Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

BADANIE ROLI CZYNNIKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W TWORZENIU UMYSŁOWEJ REPREZENTACJI KATEGORII ZŁOŻONEJ

100%

Mikołajczak-Matyja N.

|

nr 1

81-100

PL

Artykuł stanowi przyczynek do badań nad integracją poprzez sugestię uzupełnienia ich o badania psychosemantyczne, których przedmiotem są mentalne reprezentacje kategorii osób niepełnosprawnych. Proponuje się tu badanie struktury kategorii odnoszących się do podgrup osób niepełnosprawnych, podlegających tzw. wielokrotnej opresji. Kategorie takie należy rozpatrywać jako złożone, stanowiące subkategorie więcej niż jednej kategorii nadrzędnej/prostej, a strukturę kategorii złożonej można ujmować w terminach stopnia podobieństwa do każdej z kategorii nadrzędnych. W artykule przedstawiono przykład badania psychosemantycznego dotyczącego kategorii kobiet niepełnosprawnych. Niepowtarzalna specyfika opresji, charakterystyczna dla tej podgrupy, wyznaczająca budowę kategorii złożonej i jej związek z kategoriami nadrzędnymi (kategorią kobiety i osoby niepełnosprawnej), wynika z postrzegania dysfunkcji jako czynnika oddalającego kobiety niepełnosprawne od prototypowej kobiecości, utrudniającego pełnienie tradycyjnych ról kobiecych. Wyniki badania testem skojarzeń i testem skal potwierdzają duże różnice między kategorią kobiet z niepełnosprawnością i ogólną kategorią kobiety, a jednocześnie znacznie silniejszą i dominującą rolę czynnika niepełnosprawności w budowie tej kategorii złożonej.

EN

The paper makes a contribution to the problem of integration by suggesting the possibility of including into the spectrum of research on issues related to integration psychosemantic analyses - the study of mental representations of categories related with disability. A method of analysing the structure of categories of subgroups of disabled people (which are subject to the so called “multiple oppression”) is proposed. Such type of categories should be analysed as compound categories subordinate to two or more superordinate/simple categories, and the structure of the compound category should be examined in terms of the degree of its similarity to each superordinate category. The example of psychosemantic research on the category of disabled women is presented. The unique specifics of oppression typical for this subgroup of disabled people, determining the structure of the compound category and its relations with superordinate categories (a woman and a disabled person), can be seen as the result of treating dysfunction as a factor creating a gap between disabled women and prototypical femininity by hindering the effective fulfilment of traditional female roles. The results of the presented study – test of associations and test of scales – confirm a very large difference between the narrower category of disabled woman and the more general category of woman as well as the much stronger and dominant role of the disability factor in the process of building the representation of the compound category.

2

Skojarzenia werbalne w Narodowym Korpusie Języka Polskiego: przyczynek do badań nad werbalnym stereotypem "inwalidy"

100%

Mikołajczak-Matyja N.

|

tom 56

PL

W ostatnich dziesięcioleciach wzrasta rola badań korpusowych w językoznawstwie i naukach pokrewnych. Wyszukiwanie i analiza kolokacji i konkordancji określonej jednostki leksykalnej, pozwalające na określenie jej preferencji semantycznej i prozodii semantycznej, mogą stanowić narzędzie badania stereotypów, rozumianych jako nadmiernie uogólnione i uproszczone oceniająco-afektywne obrazy fragmentu rzeczywistości nazywanego przez daną jednostkę leksykalną. Celem analizy przedstawionej w artykule jest weryfikacja zasadności uzupełniania badań opartych na analizie zasobów korpusowych danymi uzyskanymi w teście skojarzeń swobodnych. Przeprowadzona analiza dotyczy jednostki leksykalnej inwalida, jako nazwy pojęcia podlegającego silnej stereotypizacji. W zasobach liczącego około 250 milionów słów podkorpusu zrównoważonego Narodowego Korpusu Języka Polskiego poszukiwano reakcji skojarzeniowych na hasło inwalida podanych przez minimum 2 osoby z 40-osobowej grupy użytkowników języka polskiego. Sprawdzono w korpusie współwystępowanie wyrazu inwalida kolejno z każdym z 33 uzyskanych skojarzeń, używając do tego celu narzędzia szukającego kontekstów (konkordancji) zawierających oba wyrazy – inwalida i skojarzenie – w odstępie 0 oraz ≤5. Wykazano, że test skojarzeniowy może w sposób istotny uzupełniać analizy korpusowe poprzez: dostarczanie ważnych elementów prozodii semantycznej, których nie ma w wynikach analiz korpusowych, ukierunkowanie wyszukiwania konkordancji oraz wskazywanie elementów najważniejszych dla znaczenia badanego wyrazu.

