were marked off. The second rule, a little less obvious, assumed the searching for the characteristic issues, i.e. connection of articles in the issue groups. The application of this rule seemed to be an interesting from the point of view of the substantial profile presentation in the quarterly magazine - certainly in the range discussed here. Then making use of the two above mentioned rules the following groups of issues were marked off: GROUP I Natural environment - approach by elements. Dominated here were the articles dedicated first of all to the two elements of environment: atmospherical air (with climate problems included) and water. GROUP II Identifying the characteristic issues undertaken by the authors of the articles, we could single out the following: - Philosophical, ideological, legal and methodological foundations of environment shaping - Natural pre-conditions as the base of spatial planning with included: development of physiography; rules of environment shaping in the frame of spatial planning, complexi- ve results of environment exploration and their interpretation on the needs of planning, prognostication methods and evaluations of planning investments influence on environment - Data-base; monitoring - Sustainable development - Engineering of environment Thinking about the further importance of the quarterly magazine in the presentation of issues of natural environment, we should recommend the rule of continuation. So then in the further continuation the quarterly magazine should ,first of all, constitute the forum of views presentation and discussions on the problems of spatial planning, considered as the instrument of protection and shaping of environment. In the closest time, in relation to the new legal regulations, the subject of discussion will be again the methodics and the issue range of ecophysiographic elaborations. The revision of hitherto existing achievements and methodic solutions will be needed. The discussion on rules and concept of strategic appraisals is also begun, i.e. the evaluations of impact on the environment, prepared for the plans of spatial management. The need of advancement of data-bases on the environment and tools - mainly computer aided - allowing for the efficient and quick processing of these information, particularly with referance to cartographic layouts is still existing. All above mentioned issues are in the center of interest both persons performing elaborations and appraisals and planners who take advantage of these works during the preparation of plans. The Institute of Physical Planning and Municipal Economy, as the institution, and the quarterly magazine, as the best tool for this objective, can and should fill the role of the presentation forum and the exchange of views concerning these three important questions.

14

Plan ochrony parku krajobrazowego - instrumenty realizacji.

100%

Szulczewska B.

Człowiek i Środowisko

|

1997

|

tom 21

|

nr 1

73-86

PL

Analiza instrumentów realizacji planów ochrony dowodzi, że istnieje jeszcze wiele niejasnych kwestii. Związane są one z koncepcją parku krajobrazowego - formą ochrony polegającą na pozostawieniu gruntów i nieruchomości w gospodarczym wykorzystaniu, podstawami prawnymi funkcjonowania parku, statusem prawnym planów ochrony, relacją planów ochrony do planów zagospodarowania przestrzennego i operatów urządzania lasu, możliwościami sfinansowania proponowanych w planie przedsięwzięć oraz stosunkiem władz samorządowych do tych parków.

EN

It has been several years since the adoption of the Nature Conservation Act (1991), which imposed an obligation to develop conservation plans, including such plans for landscape parks. Following numerous discussions on the range of issues to be handled and planning methodology, and after accumulating some practical experience, it is now vital that implementation aspects of these plans be examined. The overview of implementation tools available has indicated that some areas are still unclear. Major confusion is revealed in the concept of a landscape park itself - a type of protection mechanism whereby land and immovable property is available for economic use - regulatory environment, legal status of conservation plans, relations between the latter and land-use plans and forest management regulations, funding of proposed action and relations between parks and local authorities. More discussion and clarification of these issues is instrumental to enhance the model and implementation potential of conservation plans.

15

Ekologia krajobrazu miasta: teoria i praktyka

100%

Szulczewska B.

Problemy Ekologii Krajobrazu

|

2008

|

tom 21

16

Sieci ekologiczne a planowanie przestrzenne

100%

Szulczewska B.

