Tradycje konceptualizacji śmierci w etnograficznej komunikacji respondenckiej z powiatu augustowskiego

• Autorzy: Dudziak Arkadiusz

Warianty tytułu

EN

Traditions of conceptualization of death in ethnographic respondent communication from the Augustów country

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem badań są ludowe wyobrażenia kulturowe z zakresu antropologii śmierci. Zostały one zarejestrowane w etnograficznej komunikacji respondenckiej w północno-wschodniej Polsce na terenie powiatu augustowskiego. Analizy sytuują się w metodologicznym paradygmacie nauk o komunikacji społecznej, w kręgu zainteresowań antropologii lingwistycznej. W procesie badawczym komunikowanych treści antropotanatologicznych zastosowano metodę antropologicznej hermeneutyki tekstu. Wyniki badań potwierdziły hipotezy etnologów oraz antropologów języka: a) folklor cechuje się silnym lękiem antropotanatologicznym, b) formy językowe odzwierciedlają światopogląd wspólnoty komunikatywnej, c) ludowa antropologia śmierci jest dowodem uniwersalności myślenia mitologicznego, d) mitologizacja jest formą neutralizacji lęku przed śmiercią w etnograficznej komunikacji respondenckiej, e) antropotanatologia ludowa cechuje się określonymi regułami kulturowo-językowymi, f) źródła kulturowe antropotanatologii okolic Augustowa mają rodowód indoeuropejski.

The subject of this research are folk cultural ideas in the field of death anthropology. They were observed in ethnographic respondent communication of Augustów county, in North-East Poland. The analysis is based on the methodological paradigm of the sciences of social communication and linguistic anthropology. In the research proces of communicated anthropotanatological content, the method of anthropological hermeneutics of the text was applied. The results confirmed the flollowing hypotheses of ethnologists and language anthropologists: a) folklore is characterized by a strong anthropotanatological anxiety, b) language forms reflect the worldview of the communicative community, c) folk death anthropology is proof of the universality of mythological thinking, d) mythologization is a form of neutralization of fear of death in respondent communication, e) folk anthropotanatology is characterized by specific cultural and linguistic rules, f) cultural sources of anthropotanatology of the area of Augustów have an Indo-European origin.

Słowa kluczowe

PL

antropotanatologia; antropologia lingwistyczna; etniczne relacje wierzeniowe; etniczne relacje wspomnieniowe

EN

anthropotanatology; linguistic anthropology; language of folklore; ethnic relations of beliefs; ethnic relations of memories

• Wydawca: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Czasopismo: Prace Językoznawcze
• Rocznik: 2020
• Numer: XXII/1
• Strony: 27–44

Twórcy

autor

Dudziak Arkadiusz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• Ahearn L. M. (2013): Antropologia lingwistyczna: Wprowadzenie. Przeł. P. Usakiewicz. Kraków.
• Ariès Ph. (1993): Śmierć odwrócona. Przeł. J. M. Godzimirski. [W:] Antropologia śmierci. Myśl francuska. Red. S. Cichowicz, J. M. Godzimirski. Warszawa, s. 227–283.
• Awdiejew A., Habrajska G. (2010): Komponowanie sensu w procesie odbioru komunikatów. Łódź.
• Bernard A. (2006): Antropologia. Zarys teorii i historii. Przeł. S. Szymański. Warszawa.
• Biegeleisen H. (1930): Śmierć w obrzędach, zwyczajach i wierzeniach ludu polskiego. Warszawa.
• Burzyńska A. B., Kamieniecki J. (1998): Wpływ przeszłości na językowy obraz śmierci ludzi
• i zwierząt w polszczyźnie. „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” nr 9–10, s. 81–92.
• Chruszczewski P. P. (2011). Językoznawstwo antropologiczne. Zadania i metody. Wrocław.
• Drowdwiłło-Batura I. (2007): Relikty kultury tradycyjnej w świadomości mieszkańców powiatu augustowskiego w końcu XX wieku: nazewnictwo, duchy, strachy, zwidy, lecznictwo. „Rocznik Augustowsko-Suwalski” nr 7, s. 109–144.
• Dudziak A., Paiunena M. (2018): Mikrotoponimy jako sposób kreowania ludowych miejsc kulturowych – podejście antropologii lingwistycznej. „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” nr 53, s. 25–42.
• Eliade M. (1993): Traktat o historii religii. Przeł. J. W. Kowalski. Łódź.
• Eliade M. (1994): Mefistofeles i androgyn. Przeł. B. Kupis. Warszawa.
• Fischer A. (1934). Etnografia słowiańska. Zeszyt trzeci. Polacy. Lwów–Warszawa.
• Grabias S. (2001). Język w zachowaniach społecznych. Lublin.
• Grzegorczykowa R. (1990). Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa.
• Józefów-Czerwińska B. (2017): Zabobonem nazwano… O wierzeniach, wartościach i dawnych przekonaniach mieszkańców polsko-białoruskiego pogranicza w ich związkach z przeszłością. Warszawa.
• Kiklewicz A. (2016): Postmodernizm jako czynnik zmian we współczesnym językoznawstwie
• w aspekcie epistemicznym, społecznym i etycznym (przy uwzględnieniu innych nauk humanistycznych). Cz. II. „LingVaria” nr XI/2/22, s. 25–41.
• Malinowski B. (2000): Problem znaczenia w językach pierwotnych. Przeł. T. Szczerbowski.
• [W:] Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego. T. 2. Red. K. Pisarkowa. Kraków, s. 5–48.
• Ricoeur P. (1985). Egzystencja i hermeneutyka. Przeł. K. Tarnowski. Warszawa.
• Ricoeur P. (1989). Język, tekst, interpretacja. Przeł. K. Rosner, P. Graff. Warszawa.
• Ricoeur P. (2009). O interpretacji. Esej o Freudzie. Przeł. M. Falski. Warszawa.
• Słupecki L. P. (1993): Wawel jako święta góra a słowiańskie mity o zajęciu kraju. „Przegląd
• Religioznawczy” nr 2, s. 14–15.
• Spitulnik D. (2001): The social circulation of media discourse and the mediation of communities. [W:] Linguistic Anthropology: A Reader. A. Duranti (ed.). Oxford, s. 95–118.
• Szyjewski A. (2003): Religia Słowian. Kraków.
• Tabakowska E. (2001). Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa. Kraków.
• Thomas L.-V. (1993): Wprowadzenie do antropotanatologii. Przeł. S. Cichowicz. [W:] Antropologia śmierci. Myśl francuska. Red. S. Cichowicz, J. M. Godzimirski. Warszawa, s. 24–34.
• Wenklar K. (2011): Kobieta Pokucia i Huculszczyzny. Studium etnolingwistyczne. Kraków.
• Wysoczański W. (2012): Umieranie i śmierć. Wielowymiarowość językowa. Wrocław.