Aktywność zawodowa pacjentów po przeszczepie nerki lub wątroby

• Autorzy: Czarkowska-Pączek Bożena , Wesołowska-Górniak Katarzyna , Wójtowicz Monika

Warianty tytułu

EN

Employment after Kidney or Liver Transplantation

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Przeszczepianie narządów jest obecnie metodą z wyboru leczenia schyłkowej niewydolności narządów, w tym nerek i wątroby. Populacja pacjentów po przeszczepieniu jest duża i nadal się zwiększa. Wynika to zarówno ze wzrostu liczby wykonywanych transplantacji, jak również z wydłużenia okresu przeżycia po transplantacji. Dlatego współcześnie celem kompleksowego leczenia za pomocą przeszczepiania jest nie tylko wydłużenie okresu przeżycia pacjenta, ale także rehabilitacja skutkująca maksymalną psychospołeczną reintegracją i powrotem do aktywnego, w tym zawodowego, życia. Wśród korzyści wynikających z podjęcia pracy po transplantacji wymienia się polepszenie sytuacji materialnej, jakości życia, zmniejszenie depresji, a nawet wydłużenie czasu przeżycia pacjenta i samego przeszczepionego narządu. Wśród pacjentów po przeszczepieniu nerki zatrudnionych jest od 18% do 82%. Średnie zatrudnienie po przeszczepianiu wątroby wynosi 37%, a zakres waha się od 22% do 55%. Różnice w wynikach badań dotyczących zatrudnienia są efektem m.in. braku standaryzacji definicji zatrudnienia, liczebności grupy badanej, kraju, w którym przeprowadzono badanie, a także czasu, który upłynął od przeszczepienia. Znaczenie ma również rok, w którym przeprowadzono badania z uwagi na rozwój transplantologii. Czynniki predysponujące do podjęcia pracy są podobne w grupie pacjentów po przeszczepieniu nerek lub wątroby. Wśród nich na pierwszym miejscu wymienia się zatrudnienie przed przeszczepieniem, młody wiek, płeć męską i poziom wykształcenia. Znaczenie ma także okres niesprawności przed przeszczepieniem oraz etiologia choroby, która doprowadziła do niewydolności narządu. Najczęstszą przyczyną niepodjęcia pracy po przeszczepieniu są problemy ze zdrowiem oraz obawa przed utratą świadczeń z tytułu orzeczenia o niepełnosprawności.

EN

Nowadays, organ transplantation has become the treatment of choice in end-stage organ failure, including renal and liver failure. The population of patients after organ transplantation is steadily growing due to the increase in the number of transplantations and prolonged posttransplant survival. Therefore, the main aim of the complex treatment of organ failure is not only to achieve long-term survival, but also to maximize the quality of life and return to full productivity. Working after organ transplantation contributes to better socioeconomic situation, better quality of life and lower depression rate. It has been also shown to contribute to graft and recipient survival. The rate of employment among renal transplant recipients vary form 18% to 82%. Mean employment rate among liver transplant recipients is 37%, range from 22% to 55%. The discrepancies in the results of various studies results from the lack of standardized employment definition, the various number of study participants, differences in social legislation between countries, and length of post-transplant period. Due to the continuous progress in transplantation, the year of investigation is also important. The main predictors of post-transplant employment are similar among renal and liver recipients and include pre-transplant employment, young age, male gender, higher educational level, and additionally, the etiology of organ failure and the disability period before transplantation. Several factors may be associated with unemployment. In most cases it is poor health and a fear of losing early retirement.

Słowa kluczowe

PL

zatrudnienie; przeszczepienie nerek; przeszczepienie wątroby; rehabilitacja po przeszczepieniu

EN

employment; kidney transplantation; liver transplantation; post-transplant rehabilitation

• Wydawca: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Czasopismo: Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania
• Rocznik: 2018
• Numer: 3(28)
• Strony: 7-24