Człowiek i Środowisko

|

2001

|

tom 25

|

nr 2

185-203

PL

Na pograniczu ochrony przyrody i planowania przestrzennego ujawnia się problem dotyczący interpretacji i wdrażania różnych koncepcji obszarowej ochrony przyrody, określanych mianem „sieci ekologicznych" - ecological network. Termin ten używany bywa zamiennie z innymi terminami, takimi jak: habitat network (sieć siedlisk), Territorial System Ecological Stability (Terytorialny System Stabilności Ekologicznej), Green Main Structure (Główna Struktura Zieleni), naturę frame (struktura/ramy ekologiczna / przyrodnicza), Network of Ecologically Compensating Areas (Sieć Obszarów Kompensacji Ekologicznej). Podstaw teoretycznych koncepcji sieci ekologicznej doszukać się należy w biogrograficz- nej teorii wysp i teorii metapopulacji. Duże znaczenie dla rozwoju koncepcji miały także badania nad stukturą krajobrazu, prowadzone w ramach ekologii krajobrazu - model płatów i korytarzy, a także teoria geokompleksu, stanowiąca podstawę wyróżniania przyrodniczych jednostek przestrzennych. Głównym celem tworzenia sieci jest zapewnienie względnej trwałości i stabilności funkcjonowania krajobrazu - poprzez zachowanie przestrzennie powiązanych obszarów naturalnych oraz półnaturalnych. Tworzą ją zatem obszary nazywane „biocentrami," obszarami „źródłowymi" lub „węzłowymi" oraz struktury pasmowe lub liniowe zapewniające powiązania między tymi obszarami, pełniące funkcje „korytarzy ekologicznych". Sieć nie jest bytem obiektywnym. Tworzy ją planista/ekolog krajobrazu, przypisując pewne funkcje (obszaru węzłowego lub biocentrum, korytarza) wytypowanym obszarom, a następnie ustalając warunki realizacji tych funkcji. Często popełnianym błędem jest utożsamianie sieci ekologicznej z systemem obszarów prawnie chronionych. Nie zawsze można i trzeba stawiać znak równości między „siecią" i „systemem". Powoływanie obszarów prawnie chronionych stanowi jeden z głównych instrumentów wdrażania koncepcji sieci ekologicznych. Jednak obok niego równie ważnym jest planowanie przestrzenne. W procesie tworzenia planu zagospodarowania przestrzennego (lub innego dokumentu planistycznego) jest miejsce zarówno na identyfikację potencjalnych elementów sieci (a w tym analizę i ocenę dotychczasowej skuteczności lub potrzeb ochrony prawnej poszczególnych obszarów), jak i na jej kształtowanie poprzez odpowiednie zapisy ustaleń planu, dotyczące sposobu użytkowania i zagospodarowania tych elementów. Sieci tworzone są na różnych poziomach zarządzania. W latach 90-tych z inicjatywami międzynarodowymi wystąpiły Rada Europy i Unia Europejska. Obecnie rozważa się następujące koncepcje: - EECONET (European Ecological Network) 1 - była to pierwsza europejska inicjatywa „sieciowa", rozwijana na podstawie holenderskiej koncepcji z lat 80-tych, zawartej w holenderskim narodowym planie ochrony przyrody z 1990. W 1992 koncepcja została przyjęta przez Radę Europy jako idea paneuropejskiego systemu ochrony dzidzictwa przyrodniczego. - PEEN (Pan-European Ecological Network) 2 - opracowanie i wdrożenie projektu PEEN stanowi pierwszy z 11 priorytetów zawartych w Planie Działań na lata 1996-2000, opracowanego w ramach realizacji „Paneuropejskiej Strategii Różnorodności Biologicznej i Krajobrazowej". Jest to więc w istocie ta sama koncepcja, która została wyżej opisana. -Natura 2000. 3 - program ten stanowi inicjatywę Unii Europejskiej na rzecz ochrony przyrody całego kontynentu, a szczególnie - zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Do wyznaczenia sieci Natura 2000 zobowiązuje kraje członkowskie Dyrektywa 92/43 w sprawie ochrony naturalnych siedlisk i dzikiej fauny i flory tzw. „habitatowa". - Emerald Network 4 - sieć tę stanowią obszary (Areas ofSpecial Conserwation Interest - ASCIs) wytypowane na podstawie Konwencji o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej i ich naturalnych siedlisk - tzw. Berneńskiej {The Comention on the Conservation of European Wildlife and...). System obszarów chronionych, funkcjonujący w Polsce na podstawie ustawy o ochronie przyrody z 1991, uznać można w pewnym sensie za sieć ekologiczną, choć prawdopodobnie nie spełnia ona wielu wcześniej omawianych kryteriów. Sieć ta powstawała oddolnie, początkowo głównie jako koncepcja przestrzenna, wpisana zwłaszcza w plany zagospodarowania przestrzennego województw, opracowywane w latach 1975 - 1978. W latach 1995-1998 pojawiła się kolejna koncepcja sieci. Był nią ECONET-PL, którego opublikowanie zbiegło się z pracami nad Koncepcją polityki przestrzennego zagospodarowania kraju oraz studiami zagospodarowania przestrzennego dawnych województw. ECONET-PL stał się jedną z zasadniczych struktur przestrzennych wpisanych w te dokumenty. Podsumowując dotychczasową praktykę zauważyć należy, że omówione wyżej sieci ekologiczne podzielić można na mniej lub bardziej sformalizowane - w rozumieniu prawnych podstaw ich tworzenia i funkcjonowania. W obu przypadkach planowanie przestrzenne ma znaczący, choć nieco inny udział zarówno w tworzeniu sieci, jak i w zapewnieniu warunków jej funkcjonowania.

