Sustainable Development of Health Resorts in Poland

• Autorzy: Sebastian Bernat

Warianty tytułu

PL

Zrównoważony rozwój uzdrowisk w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The objective of this article is to prove the legitimacy of implementing sustainable development in health resorts. The main focus is on health resorts in Poland, but the European context was also taken into account. Particular attention is devoted to public space and landscape that have been changing in recent years primarily as a result of measures described as revitalization or regeneration. Furthermore, examples of pro-environmental initiatives conducted in Polish health resorts over the last five years are presented. With the responsible use of the considerable natural, cultural and landscape assets health they are usually “equipped” with, health resorts can be a model for sustainable development. The article is based on an analysis of literature, source documents (legislation, reports, revitalization programmes, development plans) and websites as well as field observations (direct inventory). It is important, however, to implement remedial measures and build and maintain the image of health resorts as tranquil places with unique landscapes of therapeutic value and attractive public spaces.

PL

Celem artykułu jest wykazanie zasadności realizacji rozwoju zrównoważonego w uzdrowiskach. Skoncentrowano się głównie na uzdrowiskach w Polsce ale odniesiono się także do kontekstu europejskiego. Szczególnie zwrócono uwagę na przestrzeń publiczną i krajobraz, które w ostatnich latach zmieniają się głównie poprzez działania określane jako rewitalizacja. Ponadto omówiono przykładowe inicjatywy proekologiczne realizowane w ostatnich 5 latach w polskich uzdrowiskach. Artykuł oparto na analizie literatury, dokumentów źródłowych (ustawa, raporty, programy rewitalizacji, plany rozwoju) i stron internetowych oraz na obserwacjach terenowych (inwentaryzacja bezpośrednia). Wykazano, że miejscowości uzdrowiskowe, dysponujące zazwyczaj znaczącymi walorami przyrodniczymi, kulturowymi i krajobrazowymi, przy prawidłowym ich wykorzystaniu, mogą być wzorcem zrównoważonego rozwoju. Ważne jest jednak wdrożenie działań naprawczych i dbałość o właściwy wizerunek uzdrowisk jako miejsc ciszy i wyjątkowych krajobrazów o wartości terapeutycznej.

Słowa kluczowe

EN

health resort; sustainable development; landscape; public space; revitalization; tourism

• Wydawca: Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu
• Czasopismo: Barometr Regionalny. Analizy i prognozy
• Rocznik: 2018
• Numer: 3(53)
• Strony: 43-52

