Środowisko architektoniczne Włocławka lat międzywojennych

• Autorzy: Michał Pszczółkowski

Warianty tytułu

EN

Architectural environment of Włocławek in the interwar period

Abstrakty

EN

The aim of the article is to identify and present the main characters of the Włocławek design stage in the interwar period. The ambitions of the municipal authorities, entrusting the most prestigious projects to renowned architects, especially those from Warsaw (Mieczysław Kozłowski, Adolf Buraczewski, Franciszek Krzywda-Polkowski, Stanisław Filasiewicz, Maksymilian Goldberg) had a significant impact here. Their ties with the city were, however, more or less incidental, so the local design environment was more important, as it permanently determined the development of urban architecture. In this context, city architects, who were also the heads of the Technical Department of the City Hall, played a special role: Karol Osterloff, Jan Kunert, Władysław Kwapiszewski, Stefan Narębski, Bronisław Wondrausch, Kazimierz Kłosowicz and Jan Kamieński. The local community of free practicing architects represented two generations. The first group included graduates of Russian and German schools from before the First World War (Antoni Olszakowski, Władysław Popławski, Zygmunt Majewski, Marian Stefanowicz), the second - young designers, born around 1900, who finished their studies in free Poland (Kazimierz Kiermasz, Lucjan Jezierski, Katarzyna Chmielewska-Kottas). The young generation of Włocławek architects were usually designers with modernist views, open to new trends and creativity, free from historicizing details. Thanks to them a new chapter in the architecture of Włocławek was being created.

PL

Celem artykułu jest rozpoznanie i przybliżenie głównych bohaterów włocławskiej sceny projektowej lat międzywojennych. Istotny wpływ miały tu ambicje władz miejskich, powierzających najbardziej prestiżowe projekty w ręce architektów o uznanej renomie, zwłaszcza warszawskich (Mieczysław Kozłowski, Adolf Buraczewski, Franciszek Krzywda-Polkowski, Stanisław Filasiewicz, Maksymilian Goldberg). Ich związki z miastem były jednak mniej lub bardziej incydentalne, dlatego większe znaczenie miało miejscowe środowisko projektowe, decydujące o rozwoju architektury miejskiej w sposób permanentny. Szczególną rolę odegrali w tym kontekście architekci miejscy, piastujący jednocześnie funkcję kierowników Wydziału Technicznego Magistratu. Funkcję architekta miejskiego pełnili kolejno Karol Osterloff, Jan Kunert, Władysław Kwapiszewski, Stefan Narębski, Bronisław Wondrausch, Kazimierz Kłosowicz i Jan Kamieński. Zatwierdzając do realizacji, korygując bądź odrzucając składane w magistracie projekty, podejmując decyzje w konkursach, wreszcie projektując samodzielnie inwestycje miejskie (mniejsze w ramach obowiązków służbowych, większe - na osobne zlecenie magistratu), bezpośrednio wpływali na wygląd i jakość włocławskiej architektury. Lokalne środowisko wolno praktykujących architektów reprezentowały dwie generacje. Do pierwszej grupy należeli absolwenci uczelni rosyjskich i niemieckich sprzed I wojny światowej, do drugiej - młodzi projektanci, urodzeni około 1900 r., którzy kończyli studia już w wolnej Polsce (Antoni Olszakowski, Władysław Popławski, Zygmunt Majewski, Marian Stefanowicz). Poglądy estetyczne tych projektantów pozwalają na określenie ich architektami okresu przejściowego - z jednej strony wykształceni w duchu klasyki, z drugiej rozumieli potrzebę uproszczenia form i potrafili się przystosować do nowych tendencji, jakie pojawiły się w latach trzydziestych. Młoda generacja włocławskich architektów, wykształcona po 1918 r., to z reguły projektanci o poglądach modernistycznych, poszukujący, otwarci na nowe tendencje i twórczość uwolnioną od historyzujących detali; wprawdzie mniej doświadczeni, ale dzięki temu bardziej skłonni do eksperymentów. Do najważniejszych przedstawicieli tego środowiska należeli Kazimierz Kiermasz, Lucjan Jezierski i Katarzyna Chmielewska-Kottas Aktywność zawodową podjęli po 1930 r. Było to środowisko ambitne i prężne, przedsiębiorcze i dobrze osadzone w realiach ówczesnej architektonicznej awangardy. To dzięki niemu tworzył się nowy rozdział w architekturze Włocławka.

Słowa kluczowe

PL

dwudziestolecie międzywojenne; Włocławek; Mieczysław Kozłowski; Adolf Buraczewski; Franciszek Krzywda-Polkowski; Stanisław Filasiewicz; Maksymilian Goldberg; Karol Osterloff; Jan Kunert; Władysław Kwapiszewski; Stefan Narębski; Bronisław Wondrausch; Kazimierz Kłosowicz; Jan Kamieński; Antoni Olszakowski; Władysław Popławski; Zygmunt Majewski; Marian Stefanowicz; Kazimierz Kiermasz; Lucjan Jezierski; Katarzyna Chmielewska-Kottas

EN

interwar period; Włocławek; Mieczysław Kozłowski; Adolf Buraczewski; Franciszek Krzywda-Polkowski; Stanisław Filasiewicz; Maksymilian Goldberg; Karol Osterloff; Jan Kunert; Władysław Kwapiszewski; Stefan Narębski; Bronisław Wondrausch; Kazimierz Kłosowicz; Jan Kamieński; Antoni Olszakowski; Władysław Popławski; Zygmunt Majewski; Marian Stefanowicz; Kazimierz Kiermasz; Lucjan Jezierski; Katarzyna Chmielewska-Kottas

• Wydawca: Włocławskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie
• Rocznik: 2020
• Tom: 35
• Strony: 15-29

Daty

wydano

2020

Twórcy

autor

Michał Pszczółkowski

• Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

Bibliografia

• Album inżynierów i techników w Polsce, t. I, cz. I, Lwów 1932.
• Burno F., Świątynie nowego państwa. Kościoły rzymskokatolickie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2012.
• Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
• Piłatowicz J., Ruch stowarzyszeniowy inżynierów i techników polskich do 1939 r., t. II. Słownik polskich stowarzyszeń technicznych i naukowo-technicznych do 1939 r., Warszawa 2005.
• Pszczółkowski M., Architektura Włocławka w latach 1918-1939, Włocławek-Łódź 2019.
• Pszczółkowski M., Stefan Narębski 1892-1966 - architekt, konserwator, profesor. Katalog wystawy, Toruń 2017.
• Włocławek. Dzieje miasta, red. J. Staszewski, t. 2, Włocławek 2001.
• Włocławski słownik biograficzny, red. S. Kunikowski, t. 3, Włocławek 2005.
• Włocławski słownik biograficzny, red. S. Kunikowski, t. 6, Włocławek 2011.

Identyfikatory

Biblioteka Nauki

51482178