EN

On the borderline of the nature protection and the spatial planning the problem concerning the interpretation and implementation of different concepts of the area protection of nature, defined as,.ecological network", reveals. This term is sometimes interchangeably used together with another terms such as: habitat network. Territorial System of Ecological Stability, Green Main Structure, nature frame (ecological/natural structure/frame), Network of Ecologically Compensating Areas. The foundations of theoretical concepts of ecological network we can find in the bio-geographical island theory and in the theory of metapopulation. The exploration of the landscape structure, run in the frames of the ecology of landscape - the model of patches and corridors, as well the theory of geocomplex, constituting the base for the distinction of natural spatial units, were also of big importance for the development of the concept. The main objective of the network creation is to assure relative permanence and stability of the landscape functioning by keeping on spatially bound, natural and seminatural areas. Then they are consisted of areas called „biocentres", ,source", „core" and strip or line structures which assure the interrelations between these areas which fulfill the function of ..”ecological corridors”. The network is not the objective existence. It is composed by a planner/ecologist of landscape ascribing some functions (of core area or biocenter, corridor) to appointed areas and next we establish the conditions of realization of these functions. A frequently made mistake is to identify the ecological network with the system of legaily protected areas. We cannot always and we ought not to put a mark of equality between ..network" and ..system". The setting up legally protected areas is one of main instruments of the implementation of ecological network concept. However, equally important nearby is spatial planning. In the creation process of the spatial management plan (or another planning document) is the place both for the identification of potential network's elements (and the analysis and evaluation of existing till now proficiency or need for legal protection of particular areas included). As well on its shaping by the proper descriptions of planning statements, concerning the way of usage and management of these elements. The networks are set up on the different levels of management. In 90's the Council of Europe and the European Union declared in favour of the international initiatives. Nowadays the following concepts are considered: - EECONET (European Ecological Network) 1 - it was the first European „network" initiative, developed basing on theDutch concept from 80's, included in the Dutch national plan of the nature preservation, dated 1990. In 1992 the concept was accepted by the Council of Europe as the idea of “ Pan-European system of the natural heritage protection. - PEEN (Pan-European Ecological Network) 2 - the working out and the implementation of the PEEN project is the first of 11 priorities included in the Plan of Activities for the period 1996-2000, worked out in the realization frames of „Pan-European Strategy of Biological and Landscape Diversity". It is then the same concept like the above described in fact.Nature 2000 . 3 - this programme is the initiative of the European Union for the protection of nature of the entire continent and particulary the maintenance of the European natural heritage safe. The Directive 92/ 43 on protection of natural habitats and wild fauna and flora obliges the member countries to mark out the network Nature 2000. - Emerald Network . 4 - this network is composed by the Areas of Special Conservation Interest - ASCIs) predicted on the base of The Convention on the Conservation of European Wild Fauna and Flora and Their Natural Habitats - so called „Bern". The system of protected areas, functioning in Poland on the base of the act on the protection of nature from 1991, one can consider in a sense as the ecological network, although most probably it does not fulfill any earlier discussed criteria. This network was set up from the bottom, initially mainly as the spatial concept, inscribed especially in the plans of voivodeships' spatial management, worked out in the period 1975-1978. In the period 1995-1998 another one concept of the network appeared. It was ECONET- PL, which publication coincided with the works on the Concept of Spatial Management Policy of the Country and the studies of spatial management of former voivodeships. ECONET-PL became the one of crucial spatial structures, inscribed in these documents. Summing up the hitherto existing practice we ought to notice that the above discussed ecological networks we can divide into less or more formalized - in the understanding of some principles for their creation and functioning. In both cases the spatial planning has got an important, although a little different participation, as in the setting up the network as well in assuring the conditions of its functioning.