Twórcy

autor

Sebastian Bernat

• Maria Curie-Sklodowska University

Bibliografia

• Bernat, S. 2010. “Problemy ocen uciążliwości dźwiękowych i zapachowych w zrównoważonym rozwoju.” Problemy Ekorozwoju 5 (1): 139–144.
• Bernat, S. 2014. “Soundscapes and Tourism — towards Sustainable Tourism.” Problemy Ekorozwoju 9 (1): 107–117.
• Bernat, S. 2017. “Potencjał parków uzdrowiskowych w Polsce dla rozwoju turystyki.” Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 19 (3): 37–44.
• Cieślak, A. 2014. “Funkcja uzdrowiskowa i dziedzictwo kulturowe jako katalizatory rozwoju małych miast.” Problemy Rozwoju Miast (3): 21–28.
• Dec, B., and J. Krupa. 2014. “Uzdrowiska jako obszary recepcji turystyki zrównoważonej.” Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Turystyki i Języków Obcych w Warszawie. Turystyka i Rekreacja (2): 163–180.
• Dryglas, D. 2006. Kształtowanie produktu turystycznego uzdrowisk w Polsce. Zarządzanie w Sektorze Publicznym. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Dryglas, D., and J. Golba. 2017. Determinanty funkcjonowania i rozwoju uzdrowisk w Europie. Studium przypadku Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gaworecki, W.W., and Z. Mroczyński. eds. 2008. Turystyka i sport dla wszystkich w promocji zdrowego stylu życia. Gdańsk-Sopot: Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa; Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
• Glaus, O. 1975. Planen und Bauen moderner Heilbäder. Zürich: Karl Krämer & Co.
• Golba, J. 2009. “Gospodarka przestrzenna w uzdrowiskach i wielofunkcyjność uzdrowisk największym wyzwaniem dla samorządów.” In Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. 18 Kongres Uzdrowisk Polskich. Muszyna, 4–6 czerwca 2009 r., edited by J. Golba and K. Rymarczyk-Wajda, 109–114. Krynica-Zdrój: Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP.
• Gonda-Soroczynska, E. 2011. “Przestrzeń uzdrowiskowa w krajobrazie kulturowym wsi — Na przykładzie uzdrowiska Solec-Zdrój.” Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich (1): 39–49.
• Gonda-Soroczyńska, E. 2014. “Wielofunkcyjność czy jednofunkcyjność? Uzdrowiska w obliczu przemian przestrzennych.” In Gospodarka przestrzenna. Aktualne aspekty polityki społeczno-gospodarczej i przestrzennej, edited by J. Potocki and J. Ładysz, 68–75.
• Grosse, T.G. 2013. “Inteligentna specjalizacja w Polsce. Czy potrafimy wykorzystać szansę?” Samorząd Terytorialny 23 (10): 5–15.
• Inglot-Brzęk, E., and A. Lewandowska. 2018. “Small and Medium Enterprise Investment Activity as a Factor of Development in a Tourist Region.” Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy 16 (1): 135–142.
• Januszewska, M. 2005. “Perspektywy rozwoju uzdrowisk w Polsce.” Turystyka i Rekreacja 1: 116–120.
• Januszewska, M., and E. Nawrocka. 2015. “Innowacyjność przedsiębiorstw turystycznych jako czynnik rozwoju regionu turystycznego.” In Problemy rozwoju regionalnego i lokalnego, edited by M. Markowska, D. Głuszczuk and A. Sztando, 111–119. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Kozłowski, S. 2005. Przyszłość ekorozwoju. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kożuch, A. 2010. “Rewitalizacja a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich.” Zarządzanie Publiczne (1/2): 77–90.
• Leniartek, M.K. 2015. “Rewitalizacja parków zdrojowych zagrożeniem dla sfery materialnej i znaczeniowej miejscowości uzdrowiskowych na przykładzie uzdrowisk Ziemi Kłodzkiej.” In Dziedzictwo zagrożone, ogrody historyczne w Polsce, edited by K. Hodor and K. Łakoma, 73–89. Kraków: Wydawnictwo PK.
• Lorens, P. ed. 2007. Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia. Biblioteka Urbanisty. Warszawa: “Urbanista.”
• Łątka, A., R. Gotowski, and H. Rabant. 2013. “Wpływ efektów rewitalizacji Parku Solankowego na rozwój funkcji uzdrowiskowej miasta Inowrocławia.” Journal of Health Sciences 3 (14): 363–371.
• Majdecka-Strzeżek, A. 2008. “The Characteristics of the Spa Parks in Poland.” Annals of Warsaw University of Life Sciences SGGW. Horticulture and Landscape Architecture (29): 213–223.
