Aspekty temporalne powinności w logice deontycznej: od von Wrighta do Thomasona

• Autorzy: Popławski Patryk

Warianty tytułu

EN

Temporal Aspects of Obligations in Deontic Logic: From von Wright to Thomason

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest omówienie początków zainteresowania aspektami temporalnymi obowiązków w logice deontycznej. Badany okres to lata 1951–1981. Najpierw autor przybliża dyskusję dotyczącą obowiązków warunkowych i wyodrębnia tam pierwszy aspekt: czas powinności. Później charakteryzuje myśli Patricii Greenspan, która wprost wykorzystuje ten aspekt do rozwiązania paradoksu Chisholma. Następnie omawia przekonania Héctora-Neri Castanedy, który wyróżnił inne aspekty: czas na realizację obowiązkowego czynu, czas wypowiedzenia lub powstania obowiązku i czas, gdy wypowiedź lub zdanie stwierdzające powinność jest prawdziwe. Potem autor rozpatruje poglądy Richmonda Thomasona, który przedstawił system formalny logiki deontycznej ufundowany na logice temporalnej. Na końcu zostają podsumowane zmiany w zainteresowaniu aspektami temporalnymi.

EN

The aim of the article is to discuss the beginnings of interest in the temporal aspects of obligations in deontic logic. The analyzed period is the years 1951–1981. First, the author presents a discussion on conditional oughts. There he also singles out the first aspect: the time of the oughtness. Later, he characterizes the views of Patricia Greenspan, who explicitly used this aspect in her attempt to solve the Chisholm paradox. Then, the author discusses the views of Héctor-Neri Castaneda, who highlighted other aspects: the time of the action one ought to do, the time of utterance or of the making of an ought-statement, and the time of the truth of an ought-statement. Next, the author discusses Thomason Richmond’s views, who presented a formal system of deontic logic based on temporal logic. At the end, he summarizes the changes in interest in temporal aspects in analyzed period.

Słowa kluczowe

PL

logika deontyczna; czas obowiązku; czas powinności; obowiązek; powinność; aspekty czasowe obowiązków; aspekty czasowe powinności

EN

deontic logic; the time of obligation; obligation; ought; time aspects of oughts; time aspects of obligations; oughtness

• Wydawca: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
• Czasopismo: Edukacja Filozoficzna
• Rocznik: 2023
• Numer: 75
• Strony: 67-91

Twórcy

autor

Popławski Patryk

Bibliografia

• Castañeda H.N., Ought, Time, and the Deontic Paradoxes, „The Journal of Philosophy” 1977, t. 74, nr 12, s. 775–791, https://doi.org/10.2307/2025929.
• Chisholm R.M., Contrary-to-Duty Imperatives and Deontic Logic, „Analysis” 1963, t. 24, nr 2, s. 33–36, https://doi.org/10.2307/3327064.
• Chituc V., Henne P., Sinnott-Armstrong W., De Brigard F., Blame, not Ability, Impacts Moral ‘Ought’ Judgments for Impossible Actions: Toward an Empirical Refutation of ‘Ought’ Implies ‘Can’, „Cognition” 2016, t. 150, s. 20–25, https://doi.org/10.1016/j.cognition.2016.01.013.
• Frege G., Sens i znaczenie, tłum. J. Pelc, w: Logika i język, red. J. Pelc, PWN, Warszawa 1967, s. 225–252.
• Graham P.A., ‘Ought’ and Ability, „Philosophical Review” 2011, t. 120, nr 3, s. 337–382, https://doi.org/10.1215/00318108-1263674.
• Greenspan P.S., Conditional Oughts and Hypothetical Imperatives, „The Journal of Philosophy” 1975, t. 72, nr 10, s. 259–276, https://doi.org/10.2307/2024734.
• Hansson S.O., Alternative Semantics for Deontic Logic, w: Handbook of Deontic Logic and Normative Systems, red. M. Gabbay, J. Horty, X. Parent, College Publications, Milton Keynes 2013, s. 445–499.
• Jarmużek T., Jutrzejsza bitwa morska: rozumowanie Diodora Kronosa, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012.
• King A., Actions That We Ought, but Can’t, „Ratio” 2014, t. 27, nr 3, s. 316–327, https://doi.org/10.1111/rati.12043.
• Mizrahi M., Ought, Can, and Presupposition: A Reply to Kurthy and LawfordSmith, „Methode: Analityc Perspectives” 2015, t. 4, nr 6, s. 250–256.
• Prior A.N., Formal Logic, Clarendon Press, Oxford 1962.
• Prior A.N., The Paradoxes of Derived Obligation, „Mind” 1954, t. 63, nr 249, s. 64–65, https://doi.org/10.1093/mind/lxiii.249.64.
• Ryan S., Doxastic Compatibilism and the Ethics of Belief, „Philosophical Studies” 2003, t. 114, nr 12, s. 47–79, https://doi.org/10.1023/A:1024409201289.
• Spencer J., What Time Travelers Cannot Not Do (but Are Responsible for Anyway), „Philosophical Studies” 2013, t. 166, nr 1, s. 149–162, https://doi.org/10.1007/s11098-012-0029-y.
• Sulikowski A., Wstęp do prawoznawstwa. Krótki kurs, Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości, Wałbrzych 2007.
• Świrydowicz K., Logiczne teorie obowiązku warunkowego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1995.
• Thomason R.H., Deontic Logic as Founded on Tense Logic, w: New Studies in Deontic Logic. Norms, Actions, and the Foundations of Ethics, red. R. Hilpinen, Springer, Dordrecht 1981, s. 165–176.
• Wright G.H. von, A Correction to a New System of Deontic Logic, „Danish Yearbook of Philosophy” 1965, t. 2, s. 103–107.
• Wright G.H. von, Deontic Logic, „Mind” 1951, t. 60, nr 237, s. 1–15, https://doi.org/10.1093/mind/lx.237.1.
• Wright G.H. von, An Essay in Modal Logic, North-Holland Publishing Company, Amsterdam 1951.
• Wright G.H. von, A New System of Deontic Logic, „Danish Yearbook of Philosophy” 1964, t. 1, s. 173–182.
• Wright G.H. von, A Note on Deontic Logic and Derived Obligation, „ Mind” 1956, t. 65, nr 260, s. 507–509, https://doi.org/10.1093/mind/65.1.507.