Vilniaus jėzuitų personalinė sudėtis XVII–XVIII amžiuje. Statistinės-prozopografinės analizės bandymas

• Autorzy: Andrea Mariani

Abstrakty

LT

Straipsnyje analizuojama Vilniaus jėzuitų personalinė sudėtis Lietuvos jėzuitų provincijos kontekste. Remiantis Jėzaus draugijos personalinės sudėties katalogais, aptariama jėzuitų institucijų, veikusių Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės sostinėje, ekonominė situacija, personalinės sudėties kiekybiniai pokyčiai, vienuolių sudėtis pagal kilmės regionus, kalbų žinojimą, turėtus akademinius laipsnius.

Słowa kluczowe

LT

Jėzaus draugija; Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė; Vilniaus akademija; Katalikų bažnyčia; Romos katalikų bažnyčios vienuolijos

• Wydawca: Lietuvos istorijos institutas
• Czasopismo: Lietuvos istorijos metraštis
• Rocznik: 2018
• Numer: 1
• Strony: 5-48

Daty

wydano

2018

Twórcy

autor

Andrea Mariani

• Adomo Mickevičiaus universitetas, Poznanė

Bibliografia

• Catalogus personarum et officiorum provinciae Lituanae [...] anni 1739 in annum 1740. [Vilna, 1739].
• Diarium Collegij Societatis Iesu: ab anno 1710 ad anni 1723 septembrem exclusive = Vilniaus jėzuitų kolegijos dienoraštis: 1710–1721 metai. Sud. I. Katilienė. Vilnius, 2004.
• Dispositio personarum provinciae Lituanae [...] anni 1728 in annum 1729. [Vilna, 1728].
• Dispositio personarum provinciae Lituanae [...] anni 1730 in annum 1731. [Vilna, 1730].
• Ratio atque institutio studiorum SJ, czyli Ustawa szkolna Towarzystwa Jezusowego (1599). Wstęp i oprac. K. Bartnicka i T. Bieńkowski, przekł. J. Ożóg. Warszawa: Ateneum, 2000.
• Vilniaus Akademijos vizitatorių memorialai ir vyresniųjų nutarimai. Sud. E. Ulčinaitė, A. Šidlauskas. Vilnius: Mokslas, 1987.
• ALDAMA de, Antonius M. De coadiutoribus Societatis Iesu in mente et in praxi sancti Ignatii. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 38, 1969, fasc. 76, p. 389–430.
• AXER, Jerzy. Łacina jako drugi język narodu szlacheckiego Rzeczypospolitej. In: Łacina jako język elit. Red. J. Axer. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2004, s. 151–156.
• BALIŃSKI, Michał. Dawna Akademia Wileńska: próba jej historyi: od założenia w roku 1579 do ostatecznego jej przekształcenia w roku 1803. Petersburg: nakładem i drukiem Jozafata Ohryzki, 1862.
• BARGIEŁ, Franciszek. Adam Kwiryn Krasnodębski i jego filozoficzne dzieło. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 27, 1981, s. 291–332.
• BEDNARSKI, Stanisław. Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce: studjum z dziejów kultury i szkolnictwa polskiego. Kraków: Wydawnictwo księży jezuitów, 1933 (reprint 2003).
• COEMANS, Augustus. De Assistentiis in quas Societas Iesu dividebatur Saeculis XVI–XVIII. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 9, 1940, II, p. 303–310.
• DEMOUSTIER, Adrien. Les Catalogues du Personnel de la Province de Lyon en 1587, 1606 et 1636. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 42, 1973, fasc. 84, p. 3–105; vol. 43, 1974, fasc. 85, p. 3–84.
• DOMPNIER, Bernard. L’activité missionarie des Jésuites de la province de Lyon aux XVIIe et XVIIIe siècle. Essai d’analyse des Catalogi. Mélanges de l’École Française à Rome, Moyen-Age, Temps modernes, tome 97, no 2, 1985, p. 941–955.
• DROZDOWSKI, Marian. Aktywizacja gospodarki Rzeczypospolitej po kryzysie przełomu XVII i XVIII wieku. In: Polska–Saksonia w czasach unii (1697–1763). Próba nowego spojrzenia. Red. K. Bartkiewicz. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1998, s. 41–52.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995. Red. L. Grzebień. Kraków: Wydawnictwo WAM, 1996.
• FLAGA, Jerzy. Formacja i kształcenie duchowieństwa zakonnego w Rzeczypospolitej w XVII i w XVIII wieku. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1998.
• FRICK, David. Kith, Kin, and Neighbors: Communities and Confessions in Seventeenth-Century Wilno. Ithaca–London: Cornell University Press, 2013.
• FRIEDRICH, Markus. Der lange Arm Roms? Globale Verwaltung und Kommunikation im Jesuitenorden 1540–1773. Frankfurt–New York: Campus Verlag, 2011.
• GANSS, George E. Bracia w Towarzystwie Jezusowym w świetle dokumentów Zakonu i Stolicy Apostolskiej. Przekł. i uzup. D. Wojciechowski. Lublin: Norbertinum, 2001.
• GRACIOTTI, Sante. Echa włoskie działalności teatynów i pijarów w Polsce w XVIII wieku. In: GRACIOTTI, Sante. Od Renesansu do Oświecenia. Przekł. W. Jekiel i in., t. 2: Z literatury polskiego Oświecenia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991, s. 39–56.
• GRICKEVIČIUS, Artūras. Vilniškė popiežiškoji seminarija 1583–1655 metais (iš Lietuvos religinio ugdymo istorijos). Vilnius: Lietuvos pedagoginio universiteto leidykla, 2008.
• GRZEBIEŃ, Ludwik. Dotychczasowa literatura o wkładzie jezuitów do nauki i kultury. In: Wkład jezuitów do nauki i kultury w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i pod zaborami. Red. I. Stasiewicz-Jasiukowa. Kraków–Warszawa: Wydawnictwo WAM, 2004, s. 31–68.
• GRZEBIEŃ, Ludwik. The Circumstances of Partition of the Polish Province and the Origin of the Lithuanian Province. In: Jėzuitai Lietuvoje (1608–2008): gyvenimas, veikla, paveldas. Sud. N. Markauskaitė. Vilnius: Lietuvos nacionalinis muziejus, 2012, p. 19–28.
• HENGST, Karl. Jesuiten an Universitäten und Jesuitenuniversitäten: Zur Geschichte der Universitäten in der Oberdeutschen und Rheinischen Provinz der Gesellschaft Jesu im Zeitalter der konfessionellen Auseinandersetzung. Paderborn–München–Wien–Zürich: Schöningh, 1981 (Quellen und Forschungen aus dem Gebiet der Geschichte, Bd. N. F. 2).
• HOEBSCH, Jörg K. Manipulacje walutowe Fryderyka II w okresie wojny siedmioletniej i ich wpływ na polską reformę monetarną z roku 1765–1766. Roczniki Historyczne, t. 39, 1973, s. 41–104.
• JOVAIŠA, Liudas. Jesuit Historiography in Lithuania since 1990: Proximity and Distance along World Routes. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 85, 2016, fasc. 169, p. 226–230.
• KLIMOWICZ, Mieczysław. Polsko-niemieckie pogranicza literackie w XVIII wieku. Problemy uczestnictwa w dwu kulturach. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998.
• KOŁACZ, Jakub. Słownik języka i kultury jezuitów polskich. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2006.
• LAMALLE, Edmond. Les catalogues des provinces et des domiciles de la Compagnie de Jésus. Note de bibliographie et de statistique. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 13, 1944, I–II, p. 77–101.
• LITWIN, Henryk. Katalog alumnów seminarium papieskiego w Wilnie 1582–1798, cz. I. Przegląd Wschodni, t. 8, 2003, z. 4 (32), s. 925–976; cz. II, Przegląd Wschodni, t. 9, 2005, z. 2 (34), s. 301–378.
• LOWNEY, Chris M. Heroic Leadership: Best Practices from a 450–Year–Old Company that changed the World. Chicago: Loyola Press, 2005.
• LUKÁCS, Ladislaus. Le Catalogue-Modèle du Père Laínez (1545). Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 26, 1957, fasc. 51, p. 57–66.
• LUKÁCS, Ladislaus. De graduum diversitate inter sacerdotes in Societate Iesu. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 37, 1968, fasc. 74, p. 237–316.
• ŁUKASZEWSKA-HABERKOWA, Justyna. Pierwsze pokolenie polskich jezuitów w świetle biografii i egzaminów. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2013.
• MANYŚ, Bernadetta. „Przezacny wodzu Litwy Palemonie, Twoja stolica często w ogniu płonie“. Obraz Wilna po pożarach z 1748 i 1749 roku na podstawie relacji Bazylego Bonifacego Jachimowicza. In: „Trzeba dyscypliny – bez niej nie da się pasji składnie wyrazić“. Studia z dziejów nowożytnych (XVI–XVIII w.). Red. M. Forycki, A. Perłakowski et al. Poznań: Instytut Historii UAM, 2012, s. 287–301.