• Majdecka-Strzeżek, A. 2012. “Tereny parkowe w uzdrowiskach rejonu Gór Opawskich. Wybrane przykłady rewaloryzacji i rozwiązań współczesnych.” Czasopismo Techniczne. Architektura 109 (6-A): 199–211.
• Mirek, J. 2012. “Zrównoważony rozwój turystyki jako determinanta funkcjonowania polskich uzdrowisk – wybrane zagadnienia.” In Uzdrowiska i ich funkcja turystyczno-lecznicza, edited by A.R. Szromek, 73–88. Kraków: Proksenia.
• Mirek, J. 2014. “Innowacyjność jako czynnik funkcjonowania i rozwoju polskich uzdrowisk.” Handel Wewnętrzny. Marketing, Rynek, Przedsiębiorstwo 60 (6): 251–265.
• Myga-Piątek, U. 2010. “Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju.” Problemy Ekorozwoju 5 (1): 95–108.
• Niemiec, W., and H. Trzcińska. 2011. “Rozwój i znaczenie turystyki uzdrowiskowej w Polsce.” Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska 58 (2): 209–222.
• Peter-Bombik, K., and M. Marszałek. 2012. “Środki unijne jako wsparcie innowacji w gminach uzdrowiskowych.” Współczesne Zarządzanie (2): 177–184.
• Płachta, O. 2014. “Uzdrowiskowa przestrzeń publiczna w wybranych miejscowościach Dolnego Śląska.” Studia Miejskie 16: 75–85.
• Ponikowska, I., and K. Marciniak. 1988. Ciechocinek. Terenoterapia uzdrowiskowa. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Skowroński, A. 2006. “Zrównoważony rozwój perspektywą dalszego postępu cywilizacyjnego.” Problemy Ekorozwoju 1 (2): 47–57.
• Stasiak, A. 2013. “Nowe przestrzenie i formy turystyki w gospodarce doświadczeń.” Turyzm 23 (2): 65–74.
• Strzelecka, E. 2011. “Rewitalizacja miast w kontekście zrównoważonego rozwoju.” Budownictwo i Inżynieria Środowiska 2 (4): 661–668.
• Szostak-Młynarska, S. 2012. “Rozwiązania proekologiczne determinujące rozwój funkcji rekreacyjnych uzdrowisk województwa dolnośląskiego.” In Proekologiczne techniki i technologie w uwarunkowaniach środowiskowych funkcji rekreacyjnych uzdrowisk, 160–173. Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej.
• Szromek, A.R., and I. Gąsior. 2014. “Wybrane koncepcje zagospodarowania przestrzennego współczesnych uzdrowisk.” In Rola uzdrowisk i przedsiębiorstw uzdrowiskowych w turystyce i w lecznictwie uzdrowiskowym, edited by A.R. Szromek, 45–58. Kraków: Proksenia.
• Trojanowska, M. 2017. “Estetyka ogrodów terapeutycznych.” In Krajobraz a zdrowie, edited by S. Bernat, 53–62. Lublin: Zakład Ochrony Środowiska UMCS w Lublinie; Wydawnictwo Polihymnia.
• Urry, J. 2007. Spojrzenie turysty. Translated by A. Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• van den Berg, J.M., and P. van den Nijkamp. 1991. “Operationalizing Sustainable Development: Dynamic Ecological Economic Model.” Ecological Economics 4.
• Węcławowicz-Bilska, E. 2008. Uzdrowiska polskie. Zagadnienia programowo-przestrzenne. Kraków: Wydawnictwo PK.
• Węcławowicz-Bilska, E. 2009. “Zagospodarowanie przestrzenne uzdrowisk w Polsce i w Europie – analiza porównawcza.” In Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. 18 Kongres Uzdrowisk Polskich. Muszyna, 4–6 czerwca 2009 r., edited by J. Golba and K. Rymarczyk-Wajda, 77–90. Krynica-Zdrój: Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP.
• Węcławowicz-Bilska, E. 2013. “Problemy kształtowania przestrzennego uzdrowisk małopolskich.” Małopolskie Studia Regionalne (2/3): 75–83.
• Wiktorowski, K. 2010. “Model rewitalizacji miejscowości uzdrowiskowych na przykładzie Połczyna-Zdroju.” Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica (61): 167–181.
• Wójcikowski, W. 2015. “Zmiany w przestrzeni publicznej uzdrowisk polskich w związku z członkostwem w Unii Europejskiej — na przykładzie Małopolski.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica (19): 53–67.
• Zaręba, K. 2012. “Zrównoważony rozwój warunkiem zabezpieczenia funkcji rekreacyjnych uzdrowisk.” In Proekologiczne techniki i technologie w uwarunkowaniach środowiskowych funkcji rekreacyjnych uzdrowisk, 206–218. Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej.