Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Współdziałanie, władza, precedensy społeczne. Omówienie i uzupełnienie teorii granic społecznych

100%

Lubaś M.

Studia Socjologiczne

|

2022

|

nr 3

29-54

PL

Celem artykułu jest omówienie i uzupełnienie (doprecyzowanie) teorii granic społecznych. Przedstawiam metodologiczne podstawy teorii oraz odnoszę się do badań terenowych prowadzonych przeze mnie w dwureligijnej społeczności lokalnej w zachodniej części Macedonii Północnej. Charakteryzuję główne pytania i siatkę pojęciową teorii, w tym kluczowe pojęcie granic społecznych oraz typy procesów podtrzymywania granic społecznych, takie jak wykluczenie, stygmatyzacja, konflikt, ograniczanie relacji. Streszczam kontrowersje związane z wyjaśnieniem społecznych uwarunkowań podtrzymywania granic społecznych, w tym kontekście analizuję krytycznie koncepcje Fredrika Bartha oraz Andreasa Wimmera. W dalszej części prezentuję proponowane przez siebie uzupełnienie teorii. Polega ono na doprecyzowaniu wyjaśnienia procesów podtrzymywania granic społecznych. Dowodzę, że podtrzymywanie granic społecznych przeciwdziała „społecznym precedensom”, czyli powtarzającym się naruszeniom specyficznych zasad generatywnych warunkujących odtwarzanie określonych form społecznych stosunków władzy. Na koniec wskazuję pytania i problemy, do jakich prowadzi przedstawiona tu propozycja teoretyczna.

2

Dokument myśli otwartej. Studia poleskie Józefa Obrębskiego a rozważania o grupach etnicznych i stosunkach narodowościowych w polskiej etnologii i socjologii

100%

Lubaś M.

Sprawy Narodowościowe

|

2019

|

nr 51

EN

A document of open thought: Józef Obrębski’s studies on the Polesie region and debates on ethnic groups and nationality relations in Polish ethnology and sociologyThis article attempts to reconstruct and examine the concept of the ethnic diversity and nationalization process found in the writings of the Polish anthropologist and sociologist Józef Obrębski (1905-1967). It will be argued that Obrębski view on ethnic diversity and the nationalization allowed him not only to conceive of a highly original idea of nation-building process but also maintain a critical distance from the two forms of reflection and practice – “investigative modalities” – influential in the field of ethnic and national studies in prewar as well as in postwar Poland: “ethnogeography” and the “sociology of nation”. In the same time this text aims at underscoring usefulness of Obrębski ideas for contemporary analysis. Close reading of Obrębski works provides us with fresh tools for the ethnographic processual examination of the nationalization policies. It draws special attention to the process of nationalization of local populations, highlighting various and contradictory consequences of nationalization process: integration and homogenisation on the one hand and exclusions of minorities and class hierarchization of people on the other. Dokument myśli otwartej. Studia poleskie Józefa Obrębskiego a rozważania o grupach etnicznych i stosunkach narodowościowych w polskiej etnologii i socjologiiCelem artykułu jest omówienie koncepcji grup etnicznych i procesów unaradawiania wyłaniających się z prac Józefa Obrębskiego. W szczególności chodzi o wykazanie, że swoimi badaniami na Polesiu Obrębski wniósł niezwykle oryginalny wkład w badania stosunków etnicznych i narodowościowych, podając jednocześnie w wątpliwość niektóre założenia tkwiące u podstaw dwu modalności dociekań obecnych w polskich badaniach nad etnicznością i kwestiami narodowymi: czyli etnogeografii oraz socjologii narodu. Jednocześnie tekst służy ukazaniu aktualności propozycji teoretycznych i metodologicznych Obrębskiego w badaniach stosunków etnicznych i narodowościowych. Lektura pism Obrębskiego dostarcza perspektywy umożliwiającej nie tylko krytykę nacjonalizmu metodologicznego ale również daje podstawy do procesualnej, etnograficznej - uwzględniającej mikrostrukturalny wymiar władzy - analizy zjawisk etnicznych i stosunków narodowościowych. Otwiera to możliwość badania różnych niekiedy odmiennych i sprzecznych ze sobą efektów procesów unaradawiania, zarówno integracji i wyrównywania szans jak też konfliktów i wykluczenia społecznego.