• MARIANI, Andrea. Mobilità e formazione dei Gesuiti della Confederazione polacco-lituana. Analisi statistico-prosopografica del personale dei collegi di Nieśwież e Słuck (1724–1773). Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 82, 2013, fasc. 164, p. 459–499.
• MARIANI, Andrea. Personaleinsatz und -mobilität in der litauischen Ordensprovinz der Gesellschaft Jesu im 18. Jahrhundert. Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung, Bd. 63, 2014, nr. 2, S. 163–213.
• MARIANI, Andrea. Proweniencja geograficzna i kompetencje językowe jezuitów prowincji litewskiej. Przyczynek do badań nad wielokulturowością Rzeczypospolitej XVII–XVIII w. In: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej. Red. W. Walczak, K. Łopatecki, t. 7. Białystok: IBNDKE, 2017, s. 85–112.
• MARIANI, Andrea. Między Płockiem a Połockiem. Powstanie prowincji mazowieckiej Towarzystwa Jezusowego jako wspólny efekt jezuickiej rutyny zarządzania i ingerencji magnaterii. Nowożytnicze Zeszyty Historyczne, z. 5: Religia w epoce nowożytnej XVI–XVIII w. Polityka–społeczeństwo–kultura. Red. E. Kaźmierczyk. Kraków: Koło Naukowe Historyków Studentów, 2013, s. 111–133.
• MARIANI, Andrea. Jezuici prowincji litewskiej wobec epidemii dżumy z lat 1708–1711. Zapiski Historyczne, t. 81, 2016, z. 2, s. 65–104.
• MORZY, Józef. Kryzys demograficzny na Litwie i Białorusi w II połowie XVII wieku. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 1965.
• NIEDŹWIEDŹ, Jakub. Kultura literacka Wilna (1323–1655): retoryczna organizacja miasta. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 2012.
• NIKLIBORC, Anna. L’enseignement du français dans les écoles polonaises au XVIIIe siècle. Wrocław: Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, 1962.
• OBIREK, Stanisław. Swoista inkulturacja – jezuici i polski sarmatyzm. Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki, t. 7, 1998, nr. 1 (13), s. 71–77.
• OCHMAŃSKI, Jerzy. Litewska granica etniczna na wschodzie: od epoki plemiennej do XVI wieku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1981.
• OLIVARES, Estanislao. Los coadjutores, espirituales y temporales, de la Compañía de Jesús. Su origen y sus votos. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 33, 1964, fasc. 65, p. 102–121.
• O’MALLEY, John W. Pierwsi jezuici. Przekł. P. Samerek et al. Kraków: Wydawnictwo WAM, 1999.
• PASZENDA, Jerzy. Wpływ pożarów Wilna na architekturę późnego baroku. Sztuka ziem wschodnich Rzeczypospolitej XVI–XVIII w. Red. J. Lileyka. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000, s. 487–494.
• PIECHNIK, Ludwik. Dzieje Akademii Wileńskiej, t. 1–4. Rzym: Apud „Instytutum Historicum Societatis Jesu“, 1983–1999.
• PIECHNIK, Ludwik. Seminaria diecezjalne w Polsce prowadzone przez jezuitów od XVI do XVIII wieku. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2001.
• PIECHNIK, Ludwik. Rzut oka na powstanie, rozwój i likwidację jezuickiego Collegium Nobilium w Wilnie. Studia z dziejów oświaty i kultury umysłowej w Polsce XVIII–XX w. Księga ofiarowana Janowi Hulewiczowi. Red. R. Dutkowa. Wrocław, 1977, s. 81–96.
• PIWOWARSKI, Władysław. Inkulturacja. In: Encyklopedia katolicka, t. 7. Red. S. Wielgus et al. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1997, kol. 234–235.
• PLEČKAITIS, Romanas. Commencements at the ancient Vilnius University. In: Akademijos laurai. Parengė M. Svirskas, I. Balčienė. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla, 1997.
• POPLATEK, Jan. Ofiary miłości z litewskiej prowincji Tow. Jez. w czasie zarazy w 1710. Nasze Wiadomości, t. 9 (1928–1931), s. 264–272, 368–369.
• POPLATEK, Jan. Powstanie Seminarium Papieskiego w Wilnie (1582–1585). Ateneum Wileńskie, rocz. 6, 1929, nr. 1–2, s. 47–71; nr. 3–4, s. 429–455.
