„Nieustanny akompaniament smażonych na patelni skwarków”. Brzmienia i anegdoty roku 1929, czyli historie i konteksty przełomu dźwiękowego w kinie Europy Środkowej

• Autorzy: Antoni Michnik

Warianty tytułu

EN

‘A Constant Accompaniment of Crackling Fried in a Pan.’ The Sounds and Anecdotes of the Year 1929, or Histories and Contexts of Sound Breakthrough in Central Europe Cinema

Abstrakty

EN

The paper presents the history of sound breakthrough that took place in the Interwar Years in Central Europe cinematography. In his comparative approach, the author discusses the introduction of talkies to the Czechoslovakian, Hungarian, and Polish cinemas against the wide-ranging background of the then technological and economical changes, with respect to cultural and political tensions, as well as with audiosphere richness of the previous epoch. The argument each time starts with an anecdote that, similar to a lens, magnifies the general processes and challenges of the sound film, for instance, the changes in the production process in addition to experiments with „internationalising” films produced in vernacular languages.

Słowa kluczowe

EN

silent film; music in silent film; sound breakthrough; Central Europe; film songs; talkies; talking pictures; post-syncs; Barrandov; Hunni

• Wydawca: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
• Czasopismo: Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
• Rocznik: 2024
• Tom: 35
• Strony: 51-86

