Działalność wybranych stowarzyszeń o charakterze kulturalno-oświatowym na rzecz polskiego społeczeństwa na przełomie XIX i XX wieku oraz w okresie dwudziestolecia międzywojennego

• Autorzy: Małgorzata Skotnicka‑Palka

Warianty tytułu

EN

Activities of Selected Associations of a Cultural and Educational Nature for the Polish Society at the Turn of the 19th and 20th Centuries and during the Interwar Period

Abstrakty

EN

The paper describes the activities undertaken by three organisations of cultural-educational character from the turn of the 19th and the 20th centuries to the outbreak of the World War II, namely Towarzystwo Czytelni Ludowych [People’s Libraries Society] (the Prussian Partition), Towarzystwo Szkoły Ludowej [The Folk School Association] (the Austrian Partition), and Polska Macierz Szkolna [The Polish Educational Society] (the Russian Partition). The author presents, inter alia, the scopes of their activities, effectiveness, mode of financing, budget, and personnel.

Słowa kluczowe

EN

education history; education; partitions; interwar period; social activities

• Wydawca: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
• Czasopismo: Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
• Rocznik: 2024
• Tom: 35
• Strony: 167-194

Daty

wydano

2024

Twórcy

autor

Małgorzata Skotnicka‑Palka

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Akta Komitetu Okręgowego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Grodzisku Wielkopolskim, Korespondencja ogólna z lat 1919–1935, Rkp. PTPN 1178.
• Archiwum Akt Nowych, zespół: Archiwum Ignacego Jana Paderewskiego; Towarzystwo Szkoły Ludowej, Zarząd Główny i Koło VI im. J. Słowackiego w Krakowie; Załączniki: Dyplom członka – założyciela TSL, sygn. 2/100/0/1.5/78.
• 55 lat pracy T.C.L. dla Polski 1880–1935. Rzut oka na historię Towarzystwa Czytelni Ludowych, Poznań 1935.
• Bednarzak‑Libera Mirosława, Działalność Towarzystwa Szkoły Ludowej na obszarze monarchii austro-węgierskiej (poza Galicją) w latach 1891–1918, w: Dzieje kształtowania się polskich instytucji oświatowych, red. E. A. Mierzwa, Piotrków Trybunalski 2002.
• Bednarzak‑Libera Mirosława, Formy działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej na wsi galicyjskiej w latach 1891–1914, w: Kultura i oświata na wsi, red. A. Meissner, Rzeszów 1996.
• Bednarzak‑Libera Mirosława, Oświata pozaszkolna w działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej (1891 − 1918), „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczo‑Pedagogicznej w Siedlcach. Nauki Humanistyczne: Historia” 1996, z. 2.
• Bednarzak‑Libera Mirosława, Rola książki w działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej (1891 − 1918). Szkic do dziejów książki w Krakowie, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” 2006, z. 4.
• Bernadzikiewicz Teodor, Początki czytania i pisania czyli Elementarz oraz zajmujące czytanki dla dzieci z obrazkami, Poznań 1909. Dzieło samopomocy narodowej. Polska Macierz Szkolna 1905–1935, przedm. W. Sołtan, zebrał J. Stemler, Warszawa 1935.
• Grabowska‑Pieńkosz Dorota, Z badań nad przeszłością towarzystw społeczno-oświatowych na marginesie książki „Rzecz o Polskiej Macierzy Szkolnej” Hanna Markiewiczowa, „Echo Polesia” 2019, 24 maja.
• Historia wychowania. Wiek XX, t. 1, red. J. Miąso, Warszawa 1980.
• Jakóbczyk Witold, Towarzystwo Czytelni Ludowych 1880–1939, Poznań 1982.
• Jamrożek Wiesław, Uniwersytety ludowe w II Rzeczypospolitej. Zarys problemu, „Studia Paedagogica Ignatiana” 2016, t. 19, nr 2.
