Sacrum under the blue sky

• Autorzy: Hejmej, K.

Warianty tytułu

PL

Sacrum pod nieboskłonem

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In 2002 the 8th and last Apostolic journey to Poland of Pope John Paul II took place. For the arrival of the Pope almost 60 papal altars were built in different towns and different regions of Poland. Originally, the papal altar was supposed to be a temporary structure and with its highly expressive form it was to represent the papal pilgrimage motto as well as to create an exceptional and unique atmosphere of the meeting with the Pope by becoming a temple of ‘one day’. The papal altar and sectors for pilgrims constitute a material temple under the firmament – the temple that was built for the particular ceremony with the participation of the Pope. On the basis of many scientific elaborations, it can be concluded that some design elements in the Christian temple as regards the layer of significance are characterised by features which are common for many religions. These are, among other things, the sacrificial altar on the platform – Sacred Mountain; a sacred area; sacrum and profanum zones – the interior and exterior of the temple; cosmos, the Universe – the temple’s vault; the axis of the world (axis mundi) – vertical elements of the temple, for example, a tower. Following M. Eliade’s considerations, we can claim that sacral architecture undertakes and develops cosmological symbolism. Experiencing a sacral space makes it possible for religious man to ‘establish his world’ in the place where sacrum is manifested in the space. Therefore, the Universe finds its symbolic equivalent in the temple’s vault and the earth is seen in the temple’s foundation as well as in its supporting structure – in columns and walls. The papal altar along with the surroundings which are formed by pilgrims and the open space construct a natural temple. The papal altar was a result of compensation of numerous symbolic meanings and codes. Depending on the given place (region) and the awareness of the designer, investor and developer, it presented various attitudes towards expressing a symbol and religious meanings. In the regions in which tradition plays a particular role (e.g., Podhale, Pomerania, Upper Silesia) we could observe a high level of awareness of the participants in the process of creating the architectural work. The idea of the project was visible in the entirety of the structure: in its spatial composition, construction, detail and materials used. The papal altars were architectural works which communicated symbolic meanings in an expressive and emotional way – we must bear in mind that they were designed for this one exceptional day, i.e. a ceremonious meeting with the Pope.

PL

W 2002 r. odbyła się ósma i ostatnia podróż apostolska papieża Jana Pawła II do Polski. Na przyjazd papieża wybudowano blisko sześćdziesiąt ołtarzy papieskich w różnych miastach i w różnych regionach Polski. Ołtarz papieski z założenia miał być budowlą tymczasową, swoją pełną ekspresji formą miał wyrażać motto papieskiej pielgrzymki oraz budować niepowtarzalny i wyjątkowy klimat spotkania z papieżem – stając się świątynią „jednego dnia”. Pomimo tymczasowego przeznaczenia ołtarzy papieskich ich projektanci stworzyli dzieła urzekające bogactwem przekazu symbolicznego, na długo zapisując się w świadomości uczestników uroczystości. Ołtarz papieski i sektory dla pielgrzymów tworzą materialną świątynię pod nieboskłonem – świątynię wzniesioną na konkretną uroczystość, z udziałem papieża. Na podstawie wielu opracowań naukowych można wywnioskować, że pewne elementy kompozycyjne w świątyni chrześcijańskiej, w warstwie znaczeniowej posiadają cechy wspólne wielu religiom. Są nimi m.in. ołtarz ofiarny na podwyższeniu – Święta Góra; święty obszar, strefa sacrum i profanum – wnętrze świątyni i zewnętrze; kosmos, wszechświat – sklepienie świątyni; oś świata (axis mundi) – elementy pionowe świątyni, np. wieża. Opierając się na rozważaniach M. Eliadego, stwierdzamy, że architektura sakralna podejmuje i rozwija symbolikę kosmologiczną. Doświadczenie sakralnej przestrzeni umożliwia człowiekowi religijnemu „założenie swojego świata” tam, gdzie sacrum przejawia się w przestrzeni. Wszechświat znajduje zatem swój symboliczny odpowiednik w sklepieniu świątyni i jej konstrukcji nośnej – kolumnach i ścianach. Ołtarz papieski wraz z otoczeniem, które tworzą pielgrzymi i przestrzeń otwarta, konstruują naturalną świątynię. Ołtarz papieski był wynikiem kompensacji wielu treści symbolicznych, kodów, znaczeń. W zależności od miejsca (od regionu), od świadomości projektanta, inwestora i wykonawcy, przedstawiał różne podejście do wyrażania symbolu, treści religijnych. W regionach, w których tradycja odgrywa szczególną rolę (np.: Podhale, Pomorze, Górny Śląsk), można było zauważyć wysoką świadomość uczestników procesu powstawania dzieła architektonicznego. Idea projektu widoczna była w całości założenia: w kompozycji przestrzennej, konstrukcji, detalu, w użytych materiałach. Ołtarze papieskie były dziełami architektonicznymi, przekazującymi treści symboliczne w sposób ekspresyjny, emocjonalny – były przecież projektowane na ten jeden wyjątkowy dzień, uroczyste spotkanie z Papieżem.

Słowa kluczowe

PL

architektura sakralna; ołtarze papieskie; historia religii; symbolika formalna

EN

sacral architecture; papal altars; history of religion; formal symbolism

• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 1(31)
• Strony: 3--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys.

Twórcy

autor

Hejmej, K.

• The Bogdan Janski Academy Department in Opole

Bibliografia

• [1]Eliade M., Sacrum, mit, historia, PIW, Warszawa 1970.
• [2]Eliade M., Traktat o historii religii, Opus, Łódź 1993.
• [3]Gerlic K.., Przekrycia z tkanin na przykładzie ołtarzy papieskich, [in:] Budownictwo sakralne i monumentalne, Politechnika Białostocka, Białystok 2002, pp. 115-121.
• [4]Hani J., Symbolika świątyni chrześcijańskiej, Znak, Kraków 1994.
• [5]Hejmej K., Fenomen ołtarzy papieskich regionu Podhala, [in:] Budownictwo sakralne i monumentalne, Politechnika Białostocka, Białystok 2002, pp. 151-158.
• [6Hejmej K.., Ołtarze Jana Pawia II. Świątynie jednego dnia, PWT,Wrocław 2008.
• [7]Jaśkiewicz J., Ó metaforze w architekturze i innych sztukach pięknych, Politechnika Warszawska, Warszawa 1991.
• [8]Ksenz 3., Architektura znaczeń, Politechnika Gdańska, Gdańsk 1997.
• [9]Sołjan I., Karpaty - unikatowy region pielgrzymkowy, [in:] Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych, A. Jackowski (ed.), Instytut Geografii UJ, Kraków 1996.
• [10]Szymski A.M., Symbolika formy a idea konstrukcji w emocjonalnym odbiorze przestrzeni sacrum, [in:] Budownictwo sakralne miast i wsi, Politechnika Białostocka, Białystok 1996, pp. 193-198.
• [11]Uścinowicz J., Symbol, Archetyp, Struktura - hermeneutyka tradycji w architekturze świątyni ortodoksyjnej, Politechnika Białostocka, Białystok 1997.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc120101