Zapomniany tarnowianin dr med. Marian Wodziński (1911–1986) i jego aktywny udział w odkrywaniu prawdy o zbrodni katyńskiej

• Autorzy: Paweł Glugla

Warianty tytułu

EN

Forgotten Tarnów resident Dr. Marian Wodzinski (1911–1986) and his active participation in uncovering the truth about the Katyn massacre

Abstrakty

EN

The text attempts to present the wartime and post-war fate of the Polish intelligentsia who took a direct part in uncovering the Katyn massacre, using the example of Dr Marian Wodziński, a medical doctor. As a forensic doctor, he was appointed (against his will), to examine the exhumation of the victims buried in the Katyn forest. As a forensic expert, he believed that it was not up to him to determine the perpetrators, but to the court that would one day hear the murder case. He remained under pressure from the Germans, and after his return from Katyn to Poland, he was intensively searched by the NKVD and the UB, as an inconvenient, muchknowing witness. Arrested by the NKVD, he was freed thanks to influential people, and when he started to go into hiding, an APB was issued for him. In December 1945, he managed to escape from Poland under the name Marian Cich. He settled in the United Kingdom. The security apparatus recruited his brother Stanislaw to collaborate with him for many years. Despite many attempts, Dr M. Wodziński did not succumb to persuasion and pressure and did not return to Poland, although he missed his homeland very much. He returned to Tarnów after his death, in an urn which was buried in the family grave. Despite his many merits, as well as his patriotic attitude, until recently the figure of Dr M. Wodziński was forgotten. Also in his home town of Tarnów. The text about Dr Marian Wodziński should be – in the author’s assumption – a memento of this luminous figure for contemporary and future generations of Poles, especially the Polish intelligentsia, of which Dr Wodziński was a representative.

Słowa kluczowe

EN

Katyn; Polish intelligentsia; Dr. Marian Wodzinski; 1940

• Wydawca: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Czasopismo: Krakowskie Studia Małopolskie
• Rocznik: 2024
• Tom: 2(42)
• Strony: 150-181