• POPLATEK, Jan. Wykaz alumnów Seminarium Papieskiego w Wilnie 1582–1773. Ateneum leńskie, rocz. 11, 1936, s. 218–282.
• POPLATEK, Jan. Zarys dziejów Seminarium Papieskiego w Wilnie 1585–1773. Ateneum Wileńskie, rocz. 7, 1930, nr. 1–2, s. 170–228.
• PUCHOWSKI, Kazimierz. Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów: studium z dziejów edukacji elit. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2007.
• RABIKAUSKAS, Paulius. Vilniaus akademija ir Lietuvos jėzuitai. Sud. L. Jovaiša. Vilnius: Aidai, 2002.
• RUIZ JURADO, Manuel. La tercera probación en la Compañía de Jesús. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 60, 1991, fasc. 119, p. 265–351.
• SALMONOWICZ, Stanisław. Polacy i Niemcy wobec siebie. Postawy–opinie–stereotypy (1697–1815). Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 1993 (Rozprawy i materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, nr. 134).
• SCHNEIDER, Burkhart. Die Jesuiten in Ellwangen 1557–1773. In: Ellwangen 763–1963, Beiträge und Untersuchungen zur Zwölfhundert-Jahrfeier. Hrsg. von V. Burr, 2 Bde., Ellwangen, 1964, Bd. 1, S. 245–315.
• SERWAŃSKI, Maciej. Présence de la langue française en Pologne aux XVIe et XVIIe siècles. In: Les langues étrangères en Europe. Apprentissage et pratiques (1450–1700). Ed. M. Zuili, S. Baddeley, J. F. Chappuit. Paris: PU Paris-Sorbonne, 2012, p. 195–204.
• SERWAŃSKI, Maciej; NAPIERAŁA, Katarzyna. The Presence of Francophonie in Poland from the Sixteenth Century to the Eighteenth. In: European Francophonie. The Social, Political and Cultural History of an International Prestige Language. Ed. by V. Rjéoutski, G. Argent, D. Offord. Peter Lang AG, Internationaler Verlag der Wissenschaften, 2014, p. 307–335.
• SZILAS, László. Die österreichische Jesuitenprovinz im Jahre 1773. Eine historisch-statistische Untersuchung. Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 47, 1978, fasc. 93, p. 97–158; fasc., nr. 94, p. 297–349.
• ŚWIERKOWSKI, Ksawery. Wilno kolebką drukarstwa łotewskiego. Ateneum Wileńskie, rocz. 8, 1931–1932, s. 184–204.
• ŚWIERKOWSKI, Ksawery. Wilno kolebką drukarstwa łotewskiego. Wilno: Zakłady Graficzne „Znicz“, 1933. (Odbitka z „Ateneum Wileńskiego“, rocz. 8, 1931/1932).
• TAZBIR, Janusz. Propaganda kontrreformacji wśród chłopów inflanckich (1582–1621). Kwartalnik Historyczny, rocz. 65, 1958, nr. 3, s. 720–741.
• ULČINAITĖ, Eugenija. Teoria retoryczna w Polsce i na Litwie w XVII wieku: próba rekonstrukcji schematu retorycznego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.
• WITKOWSKI, Rafał. Rozwój życia zakonnego w Wielkim Księstwie Litewskim od XV do XVIII w. (wzmocnienie czy osłabienie litewskiej tożsamości w ramach Rzeczypospolitej szlacheckiej?). In: Lietuvių–lenkų santykiai amžių tėkmėje: istorinė atmintis – Stosunki polsko–litewskie na przestrzeni wieków: pamięć historyczna. Red. J. Volkonovskis. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla, 2009, p. 76–102.
• ZAŁĘSKI, Stanisław. Jezuici w Polsce, t. 3: Prace misyjne nad ludem 1648–1773, cz. 1: 1648– 1700. Lwów: Drukiem i nakładem drukarni ludowej, 1902; t. 4, cz. 1: Dzieje 153 kolegiów i domów jezuitów w Polsce. Kraków: Drukarnia W. L. Anczyca, 1905; cz. 2: Kolegia i domy założone w pierwszej dobie rządów Zygmunta III 1588–1608; cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta 1648–1773. Kraków: Drukarnia W. L. Anczyca, 1905.
• ŻABIŃSKI, Zbigniew. Systemy pieniężne na ziemiach polskich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
• ШЕВЧЕНКО, Тетяна. Рекрутація русинів до єзуїтського ордену (остання чверть XVI – середина XVII ст.): на прикладі викладацького складу шкіл в українських землях Польської провінції Товариства Ісуса. Український історичний журнал, 2011, № 6 (501), с. 36–54.

Identyfikatory

Biblioteka Nauki

56029110