3

Odtwarzanie czy zmiana? Zarys nowej problematyzacji zjawisk i proces

100%

Lubaś M.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2013

|

tom 9

|

nr 3

60-88

EN

The text presents an outline of new problematisation of cultural phenomena and transformations. This new problematisation has emerged as a result of the critical debate on the classical anthropological concept of culture which took place in anthropology in the last decades. New problematisation repudiates an idea that cultures form discernible, bounded and complex objects. It focuses on cultural change as a new object of reflection and study. We can find three clusters of problems at the heart of new problematisation, the questions related to the problems of creativity, cultural variation and cultural integration and disintegration. I put forward my own type of questions in order to address these large problems. I draw attention to the conditions of cultural changes, or more specifically to the conditions constraining the scope, tempo, and depth of cultural transformations. I bring these questions to the level of ethnographic analysis. Drawing on my own ethnographic data collected during the fieldwork in Western Macedonia, I attempt to highlight the problem of conditions that constrain the processes of cultural transformations.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie zarysu nowej problematyzacji zjawisk i procesów kulturowych, powstałej w antropologii społeczno-kulturowej w efekcie krytyki, jakiej w minionych dekadach poddano tak zwane antropologiczne pojęcie kultury. Nowa pro - blematyzacja odchodzi od traktowania kultur jako specyficznych obiektów na rzecz no - wego przedmiotu namysłu i refleksji teoretycznej – kulturowych przeobrażeń. Dowodzę, że w centrum nowej problematyzacji znajdują się trzy grupy zagadnień, związane odpo - wiednio z kulturową kreatywnością, wariantywnością oraz procesami integracji i dezin - tegracji kulturowej. Proponuję też własne podejście do zarysowanych zagadnień, skupione na pytaniach dotyczących uwarunkowań zmian kulturowych, w szczególności na tym, co ogranicza tempo, głębokość i skalę zmian. Aby uwyraźnić interesujące mnie pytania, od - wołuję się do materiału etnograficznego zaczerpniętego z własnych badań prowadzonych zachodniej części Republiki Macedonii.

4

Narracje nadziei, ambiwalencje doświadczenia. Opowieści o życiu w czasie remisji raka piersi w jednym z polsk ich stowarzyszeń samopomocowych

63%

Lubaś M. , Słaby K.

Lud

|

2017

|

tom 101

PL

Artykuł zawiera analizę opowieści Amazonek - Ochotniczek – działających w jednym z polskich stowarzyszeń samopomocowych – na temat życia w remisji choroby nowotworowej piersi. Podstawą rozważań są świadectwa etnograficzne w postaci wywiadów narracyjnych i obserwacji uczestniczącej prowadzonych podczas badań terenowych we wspomnianej grupie samopomocowej. Przedmiotem uwagi czynimy wariantywność opowieści Rozmówczyń a także hierarchizacje praktyk narracyjnych. W oparciu o typologię Artura Franka wyróżniamy dwa typy konstrukcji narracyjnych w opowieściach kobiet: narracje restytucji zdrowia oraz narracje poszukiwania. Pierwszy typ narracji ujmujący chorobę i jej skutki jako stan przejściowy prowadzący do wyzdrowienia stanowi modus operendi stowarzyszenia, służy on przede wszystkim niesieniu nadziei i wsparcia osobom aktualnie chorującym. Narracje poszukiwania zdają sprawę z tego, co pomija narracja restytucji zdrowia, czyli przypadków wznowy raka, utraty poczucia kobiecości, a także osamotnienia jakiego doświadczają osoby po mastektomii piersi. Analizowany przez nas przypadek zróżnicowanie narracji i praktyk narracyjnych w stowarzyszeniu samopomocowym rzuca światło na konsekwencje procesów biomedykalizacji chorób. Biorąc pod uwagę analizowane świadectwa można stwierdzić, że systemy i aparaty biomedyczne współkształtują ale nie determinuje w całości sposobów narratywizowania doświadczenia remisji raka piersi. Narracje restytucji zdrowia dominują w wielu kontekstach działalności stowarzyszenia, narracje poszukiwania ujawniają się w prywatnych rozmowach i wywiadach biograficznych. W narracjach poszukiwania ujawnia się sprawstwo kobiet. Przełamują schemat narracji restytucji zdrowia będący wyrazem biomedycznego sposobu myślenia o chorobie i życiu w remisji choroby. Wymowa opowieści poszukiwania pozostaje ambiwalentna. Poczucie dumy z pokonania choroby i znalezienia trwałych znaczących relacji z innymi, miesza się w nich z doświadczeniem wznowy, poczuciem utraty kobiecości, osamotnieniem. Artykuł jest przyczynkiem do dyskusji o przemianach społecznej i politycznej organizacji doświadczenia życia z remisją choroby nowotworowej w efekcie biomedykalizacji. Analiza pokazuje pewien przypadek zróżnicowania konstrukcji narracyjnych i praktyk narratywizowania. Narracje restytucji zdrowia dominują w publicznych wystąpieniach kobiet, narracje poszukiwania spycha się do sfery prywatnej i nieformalnych wypowiedzi. Są one wyrazem sprawstwa osób po mastektomii, chociaż nie stanowią zarzewia buntu wobec dominujących publicznie sposobów narratywizowania doświadczenia raka piersi i życia w remisji tej choroby.