Sytuacja kobiet w ciąży wysokiego ryzyka jako przykład sytuacji granicznej – inspiracje Jaspersowskie

• Autorzy: Rychter Katarzyna

Warianty tytułu

EN

The Situation of Women with High-Risk Pregnancies as an Example of Border Situation – Jaspers Inspirations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł ma na celu pokazanie, że użytecznym może być wykorzystanie kategorii „sytuacji granicznej”, tak jak ją rozumiał Karl Jaspers, i tak jak jest ona charakteryzowana w ramach psychologii prenatalnej oraz socjologii i pedagogiki, do opisu sytuacji kobiet w ciąży wysokiego ryzyka – z diagnozą wady rozwojowej/choroby płodu, w tym wad, które: (a) nie występowały wcześniej w rodzinach (tych kobiet) oraz, (b) których pełna etiologia nie jest znana. W artykule wykorzystałam materiały pochodzące z rozmów, jakie przeprowadziłam z kobietami w ciąży wysokiego ryzyka, a także materiały z filmu Moje dziecko jest aniołem i książki Dar czasu. O kontynuowaniu ciąży z nieuleczalnie chorym dzieckiem.

EN

This paper aims to presenting that to use the category of ‘border situation’ from the perspective of Karl Jaspers’ philosophy and from the perspective of psychology of reproduction and sociology and pedagogics may be legitimate to characterize the situation of women with high-risk pregnancies – with diagnosis of fetal malformations which: (a) did not occur in their families earlier, and (b) a full etiology of malformations is unknown. In the text I used materials from conversations which I conducted with women with high-risk pregnancies and materials from the film My child is an angel and from the book A gift of Time. Continuing Your Pregnancy When Baby’s Life Is Expected to Be Brief.

Słowa kluczowe

PL

sytuacja graniczna; Jaspers; psychologia prenatalna; kobiety w ciąży wysokiego ryzyka; wady rozwojowe płodu

EN

‘border situation’; Jaspers; psychology of reproduction; women with high-risk pregnancies; fetal malformations

• Wydawca: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
• Czasopismo: Edukacja Filozoficzna
• Rocznik: 2019
• Numer: 67
• Strony: 181-206