• „Jednodniówka TCL 1880–1945”, Poznań 1945.
• Kabziński Krzysztof, Funkcja społeczno-wychowawcza i oświatowa Towarzystwa Czytelni Ludowych (1880–1939), Wrocław 1985.
• Kisielewski Józef, Światła w mroku. Pięćdziesiąt lat pracy Towarzystwa Czytelni Ludowych 1880–1930, Poznań 1930.
• Kornecki Jan, Wspomnienia i szkice. Moje życie i moja wieś rodzinna 1884–1944, Rkps ZNiO 13174/II/3, Mf. 2739.
• Kosmowska Irena, Towarzystwo Szkoły Ludowej w Galicji, Warszawa 1917.
• Milik Karol, Dokąd idziemy? TCL w pracy i boju, Poznań 1937.
• Lubczyńska Aleksandra, „Miesięcznik Towarzystwa Szkoły Ludowej” (1901–1906) i „Przewodnik Oświatowy” (1907–1939) oraz ich wydawca – Towarzystwo Szkoły Ludowej, w: Działalność instytucji wydawniczych na rzecz oświaty i edukacji w XIX i początkach XX wieku, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2014.
• Michalski Grzegorz, Kierunki zaangażowania Jana Korneckiego w prace zjednoczeniowe polskich towarzystw oświatowych 1923–1935, „Studia Edukacyjne” 2018, nr 48.
• Nasza walka o szkołę polską 1901–1917. Opracowania, wspomnienia, dokumenty, t. 2, zebr. B. Nawroczyński i in., Warszawa–Cieszyn 1934.
• Padewski L., Czytelnictwo na Górnym Śląsku, „Głosy z nad Odry” 1918, R. 1, nr 2.
• Pils Jerzy, Biblioteki Polskiej Macierzy Szkolnej w guberni lubelskiej (1905–1907), „Folia Bibliologica” 1990/1991, t. 38/39.
• Próchnicki Zdzisław, Dwudziestopięciolecie Towarzystwa Szkoły Ludowej (3 maja 1891 – 3 maja 1916), Lwów 1916.
• Siedlaczek‑Szwed Aleksandra, Polska Macierz Szkolna jako instytucja społeczna, w: Tradycja, teraźniejszość, przeszłość edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, red. A. Pękala, A. Leszcz‑Krysiak, Częstochowa 2016.
• Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej w 1937 roku, Warszawa 1938.
• Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1908, Kraków 1909.
• Staniszek Bogdan, Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w latach 1918–1939, Lublin 1999.
• Statut Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej uchwalony przez Zebranie Walne w dniu 16 lutego 1917 r. (zatwierdzony przez Generał‑Gubernatora Warszawskiego d. 8 kwietnia 1917 r.), Biblioteka Narodowa DŻS XVIIA 8a.
• Statut Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej uchwalony przez XIII Zebranie Walne Towarzystwa w dniu 1 czerwca 1930 roku w Warszawie, Warszawa 1930, Biblioteka Narodowa DŻS XVIIA 8a.
• Statut Towarzystwa Czytelni Ludowych, wstęp W. Jakóbczak, Warszawa 1980.
• Stemler Józef, Nauka czytania. Pomoc dla osoby uczącej czytać analfabetę, z obrazkami W. Romejkówny, Warszawa 1934.
• Stemler Józef, Polska Macierz Szkolna. Szkic historyczno-sprawozdawczy z 20‑lecia działalności (1905–1925). Wydawnictwo jubileuszowe, Warszawa 1926.
• Stępowski Marian, Towarzystwo Szkoły Ludowej. Jak powstało, co zrobiło i do czego dąży (1891–1911). W 20‑tą rocznicę powstania Towarzystwa, Kraków 1911.
• Towarzystwo Szkoły Ludowej, „Kurier Lwowski” 1892, 6 maja, nr 126.
• Warząchowska Bogumiła, Biblioteki Towarzystwa Czytelń Ludowych w województwie śląskim w latach 1922–1939. Współpraca z Kościołem katolickim, w: Zagadnienia wydawnicze – dzieje książki, prasy i bibliotek, red. W. A. Sitkowa, Katowice 2011.
• Zaleski Stefan, Elementarz Towarzystwa Szkoły Ludowej, Kraków 1927.
• Zwiercan‑Witkowska Anna, Towarzystwo Szkoły Ludowej w latach 1891–1939, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 2003, R. 53.
• Żmichrowska Maria Jolanta, Towarzystwo Szkoły Ludowej (1891–1939), Olsztyn 1992.

Identyfikatory

Biblioteka Nauki

55992031