Daty

wydano

2024

Twórcy

autor

Paweł Glugla

Bibliografia

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (IPN BU).
• AIPN BU, 0194/2058, Akta personalne funkcjonariusza SB Stefan Ziaja.
• AIPN BU, 531/58, Akta w sprawie o unieważnienie wyroku dot. Tadeusz Babulski.
• AIPN BU, 531/59, Akta w sprawie o odszkodowanie dot. Tadeusz Dominik Babulski.
• AIPN BU, 943/220-221, Akta śledztwa w sprawie dot. Tadeusz Babulski. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (IPN Kr).
• AIPN Kr, 009/6825 t. 1, Teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim „Sto” dot. Stanisław Wodziński.
• AIPN Kr, 009/6825 t. 2–4, Teczka pracy informatora/agenta/tajnego współpracownika pseudonim „Sto” dot. Stanisław Wodziński.
• AIPN Kr, 058/550, Akta personalne funkcjonariusza SB Jerzy Barcik.
• AIPN Kr, 058/528, Akta personalne funkcjonariusza SB Zygmunt Rak.
• Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000.
• Libera P., Polska Ludowa wobec sprawy Katynia: nieznane dokumenty Ministerstwa Sprawiedliwości (1947–1951), „Komunizm: system – ludzie – dokumentacja” 2012, nr 1.
• Mackiewicz J., Katyń. Zbrodnia bez sądu i kary, zebrał i oprac. J. Trznadel, Wydawnictwo Antyk, Warszawa 1997.
• Mackiewicz J. (oprac.), Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów z przedmową Władysława Andersa, Figaro Press, Londyn 1982.
• Mord w lesie katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951–1952, wstęp, wybór i oprac. W. Wasilewski, tłum. W.J. Popowski, t. 1–3, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2019–2020.
• Piotrowski P. (red.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956–1975, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2006.
• Bałżewska K., Przestrzenie totalitarnego zniewolenia. Doświadczenie wojny i okupacji w twórczości Józefa Mackiewicza, Wydawnictwo Capital, Warszawa 2020.
• Baran E., Historia Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii 1938–2013, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 2012, vol. LXII.
• Dziedzic T., Akta Katyńskie Doktora Robla. Powstanie i losy tak zwanego Archiwum Robla oraz sylwetka jego twórcy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2012, vol. 139.
• Frazik W., Musiał F., Aparat represji wobec tarnowskich struktur Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2004, nr 3/1(5).
• Glugla P., Vinctis non victis. Wybrane implikacje zbrodni katyńskiej z 1940 r. Przeszłość i współczesność, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2020, nr 4(28).
• Jankowski S.M., Czterdziestu co godzinę, „Zeszyty Katyńskie” 2001, nr 14.
• Jażborowska I., Jabłokow A., Zoria J., Katyń. Zbrodnia chroniona tajemnicą państwową, Książka i Wiedza, Warszawa 1998.
• Jessen A.E., Kraniet fra Katyn. Beretning om massakren i 1940, Høst, Kopenhaga 2008.
• Kamiński I.C., „Katyński wyrok” Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, „Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Kwartalnik o prawach człowieka” 2012, nr 3.
• Karger J., Zum Tode von Gerhard Buhtz, „Informationen der deutschen Gesellschaft für Rechtsmedizin” 1996, vol. 45.
• Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944, wstęp i oprac. J. Adamska, T. Krawczak, M. Olczak, Agencja Wydawnicza Egros, Warszawa 2012.
• Kawecka K., Drobner Bolesław, [w:] red. F. Tych, Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. I, Książka i Wiedza Warszawa 1986.
• Kurczab J., Ofiary dwóch totalitaryzmów. Losy rodzin katyńskich pod okupacją sowiecką i niemiecką, Instytut Pileckiego, Warszawa 2020.
• Kurczab J., Zbrodnia katyńska jako ludobójstwo. Próba systematyzacji kwalifikacji prawnokarnej, „Dzieje Najnowsze” 2017, vol. 49, nr 3.
• Niedojadło A. (red.), Encyklopedia Tarnowa. Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne, Tarnów 2010.
• Pietrzyk E., Wykorzystanie materiałów kompromitujących w pracy operacyjnej z osobowymi źródłami informacji, [w:] red. F. Musiał, Osobowe środki pracy operacyjnej. Zagadnienia źródłoznawcze, Instytut Pamięci Narodowej, Kraków 2013.
• Pobóg-Dmochowska M., Karol Pękala biskup. Życie i dzieło, Brzeska Oficyna Wydawnicza, Grybów 2018.
• Przewoźnik A., Adamska J., Katyń. Zbrodnia – prawda – pamięć, Świat Książki, Warszawa 2010.
• Rządzik D., Józef Mackiewicz jako świadek ekshumacji grobów w Katyniu, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Zeszyty Historyczne” 2010, z. XI.
• Świątek B., Profesor Bolesław Popielski – uczony, nauczyciel, biegły sądowy, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1997, t. 47, nr 2.
• Tarczyński J. (red.), Zbrodnia Katyńska w polskiej prasie niepodległościowej w Wielkiej Brytanii ze zbiorów Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Warszawa 2020.
• Wolsza T., Gadzinówki przed sądem Polski Ludowej (1946–1949), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2014, nr 12.
• Zawodny J.K., Katyń [z przedmową Zbigniewa Brzezińskiego], Editions Spotkania, Lublin–Paryż 1989.
• Żychowska M., Wodziński Stanisław, [w:] Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010.
• „Dziennik Polski” 1945
• „Goniec Krakowski” 1943
• „Nowy Kurier Warszawski” 1943
• Grobonet Tarnów, https://tarnow.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=7587&inni=0&cinki=0.
• Guźlecka O., Współczesny wymiar kłamstwa katyńskiego, https://www.sejm.gov.pl/media9.nsf/files/MPRA-C23BAU/%24File/10.%20Oliwia%20Gu%C5%BAlecka%20.pdf.
• http://www.listawykletych.pl/katalog/kowal-wladyslaw/.
• Skicki J., Nasza historia: od uniwersytetu ludowego do centrum kultury wsi polskiej [cz. I], https://www.wierzchoslawice.pl/nasza-historia-od-uniwersytetu-ludowego-do-centrum-kultury-wsi-polskiej-cz-i/.
• Pomoc IPN dla samorządów, https://ipn.gov.pl/pl/upamietnianie/dekomunizacja/zmiany-nazw-ulic/informacja-dla-samorzad/36940,Pomoc-IPN-dla-samorzadow.html.

Identyfikatory

DOI

10.15804/ksm20240209

Biblioteka Nauki

51460708