Twórcy

autor

Rychter Katarzyna

Bibliografia

• Barańska M., Kmita G., Ciastoń-Przecławska E., Cerańska-Goszczyńska H., Lęk i strategie radzenia sobie u kobiet w ciąży ryzyka hospitalizowanych na oddziale patologii ciąży, „Klinika Perinatologii i Ginekologii. Suplement” 1996, nr 13, s. 167–173.
• Bartel H., Embriologia. Podręcznik dla studentów, wydanie IV, PZWL, Warszawa 2004.
• Bartel H., Embriologia medyczna, Warszawa 2009.
• Będkowska-Heine V., Tworzenie roli matki dziecka niepełnosprawnego, w: Wybrane zagadnienia psychopatologii rozwoju dzieci młodzieży, red. S. Mihilewicz, Kraków 2003, s. 77–93.
• Bielawska-Batorowicz E., Ciąża i poród w świetle badań psychologicznych, „Przegląd Psychologiczny” 1987, t. 30, nr 3, s. 680–693.
• Bieleninik Ł., Bidzan M., Salwach D., Zdolska-Wawrzkiewicz A., Wsparcie od partnera a radzenie sobie z problemami prokreacyjnymi, w: Rodzina i praca w warunkach kryzysu, red. L. Golińska, E. Bielawska-Batorowicz, Łódź 2011, s. 177–186.
• Bühler Ch., Bieg życia ludzkiego, PWN, Warszawa 1999.
• Ciąża wysokiego ryzyka, wyd. 2 rozszerzone, red. G.H. Bręborowicz, Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań 2006.
• Diagnostyka prenatalna w praktyce, red. P. Węgrzyn, D. Borowski, M. Wielgoś, PZWL, Warszawa, 2015.
• Dulude D., Wright J., Belanger C., The effect of pregnancy complications on the parental adaptation process, „Journal of Reproductive and Infant Psychology”, 2000, 18(1), s. 5–16.
• Endler N.S., Parker D.A. Multidimensional assessment of coping: A critical evaluation, „Journal of Personality and Social Psychology” 1990, vol. 58, No. 5, s. 844–854.
• Erikson E., Tożsamość i cykl życia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2004.
• Gladwell M., Punkt przełomowy, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009.
• Glynn L.M., Schetter C.D., Hobel C.J., Sandman C.A., Pattern of perceived stress and anxiety in pregnancy predicts preterm birth, Health Psychology, „Official Journal Of The Division Of Health Psychology, American Psychological Association” 2008, No. 27, s. 43–51.
• Goode W.J., Teoria napięcia w roli, w: Socjologia. Lektury, red. P. Sztompka, M. Kucia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005.
• Góralczyk E., Choroba dziecka w twoim życiu: o dzieciach ciężko i przewlekle chorych i ich rodzicach, Warszawa 1996.
• Greenberg L.S., Change Process Research, „Journal of Consulting and Clinical Psychology” 1986, vol. 54, No. 1, s. 4–9. Hobfoll S., Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
• Jaspers K., Problem winy, „Etyka” 1979, nr 17, s. 143–207.
• Jaspers K., Sytuacje graniczne, w: R. Rudziński, Jaspers, Myśli i Ludzie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978, s. 186–242.
• Jaspers K., Wprowadzenie do filozofii. Dwanaście odczytów radiowych, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 1998.
• Jaspers K., Wiara filozoficzna wobec objawienia, Znak, Kraków 1999.
• Kargulowa A., O teorii i praktyce poradnictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Kędzierska B., Miniszewska M., Strata perinatalna – poczucie winy w medycynie perinatalnej, w: Postępowanie paliatywne w opiece perinatalnej. Praktyka kliniczna, Etyka, Prawo, Psychologia, red. M. Rutkowska, S. Szczepaniak, PZWL, Warszawa 2018, s. 353–365.
• Koss J., Rudnik A., Bidzan M., Doświadczenie stresu a uzyskiwane wsparcie społeczne przez kobiety w ciąży wysokiego ryzyka. Doniesienia wstępne, „Family Forum” 2014, t. 4, s. 183–201.
• Kościelska M., Trudne macierzyństwo, WSiP, Warszawa 1998.
• Kowalewski L., Psychologiczna i społeczna sytuacja dzieci niepełnosprawnych, w: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, red. I. Obuchowska, Warszawa 1999, s. 55–100.
• Kuebelbeck A., Davis D.L., Dar czasu. O kontynuowaniu ciąży z nieuleczalnie chorym dzieckiem, Krakowskie Hospicjum dla Dzieci im. ks. Józefa Tischnera, Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków 2017.
• Kuryś K., Urodzenie dziecka jako wydarzenie krytyczne w życiu kobiet i mężczyzn, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010.
• Lazarus R.S., Folkman S., Stress, appraisal and coping, Springer, New York 1984.
• Łukasik R., Waksmańska W., Golańska Ż., Woś H., Różnice w wyobrażeniach matki i ojca o życiu prenatalnym dziecka, „Problemy Pielęgniarstwa” 2007, t. 15, z. 4., s. 254–261.