Daty

wydano

2024

Twórcy

autor

Antoni Michnik

Bibliografia

• „ABC” 1930, 27 marca.
• A.K., Za kulisami polskiej produkcji. „Moralność Pani Dulskiej”, „Kino dla Wszystkich” 1929, nr 100.
• Altman Rick, Silent Film Sounds, New York 2004.
• Altman Rick, The Silence of the Silents, „The Musical Quarterly” 1996, vol. 80, no. 4.
• Anděl Jaroslav, Introduction, w: Cinema All the Time: An Anthology of Czech Film Theory, eds. J. Anděl, P. Szczepanik, transl. K. B. Johnson, Praha – Ann Arbor 2008.
• Armatys Leszek, Początki kina dźwiękowego w Polsce, „Kino” 1983, nr 5.
• Auto-lokomotywa reklamuje w Polsce filmy „Paramountu”, „Kino dla Wszystkich” 1930, nr 21.
• Awantura w kawiarni podwarszawskiej, „Kino dla Wszystkich” 1930, nr 21.
• B., Błądzenie po manowcach, „Głos Nadniemeński” 1938, nr 15.
• B., Przed ekranem, „Kurier Warszawski” (wydanie wieczorne) 1925, nr 322.
• B., Przed ekranem, „Kurier Warszawski” (wydanie wieczorne) 1926, nr 137.
• B., Przed ekranem, „Kurier Warszawski” (wydanie wieczorne) 1929, nr 14.
• B., Przed ekranem, „Kurier Warszawski” (wydanie wieczorne) 1930, nr 57.
• Balázs Béla, Der Geist des Films, Halle am Saale 1930.
• Balázs Béla, Theory of the Film: Character and Growth of a New Art, transl. E. Bone, London 1952.
• Balogh Gyöngyi, History of the Hungarian Film, from the Beginning until 1945, http://www.filmkultura.hu/regi/2000/articles/essays/balogh.en.html#szul [dostęp: 3.10.2024].
• Barnier Martin, En Route Vers le Parlant: Histoire d’une Évolution Technologique, Économique et Esthétique du Cinéma (1926–1934), Liège 2002.
• Biel Urszula, Na film czy do kina? O sposobach redagowania pokazów kinowych okresu niemego, „Kultura Popularna” 2016, nr 4.
• Burian Emil František, Muzyka filmowa, w: tegoż, Teatr dynamiczny. Wybór pism o teatrze, muzyce i polityce, red. J. Jiřík, tłum. K. Mogilnicka, Warszawa 2023.
• Burian Emil František, Muzyka w filmie dźwiękowym, w: Teatr dynamiczny. Wybór pism o teatrze, muzyce i polityce, red. J. Jiřík, tłum. K. Mogilnicka, Warszawa 2023.
• Doležalová Antonie, Hana Moravcová, Czechoslovak Film Industry on the Way from Private Business to Public Good (1918–1945), „Business History” 2022, vol. 64, no. 4.
• Eisler Hanns, Theodor W. Adorno, Composing for the Films, New York 1947.
• Emeste, Wstęga Filmowa. „Moralność Pani Dulskiej”, „Kinoświat” 1930, nr 6.
• Enyedi Delia, Body, Voice and Noise: Acting for Sound Films as Debated in the Interwar Romanian Press, „Dramatica” 2023, no. 1.
• Garncarz Joseph, Zmienność upodobań. O preferencjach filmowych Europejczyków w latach 1896–1939, tłum. A. Dębski, Wrocław 2022.
• Gergely Gábor, Hungarian Film 1929–1947: National Identity, Anti‑Semitism, and Popular Cinemas, Amsterdam 2017.
• Gomery Douglas, Tri‑Ergon, Tobis‑Klangfilm, and the Coming of Sound, „Cinema Journal” 1976, vol. 16, no. 1.
• Halberda Marek, Polskie filmy made of Paramount, „Kino” 1983, nr 5.
• Irzykowski Karol, Dziesiąta muza. Zagadnienia estetyczne kina, Kraków 1924.
• Irzykowski Karol, Śmierć kinematografu, „Świat” 1913, nr 21.
• J.R., „Moralność Pani Dulskiej” jako pierwszy polski film dźwiękowy, „Głos Poranny” (dodatek) 1930, nr 95.
• J.S., Szał dźwiękowcowy. Co właściwie podpada pod nazwę filmu dźwiękowego, „Robotnik” 1930, nr 81.
• Jewsiewicki Władysław, Kazimierz Prószyński, Warszawa 1974.
• Jordan Matthew F., Le Jazz. Jazz and French Cultural Identity, Urbana 2010.
• Klara mówi po polsku. Zwykła sztuczka techniki czy tajemnica pochodzenia?, „Przegląd Mody” 1931, nr 2.
• Kocher Philippe, Dirigierende Maschinen: Musik mit technikgestützter Tempovermittlung, Bielefeld 2022.
• L.B., Choroba X Muzy, „Kurier Warszawski” (wydanie wieczorne) 1932, nr 331.
• London Kurt, Die Filmmusik: ein Seismograph der kulturellen Entwicklung, „Der Film” (dodatek 4 i 5) 1929, nr 5.
• London Kurt, Film Music, transl. E. S. Bensinger, London 1936.
• M.J.W. [Maria Jehanne Wielopolska], Tacita filmia. Casino: „Moralność Pani Dulskiej”, „Kurier Poranny” 1930, nr 93.
• Manchin Anna, Interwar Hungarian Entertainment Films and the Reinvention of Rural Modernity, „Rural History” 2010, no. 21.
• Ladd Marco, Synchronization as Musical Labor in Italian Silent Cinemas, „Journal of the American Musicological Society” 2022, no. 75.
• Maśnicki Jerzy, Kamil Stepan, Dyrektorzy Herszfinkel i Land organizują pierwszy polski dźwiękowiec, w: Historia kina polskiego, red. T. Lubelski, K. J. Zarębski, wyd. 2 uzup., Warszawa 2007.