17

Ekologiczne wyzwanie dla planowania urbanistycznego

100%

Szulczewska B.

Człowiek i Środowisko

|

1993

|

tom 17

|

nr 2-3

263-266

18

Agenda for Green Structure in Polish Cities - Cost Action 11 Green Structure and Urban Planning Perspective

100%

Szulczewska B.

Architektura Krajobrazu

|

2006

|

tom nr 3-4

25-34

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza rekomendacji, opracowanych przez uczestników programu Cost Action 11 Green structure and Urban Planning, z punktu widzenia polskich uwarunkowań, problemów oraz potrzeb. W ramach programu, realizowanego w latach 2000-2004, przedstawiciele 15 krajów europejskich sformułowali zasady wyznaczania, kształtowania i realizacji elementu struktury przestrzennej miasta, określonej terminem green structure (zielona infrastruktura). Ich podstawą były analizy przeprowadzane w trzech zasadniczych aspektach: ekologicznym, społecznym oraz związanym z planowaniem i zarządzaniem. Natomiast rekomendacje sformułowano w odniesieniu do trzech kwestii, uznanych za najistotniejsze z punktu widzenia aktualnych problemów rozwoju miasta: 1. żywiołowe rozprzestrzenienie się miast czy miasto zwarte jako wybór dla miast europejskich; 2. segregacja czy integracja jako skuteczna strategia ochrony terenów zieleni (zielonej infrastruktury); 3. "z dołu do góry" czy z "góry na dół" jako właściwe podejście do planowania terenów zieleni (zielonej infrastruktury). Problemy rozwoju miast polskich oraz polska specyfika kształtowania zielonej infrastruktury powoduje, że zastosowanie rekomendacji Programu Cost C11 napotykać będzie przeszkody. Powodem są nie tyle z uwarunkowania formalno-prawne, co brak autentycznego, dobrze podbudowanego przez konkretne badania naukowe i analizy "dobrych praktyk", przekonania o znaczeniu zielonej infrastruktury w strukturze przestrzennej miasta. Przekonanie to powinny wyraźnie artykułować władze miast poprzez konkretne decyzje, a nie puste deklaracje oraz społeczności lokalne poprzez rozumne zaangażowanie w ochronę, ale także właściwe wykorzystanie terenów zieleni.

19

Zieleń w mieście: identyfikacja, planowanie, zarządzanie

100%

Szulczewska B.

Przegląd Komunalny

|

2009

|

tom nr 10

65-70

PL

Zieleń to pojęcie bardzo obszerne znaczeniowo. Może być zatem interpretowane na różne sposoby. Celem tego artykułu jest próba udowodnienia tezy, że istotnym problemem zarządzania, a zwłaszcza planowania rozwoju zieleni jest to, że występuje zasadnicza rozbieżność między zasobem zieleni identyfikowanej, zieleni stanowiącej przedmiot aktywnego planowania oraz zieleni pozostającej w zarządzie miasta, na której jakość i funkcje miasto ma rzeczywisty wpływ.

20

Koncepcja systemu przyrodniczego miasta: geneza, ewolucja i znaczenie praktyczne

63%

Szulczewska B. , Kaliszuk E.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2005

|

tom 01