EN

The role of corpus research in linguistics and in related fields of study has increased in recent decades. Searching for and analysis of collocations and concordances of a lexical unit, which makes it possible to determine its semantic preferences and semantic prosody, can be a tool for studying stereotypes, understood as overly generalized and simplified evaluative and affective images of a fragment of reality named by the lexical unit. The aim of this article is to verify the validity of supplementing studies based on the analysis of corpus resources with data obtained in free association tests. The study focuses on the lexical unit inwalida ‘an invalid’ as the name of a concept which may be subject to strong stereotyping. The resources of the balanced sub-corpus of the National Corpus of Polish, consisting of about 250 million words, were searched for associative responses to the word inwalida given by at least 2 people from a group of 40 Polish speakers. In the corpus, the co-occurrence of the word inwalida was checked with each of the 33 obtained associations, using a search tool to identify the contexts (concordances) containing both words – inwalida and the association – with an interval of 0 and ≤5. The results of the study indicate that an association test can be a significant complement to corpus data analyses: it can provide important elements of semantic prosody which are not found in corpus analysis results, it can guide concordance search and it can indicate the elements which are the most important for the meaning of the examined word.

3

Funkcje par wyrazów ze zbiorów opozycji semantycznych wieloczłonowych w zdaniach z tekstów Narodowego Korpusu Języka Polskiego

100%

Mikołajczak-Matyja N.

|

tom 58

PL

W artykule podjęto próbę sprawdzenia, czy pary wyrazów ze zbiorów opozycji semantycznych wieloczłonowych pełnią w zdaniach takie same funkcje, jak pary stanowiące silne opozycje semantyczne dwuczłonowe. Do analizy wybrano sześć par rzeczownikowych: lato/zima, ręka/noga, kot/pies, kawa/herbata, spodnie/spódnica i telefon/list. Ze zrównoważonego podkorpusu Narodowego Korpusu Języka Polskiego wyselekcjonowano 1200 zdań, w których współwystępują człony jednej z tych sześciu par. Przedstawiono zestaw dziewięciu podstawowych funkcji, wykorzystywany w ostatnich dziesięcioleciach w pracach dotyczących różnych języków. Funkcje wyodrębniane są poprzez określenie wzajemnej relacji między członami pary na podstawie analizy semantyczno-składniowej kontekstu bezpośredniego i ustalenia znaczenia całego zdania. Niniejsze badanie potwierdziło użyteczność prawie wszystkich funkcji z zestawu do opisu sposobu użycia badanych par w zdaniach z korpusu. Ponadto stwierdzono, że w obecnym badaniu najsilniejsze są te same dwie funkcje co w analizach tego typu dotyczących silnych opozycji binarnych.

EN

The article attempts to investigate whether pairs of words from sets of non-binary semantic oppositions perform the same functions in sentences as strong semantic binary oppositions. Six noun pairs were selected for analysis: summer/winter, arm/leg, cat/dog, coffee/tea, trousers/skirt and telephone/letter. A total of 1,200 sentences in which members of one of these six pairs co-occur were analysed; they were selected from the balanced sub-corpus of the National Corpus of Polish. A set of nine basic functions is presented, which has been applied in works on various languages in recent decades. The functions are identified by determining the mutual relationship between the members of the pair, based on the semantic-syntactic analysis of the immediate context and the meaning of the whole sentence. The present study confirms the usefulness of almost all the functions from the set for describing the way the analysed pairs are used in the sentences from the corpus. Apart from this, it was found that the same two functions are the strongest in the present study as in this type of analysis concerning strong binary oppositions.