Konfrontatywna refleksja nad kategorią rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim

• Autorzy: Anna Berenika Siwirska

Warianty tytułu

EN

Confrontative reflection on the category of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian

BE

Параўнальнае разважанне аб граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах

Abstrakty

PL

Artykuł jest poświęcony przedstawieniu podobieństw i różnic w kategoriach rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim. Autorka w kolejnych częściach tekstu przedstawia zasady klasyfikacji rzeczowników na poszczególne rodzaje gramatyczne ze względu na kryterium morfologiczne i semantyczne, a także uwzględniając semantyczne cechy żywotności i osobowości. W końcowej części artykułu wyszczególnione są różnice w wydzielaniu i nazywaniu kategorii rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku białoruskim i polskim oraz zostają zaproponowane zmiany, które można byłoby wprowadzić w opisie kategorii rodzaju rzeczowników w języku białoruskim.

BE

Артыкул прысвечаны падабенствам і адрозненням ў граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах. Аўтарка падае правілы прыналежнасці назоўнікаў да граматычнага роду па марфалагічным і семантычным крытэрыям. У заключнай частцы артыкула пералічваюцца адрозненні ў вылучэнні і найменні катэгорый граматычнага роду назоўнікаў у беларускай і польскай мовах і прапаноўваюцца змены, якія можна было б унесці ў апісанне катэгорый роду назоўнікаў у беларускай мове.

EN

The article dedicated to the presentation of similarities and differences in terms of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian. In the following parts of the text, the author presents the rules for classifying nouns into particular grammatical genders due to morphological and semantic criteria, as well as taking into account the semantic characteristics of liveliness and personality. In the final part of the article, the differences in separating and naming the categories of noun gender in Belarusian and Polish are listed, and changes that could be introduced in the description of the gender category of nouns in Belarusian are proposed.

Słowa kluczowe

PL

gramatyka porównawcza; język polski; język białoruski; rodzaj gramatyczny; rzeczownik

EN

comparative grammar; Polish language; Belarusian language; grammatical gender; noun

BE

параўнальная граматыка; польская мова; беларуская мова; граматычны род; назоўнік

• Wydawca: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Czasopismo: Acta Albaruthenica
• Rocznik: 2023
• Numer: 23
• Strony: 243-258

Daty

wydano

2023

Twórcy

autor

Anna Berenika Siwirska

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Arašonkava Hanna i in. 2013. Hramatyčny sloŭnik nazoŭnika. 2013. Minsk: Belaruskaja navuka [Арашонкава Ганна i ін. 2013. Граматычны слоўнік назоўніка. Мінск: Беларуская навука].
• Bańko Mirosław. 2002. Wykłady z polskiej fleksji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Belaruskaja mova: u 2 č. Č. 1. Padručnik dlja navučèncaŭ pedvučyliščaŭ i kaledžaŭ, pad ahul′naj rèd. L.M. Hryhor'evaj. 3-e vyd. Minsk: Vyšèjšaja škola [Беларуская мова: у 2 ч. Ч. 1. Падручнік для навучэнцаў педвучылішчаў і каледжаў, пад агульнай рэд. Л.М. Грыгор'евай. 3-е выд. Мінск: Вышэйшая школа].
• Burak Leanid. 1974. Sučasnaja belaruskaja mova. Minsk: Vyšèjšaja škola [Бурак Леанід. 1974. Сучасная беларуская мова. Мінск: Вышэйшая школа].
• Dalewska-Greń Hanna. 1997. Języki słowiańskie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Krawczuk Ałła. 2020. Rodzaj gramatyczny w nauczaniu polszczyzny Ukraińców: perspektywa z „wewnątrz” i z „zewnątrz systemu językowego. „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” t. 27: 133–154.
• Kuncewicz Luboŭ. Kategoria roda (13–51). V: Sopostavitel′noe opisanie russkoho i belorusskoho jazykov: Morfologija. 1990. Red. A.N. Bulyko. Minsk: Navuka i tèxnika [Кунцевич Luboŭ. Категория рода (13–51). B: Сопоставительное описание русского и белорусского языков: Морфология. 1990. Pед. А.Н. Булыко. Минск: Навука і тэхніка].
• Laskowski Roman, Kategorie morfologiczne języka polskiego – charakterystyka funkcjonalna (151–225). W: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. 1999. Red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Lepešaŭ Ivan. 2007. Kul′tura maŭlennja. Grodno: GrDU imja Ja. Kupaly [Лепешаў Іван. 2007. Культура маўлення. Гродна: ГрДУ імя Я. Купалы].
• Loewe Iwona 2007. Mamy w biurze pięć radiów, czyli o odmianie wyrazów (76–77). W: www.poradniajęzykowa.pl. 2007. Red. K. Wyrwas. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Mańczak Witold. 1956. Ile rodzajów jest w polskim?. „Język Polski” t. XXXVI: s. 116–121.
• Markowski Andrzej. 2006. Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Orzechowska Alicja. Paradygmatyka – Rzeczownik (270–327). W: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. 1999. Red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Saloni Zygmunt. 1976. Kategoria rodzaju we współczesnym języku polskim (43–78). W: Kategorie gramatyczne grup imiennych w języku polskim. Red. R. Laskowski. Wrocław: Ossolineum.
• Stefańczyk Wiesław. 2007. Kategoria rodzaju i przypadka polskiego rzeczownika: próba synchronicznej analizy morfologicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Stefańczyk Wiesław. 2021. Rodzaj gramatyczny w polszczyźnie i w językach wschodniosłowiańskich. Rozważania na marginesie biernika. „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” t. 28: 105–116.
• Sujowska-Sobiusz Katarzyna 2007. Będąc młodą lekarką (159). W: www.poradniajęzykowa.pl. Red. K. Wyrwas. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Zaron Zofia. 2004a. Aspekty funkcjonalne polskiej kategorii rodzaju. Charakterystyka fleksyjna. Puńsk: Wydawnictwo „Aušra”.
• Zaron Zofia. 2004b. Rzeczowniki dwurodzajowe – jakie i które? (161–170). W: Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego. Red. A. Moroz, M. Wiśniewski. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Identyfikatory

DOI

10.31338/2720-698Xaa.23.12

Biblioteka Nauki

29430800