Daty

wydano

2018-12-12

Twórcy

autor

Czarkowska-Pączek Bożena

• Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

autor

Wesołowska-Górniak Katarzyna

• Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

autor

Wójtowicz Monika

• Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Bibliografia

• Aadahl M., Hansen B. A., Kirkegaard P. i in., Fatigue and physical function after orthotopic liver transplantation, „Liver Transpl” 2002, Nr 8
• Aberg F., From prolonging life to prolonging working life: Tackling unemployment among liver-transplant recipients, „World J Gastroenterol” 2016, Nr 22(14)
• Aberg F., Hockerstedt K., Roinr R. P. i in., Influence of liver-disease etiology on long-term quality of life and employment after liver transplantation, „Clin Transplant” 2012, Nr 26
• Aberg F., Rissanen A. M., Sintonen H. i in., Health-related quality of life and employment status of liver transplant patients, „Liver Transplantation” 2009, Nr 15
• De Baere C., Delva D., Kloeck A. i in., Return to work and social participation: does type of organ transplantation matter?, „Transplantation” 2010, Nr 89
• Bohlke M., Marini S. S., Gomez R. H. i in., Predictors of employment after successful kidney transplantation – a population based study, „Clin Transplant” 2008, Nr 22
• Czerwiński J., Czapiewski W., Danielewska E. i in., Evolution of organ transplantation in Poland 1966 to 2014: dates and numbers, „Transplant Proc” 2016, Nr 48(5)
• Czerwiński J., Lewandowska D., Małkowski P. i in., Liver donation and transplantation in Poland: numbers, indicators, and trends, „Transplant Proc” 2016, Nr 48(5)
• Danuser B., Simcox A., Studer R. i in., Employment 12 months after kidney transplantation: An in-depth bio-psycho-social analysis of the Swiss transplant Cohort, „PLoS One” 2017, Nr 12(4)
• Demkow M., Choroby sercowo-naczyniowe u pacjentów leczonych immunosupresyjnie, [w:] Farmakoterapia po przeszczepieniu narządów. Transplantologia praktyczna, red. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B., t. VII, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2013
• Deptała A., Leczenie onkologiczne pacjentów po transplantacji narządów na przykładzie raka wątrobowokomórkowego, [w:] Farmakoterapia po przeszczepieniu narządów. Transplantologia praktyczna, red. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B., t. VII, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2013
• Eng M., Zhang J., Cambon A. i in., Employment outcomes following successful renal transplantation, „Clin Transplant” 2012, Nr 26(2)
• Eppenberger L., Hirt-Minkowski P., Dickenmann M., Back to work? Socioeconomic status after kidney transplantation, „Swiss Medical Weekly” 2015, Nr 145
• Gill J. S., Tonelli M., Penny wise, pound foolish? Coverage limits on immunosuppression after kidney transplantation, „N Engl J Med.” 2012, Nr 366(7)
• Helantera I., Haapio M., Koskinen P. i in., Employment of patients receiving maintenance dialysis and after kidney transplant: a cross-sectional study from Finland, „Am J Kidney Dis” 2012, Nr 59(5)
• Huda A., Newcomer R., Harrington C. i in., Employment after liver transplantation; A review, „Transplant Proc” 2015, Nr 47
• Huda A., Newcomer R., Harrington C. i in., High rate of unemployment after liver transplantation: analysis of the United network for Organ Sharing database, „Liver Transpl” 2012, Nr 18
• Loinaz C., Clemares M., Marques E. i in., Labor status of 137 patients with liver transplantation, „Transplant Proc” 1999, Nr 31
• Matas A. J., Lawson W., McHugh L. i in., Employment patterns after successful kidney transplantation, „Transplantation” 1996, Nr 61
• van der Mei S. F., Krol B., van Son W. J. i in., Social participation and employment status after kidney transplantation: a systemic review, „Qual Life Res” 2006, Nr 15
• van der Mei S. F., Kuiper D., Groothoff J. W. i in., Long-Term Health and Work Outcomes of Renal Transplantation and Patterns of Work Status During the End-Stage Renal Disease Trajectory, „Journal of Occupational Rehabilitation” 2011, Nr 21(3)
• van der Mei S. F., van Sonderen E. L., van Son W. J. i in., Social participation after successful kidney transplantation, „Disabil Rehabil” 2007, Nr 29
• Miśkiewicz A., Piecha G., Karkoszka H. i in., Nawrót choroby podstawowej w nerce przeszczepionej, [w:] Transplantologia – sukces oparty na współpracy. Transplantologia praktyczna, red. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B., t. VIII, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2017
• Monroe J., Raiz I., Barriers to employment following renal transplantation: implications for the social work professional, „Soc Work Health Care” 2005, Nr 40
• Nour N., Heck C. S., Ross H., Factors related to participation in paid work after organ transplantation: perception of kidney transplant recipients, „J Occup Rehabil” 2015, Nr 25
• Ortiz F., Aronen P., Koskinen P. K. i in., Health-related quality of life after kidney transplantation: who benefits the most?, „Transpl Int” 2014, Nr 27(11)
• Ostrowski M., Wesołowski T., Makar D. i in., Changes in patient’s quality of life after renal transplantation, „Transplant Proc” 2000, Nr 32
• Overbeck I., Bartels M., Decker O. i in., Changes in quality of life after renal transplantation, „Transplant Proc” 2005, Nr 37(3)
• Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B., Wstęp, [w:] Farmakoterapia po przeszczepieniu narządów. Transplantologia praktyczna, red. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B., t. VII, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2015
• Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B., Wstęp, [w:] Transplantologia – sukces oparty na współpracy. Transplantologia praktyczna, red. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B., t. VIII, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2017
• Petersen E., Baird B. C., Barenbaum L. L. i in., The impact of employment status on recipient and renal allograft survival, „Clin Transplant” 2008, Nr 22(4)
• Przybyłowski P., Wasilewski G., Powikłania sercowo-naczyniowe u biorców narządów unaczynionych, [w:] Farmakoterapia po przeszczepieniu narządów. Transplantologia praktyczna, red. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B., t. VII, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2013
• Przygoda J., Borczon S., Łęczycka A. i in., Rejestr przeszczepień narządów, „Biuletyn informacyjny, Poltransplant” 2017, Nr 1(25)
• Raiz L., Monroe J., Employment post-transplant: a biopsycho-social analysis, „Soc Work Health Care” 2007, Nr 45
• Rongey C., Bambha K., Vanness D. i in., Employment and health insurance in long term liver transplant recipients, „Am J Transplant” 2005, Nr 5
• Rowiński W., Wprowadzenie. Historia medycyny transplantacyjnej, [w:] Transplantologia kliniczna, red. Rowiński W., Wałaszewski J., Pączek L., Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004
• Saab S., Wiese C., Ibrahim A. B. i in., Employment and quality of life in liver transplant recipients, „Liver Transpl” 2007, Nr 13
• Sahota A., Zaghla H., Adkins R. i in., Predictors of employment after liver transplantation, „Clin Transplant” 2006, Nr 20
• Tzvetanov I., D’Amico G., Walczak D. i in., High rate of unemployment after kidney transplantation: analysis of the United Network for Organ Sharing Database, „Transplant Proc” 2014, Nr 46
• https://www.pzu.pl/c/document_library/get_file?uuid=6235f321-ee56-490b, [dostęp z dnia: 14.03.2018]
• http://www.poltransplant.org.pl/statystyka, [dostęp z dnia: 21.02.2018]
• http://www.poltransplant.org.pl/poltransplant.html, [dostęp z dnia: 21.02.2018]