• Mic. T., Polka w pierwszym filmie dźwiękowym produkcji europejskiej. Po sukcesach za granicą odtwarza tytułową rolę w nowym filmie polskim pt. „Moralność Pani Dulskiej”, „ABC” 1929, 18 listopada.
• Moholy‑Nagy László, O kinie mówiącym, w: Bauhausowcy i neoplastycy o filmie i kinie. Artykuły, dokumenty, scenariusze 1921–1936, wyb., wprow., red. A. Gwóźdź, Wrocław 2023.
• Muzycy a dźwiękowce, „Kino Dla Wszystkich” 1930, nr 19.
• Nemeskürty István, Képpé Varázsolt Idő: A Magyar Film Története És Helye az Egyetemes Kultúrában, Párhuzamos Kitekintéssel a Világ Filmművészetére, Budapest 1983.
• Nemeskürty István, Word and Image: History of the Hungarian Cinema, Budapest 1974.
• Old, Kinetophon, „Kurier Warszawski” 1913, nr 236.
• Peiper Tadeusz, Gdy dziesiąta muza otrzymała dźwięk i słowo, w: Wśród ludzi na scenach i ekranie, t. 2, oprac. K. Fazan, J. Fazan, Kraków 2000.
• Pierwszy polski dźwiękowiec, „Polska Zbrojna” 1930, 20 marca.
• Praca artysty filmowego nie jest stąpaniem po różach, „Przegląd Mody” 1931, nr 2.
• PRECZ z muzyką mechaniczną – żądamy żywej orkiestry!, „Kino dla Wszystkich” 1930, nr 9.
• Prendergast R.M., Muzyka w filmie niemym, tłum. P. Mościcki, M. Skotnicka, „Glissando” 2007, nr 10–11.
• Przyszłość filmu dźwiękowego, w: Europejskie manifesty kina. Od Matuszewskiego do Dogmy. Antologia, tłum. T. Szczepański, red. A. Gwóźdź, Warszawa 2002.
• Sándor Tibor, Őrségváltás: A Magyar Film és a Szélsőjobboldal a Harmincas-negyvenes Években, Budapest 1992.
• Sitkiewicz Paweł, Gorączka filmowa. Kinomania w międzywojennej Polsce, Gdańsk 2019.
• Smrž Karel, Dejiny Filmu, Praha 1933.
• Sowińska Iwona, Przełom dźwiękowy, w: Kino klasyczne, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2011.
• Szczepanczik [sic!] Petr, Undoing the National: Representing International Space in 1930s Chechoslovak Multiple‑Language Versions, „Cinéma&Cie. International Film Studies Journal” 2004, no. 4.
• Szczepanik Petr, Hollywood In Disguise: Practices of Exhibition and Reception of Foreign Films in Czechoslovakia in the 1930s, w: Cinema, Audiences and Modernity, eds. D. Biltereyst, R. Maltby, P. Meers, London – New York 2011.
• Szczepanik Petr, Piosenka jako przykład synergii między filmem, przemysłem płytowym a radiem w latach trzydziestych XX wieku, w: Pogranicza audiowizualności. Parateksty kina, telewizji i nowych mediów, red. A. Gwóźdź, Kraków 2010.
• Szczepanik Petr, Sonic Imagination, or Film Sound as a Discursive Construct in Czech Culture of the Transitional Period, w: Lowering the Boom: Critical Studies in Film Sound, eds. J. Beck, T. Grajeda, Urbana–Chicago 2008.
• Szczepanik Petr, Speech and Noise as the Elements of Intermedia History of the Early Czech Sound Cinema, w: MLVs: Cinema and Other Media, ed. V. Innocenti, Pasian di Prato 2006.
• Tannenbaum Herbert, Probleme des Kinodramas, „Bild und Film” 1913–1914, no. 3–4.
• Teige Karel, Foto kino film, „Život. Sborník nové krásy” 1922.
• Templer Leon, Ilustracja muzyczna w kinie, „Nowy Dziennik” 1928, nr 24.
• Them., Ze świata filmu. Casino: „Moralność Pani Dulskiej”, „Polska Zbrojna” 1930, nr 91.
• Toeplitz Jerzy, Pierwsze lata dźwięku w kinie radzieckim, „Kwartalnik Filmowy” 1957, nr 3.
• Trystan Leon, Kino jako muzyka wzrokowa, „Film Polski” 1923, nr 4–5.
• Trystan Leon, Rytmizacja ruchu w kinie, „Almanach Nowej Sztuki” 1925, nr 2.
• Tutui M., History of Cinema in the Balkans: Common Pioneers and Similarities, http://www.altcine.com/details.php?id=782 [dostęp: 29.10.2024].
• Urbankiewicz Jerzy, Muzy przy krosnach, Łódź 1970.
• Večeřa Michal, Remaining Silent: The Ongoing Presence of Silent Films on Cinema Programmes in Brno Between 1930 and 1936, „Images” 2022, vol. 22, no. 41.
• Wierzbicki James E., Film Music: A History, New York 2009.
• Wingfield Nancy M., When Film Became National: „Talkies” and the Anti‑German Demonstrations of 1930 in Prague, „Austrian History Yearbook” 1998, vol. 29, no. 1.
• Zajiček Edward, Zarys historii gospodarczej kinematografii polskiej, t. 1: Kinematografia wolnorynkowa w latach 1896–1939, wyd. 2 uzup., Łódź 2015.
• Zajście na Kercelaku, „Kino dla Wszystkich” 1930, nr 16. „Zbiór Ogłoszeń Firmowych Trybunałów” (stały dodatek do „Przeglądu Prawa i Administracji”) 1914, nr 5.
• Zdrodowska Magdalena, Telefon, kino i cyborgi. Wzajemne relacje niesłyszenia i techniki, Kraków 2021.
• Zgliński M., Filmy dźwiękowe, „Muzyka” 1930, nr 4.

Identyfikatory

Biblioteka Nauki

55992024