• Makara-Studzińska M., Morylowska J., Sidor K., Zaburzenia depresyjne i lękowe w ciąży, „Przegląd Ginekologiczno-Położniczy” 2009, nr 9(2), s. 63–66. Medycyna perinatalna, t. 2, red. Z. Słomko, Warszawa 1986.
• Miłkowski J., Miłkowski J., O wadach wrodzonych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1989.
• Mrugalska K., Rodzice i dzieci, w: U źródeł rozwoju dziecka: o wspomaganiu rozwoju prawidłowego i zakłóconego, red. H. Olechnowicz, Warszawa 1999, s. 11–37.
• Nietzsche F., Niewczesne rozważania, tłum. L. Staff, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2003.
• Parsons T., Struktura społeczna a osobowość, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1969.
• Pisula E., Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1998.
• Polak K., Sytuacje graniczne – szczególne spotkanie pedagogiki i pedagogii, w: Sytuacje graniczne w biegu ludzkiego życia, red. J. Wiśniewska, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2015, s. 24–32.
• Rodrigues P.B., Zimbaldi C.F., Cantilino A., Botelho E., Sougey E.B., Special features of high-risk pregnancies as factors in development of mental distress: a review, „Trends Psychiatry Psychotherapy” 2016, vol. 38, No. 3, s. 136–140.
• Rola J., Niepełnosprawność dziecka jako czynnik depresji u matki uwarunkowania osobowe i środowiskowe, w: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, red. M. Chodkowska, Wydawnictwo UMSC, Lublin 1995, s. 33–44.
• Semczuk M., Steuden S., Szymona K., Ocena nasilenia i struktury stresu u rodziców w przypadkach ciąży wysokiego ryzyka, „Ginekologia Polska” 2004, nr 75(6), s. 417–424.
• Sęk H., Rola wsparcia społecznego w sytuacjach stresu życiowego. O dopasowaniu wsparcia do wydarzeń stresowych, w: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie, red. H. Sęk, R. Cieślak, Warszawa 2004, s. 49–67.
• Schütze F., Reimann G., Trajektoria jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych, „Kultura i Społeczeństwo” 1992, t. 36, nr 2, s. 89–109.
• Skrzypczak J., Pisarski T., Pawelczyk L., Trudności w urodzeniu zdrowego dziecka, w: Położnictwo i ginekologia. Podręcznik dla studentów, red. T. Pisarski, PZWL, Warszawa 1998.
• Skrzypek M., Perspektywa chorego w socjologii choroby przewlekłej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
• Sockol L.E., Epperson C.N., Barber J.P., The relationship between maternal attitudes and symptoms of depression and anxiety among pregnant and postpartum first-time mothers, „Archives of Women’s Mental Health” 2014, No. 17(3), s. 199–212.
• Straś-Romanowska M., Doświadczenie graniczne w rozwoju człowieka: wyzwanie dla poradnictwa, w: Poradoznawstwo – kontynuacja dyskursu, red. A. Kargulowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 65–83.
• Straś-Romanowska M., Żurko M., Bartosz B., Psychologia małych i wielkich narracji, ENETEIA, Wydawnictwo Psychologii i Kultury, Warszawa 2010.
• Szymona-Pałkowska K., Psychologiczna analiza doświadczeń rodziców w sytuacji ciąży wysokiego ryzyka, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2005.
• Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 2002.
• Tedeschi R.G., Calhoun L.G., The post-traumatic growth inventory: Measuring the positive legacy of trauma, „Journal of Traumatic Stress” 1996, vol. 9, No. 3, s. 455–471.
• Tomaszewski T., Psychologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
• Tripp D., Zdarzenia krytyczne w nauczaniu. Kształtowanie profesjonalnego osądu, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1996.
• Turowski J., Socjologia. Małe struktury Społeczne, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001.
• Trydeński M., Doświadczenie graniczne w perspektywie filozofii Karla Jaspersa, w: Karl Jaspers: w kręgu wielkich myślicieli współczesności, red. Cz. Piecuch,
• Universitas, Kraków 2015, s. 147–163
• Wrona M., Sytuacje graniczne w chaosie pojęciowym – próba syntezy znaczeń, w: Sytuacje graniczne w biegu ludzkiego życia, red. J. Wiśniewska, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom 2015, s. 9–23.
• Yali A.M., Lobel M., Coping and distress in pregnancy: an investigation of medically hight – risk women, „Journal of Psychosomatic Obstetric Gynecology” 1999, vol. 20, No. 1, s. 39–52.