Opole – katedra pw. Znalezienia Krzyża Świętego

• Autorzy: H. Kozaczewska-Golasz

Warianty tytułu

EN

Opole – the Cathedral of Finding of the Holy Cross

Abstrakty

EN

The church first mentioned in 1223 was a three-nave building to which two western towers were added in the third quarter of the 13th century. The next stage constituted the reconstruction of the nave body. It is connected with a mention from 1295 about the act of founding the church by Prince Bolko I. The church performed a collegiate function and in the first half of the 14th century it was given a basilica system with a long presbytery closed by a polygon. After a fire in 1415 the church reconstruction started – the nave body walls were made higher up to a hall system. The interior received new pillars with pilasters and pilasters at longitudinal walls. Probably, a one-nave presbytery was left. Undoubtedly, in the second half of the 15th century, the one-nave presbytery was reconstructed and changed into a three-nave hall system presbytery. The pillars and the presbytery interior segmentation constituted a continuation of the nave body forms. The church was given a long three-nave hall system with five bays and a polygonal top of the nave and each aisle. Probably it was not until the mid-16th century that vaults were added, which were renovated in the 17th and mid-19th century. Throughout the whole period on the western side there were two old towers, which were undoubtedly heightened. In the 16th century three chapels were erected as well as a gallery. The church was given its final appearance in the 19th century, i.e. in 1856 the vaults, roof and buttresses were repaired and in 1899 the western towers were made higher. All the external walls were faced then, which significantly changed the appearance of the building.

PL

Kościół wzmiankowany w 1223 r. był trójnawową budowlą, do której w 3. ćw. XIII w. zostały dobudowane dwie zachodnie wieże. Kolejny etap stanowiła przebudowa korpusu nawowego. Jej rozpoczęcie można wiązać ze wzmianką z 1295 r. o ufundowaniu kościoła przez ks. Bolka I. Kościół pełnił funkcję kolegiaty i w 1. poł. XIV w. otrzymał układ bazyliki z długim prezbiterium zamkniętym wielobokiem. Po pożarze w 1415 r. przystąpiono do odbudowy kościoła – podwyższono mury korpusu nawowego do układu halowego. Wnętrze otrzymało nowe filary z pilastrami i pilastry przy ścianach podłużnych. Prawdopodobnie pozostawiono jednonawowe prezbiterium. Zapewne dopiero w 2. poł. XV w. przebudowano prezbiterium na trójnawowe o układzie halowym. Filary i rozczłonkowanie wnętrza prezbiterium stanowiło kontynuację form korpusu nawowego. Kościół uzyskał wówczas układ długiej trójnawowej hali o pięciu przęsłach i wielobocznym zakończeniu każdej z naw. Prawdopodobnie dopiero w połowie XVI w. założono sklepienia, które remontowano w XVII w. i w połowie XIX w. Po stronie zachodniej przez cały okres wznosiły się dwie stare wieże, niewątpliwie podwyższone. W XVI w. wzniesiono trzy kaplice oraz emporę. Ostateczny wygląd kościół otrzymał w XIX w.: w 1856 r. naprawiono sklepienia, dach i przypory, a w 1899 r. podwyższono zachodnie wieże. Wówczas oblicowano także wszystkie ściany zewnętrzne, co w istotny sposób zmieniło wygląd kościoła.

Słowa kluczowe

PL

średniowiecze; Śląsk; kościół

EN

Middle Ages; Silesia; church

• Wydawca: Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2014
• Numer: 1(37)
• Strony: 9-12

Daty

wydano

2014

Twórcy

autor

H. Kozaczewska-Golasz

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology

Bibliografia

• Regesten zur schlesischen Geschichte, von C. Grünhagen, [w:] Codex diplomaticus Silesiae, Breslau 1868–1925.
• Codex diplomaticus Silesiae, Bd 7.3, Breslau 1930.
• Hartmann R., Eberle H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Stadtkreises Oppeln, Breslau 1939.
• Böhme J.E., Diplomatische Beyträge zur Untersuchung der schlesische Rechte und Geschichte, Bd. 2, Berlin 1770.
• Hanulanka D., Sklepienia późnogotyckie na Śląsku, WTN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971.
• Lutsch H., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, Bd. 4, Breslau 1894.
• Tintelnot H., Die mittelalterliche Baukunst Schlesiens, Holzner-Verlag, Kitzingen 1951.
• Popłonyk U., Opole, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
• Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Śląska Opolskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974.
• Kornecki M., Sztuka, [w:] W. Dziewulski, F. Hawranek (red.), Opole. Monografia miasta, Instytut Śląski, Opole 1975.
• Architektura gotycka w Polsce, T. Mroczko, M. Arszyński (red.), t. 2: Katalog zabytków, A. Włodarek (red.), Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1995.
• Kozaczewska-Golasz H., Kozaczewski T., Trzynastowieczny kościół N.P. Marii w Złotoryi, [w:] Z badań architektury i sztuki Śląska, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, nr 22, seria „Studia i Materiały” nr 11, Wrocław 1989, 113–139.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc140102

Biblioteka Nauki

293972