Jak kultura popularna wkracza na okładki publikacji popularnonaukowych

• Autorzy: Piekarczyk Dorota

Warianty tytułu

EN

Popular culture on the covers of popular science literaturę

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zadaniem artykułu jest analiza tego, jak, w jakim celu i z jakim skutkiem elementy kultury popularnej przedostają się do komunikacji popularnonaukowej, która sytuuje się w ramach dyskursu uznawanego za wyższy – dyskursu naukowego. Autorka, wychodząc od ukazania roli, jaką obecnie w społeczeństwie odgrywa kultura popularna, koncentruje się na sposobach odwołania do niej na okładkach publikacji popularnonaukowych. Analizy wskazują, że sięganie po gatunki, motywy czy środki znane z kultury popularnonaukowej jest dla wydawców poręcznym narzędziem perswazji, które ułatwia realizację celów okładki jako „zaproszenia do wnętrza”. Obserwacja współczesnych okładek pozwala stwierdzić, że poczynania wydawców idą w dwóch głównych kierunkach: malują obraz publikacji popularyzatorskiej jako tekstu służącego celom rozrywkowym, ludycznym (co zbliża go do tekstów kultury masowej, ale obniża jego wartość poznawczą, merytoryczną) lub pokazują, w jaki sposób wykorzystane w publikacji elementy kultury popularnej zostały podporządkowane celom poznawczym (związek publikacji z nauką jest wtedy podkreślony, a sama nauka jest przedstawiana jako np. ciekawa, przyjemna, ekscytująca, przyjazna i łatwa w odbiorze). Autorka pokazuje, że stosowane przez wydawców sposoby powiązane są z zakładanym modelowym odbiorcą publikacji (w pierwszym wypadku adresatami są czytelnicy tekstów kultury popularnej, w drugim – odbiorcy bardziej świadomi, oczekujący rzetelnej wiedzy).

EN

This article is an attempt to determine why, how, and to what extent elements of popular culture become part of popular science communication, which belongs to higher-level, scientific discourse. The role of popular culture in contemporary society is first discussed. The focus then shifts to the ways in which its elements are used nowadays on the covers of popular science publications: by doing so, publishers invite the readers to engage in the process of reading. The technique is used in two main variants. A popular scientific publication may be presented as a form of ludic entertainment, which brings it closer to mass culture but lowers its informative value. Alternatively, the elements of popular culture may be subjected to the publication’s scientific aims so that science (and generally scholarship) is portrayed as interesting, attractive, exciting, pleasant and easy to follow. The two techniques are correlated with two models of assumed readers: those interested in popular culture or those who expect a more solid, scientific treatment of an issue.

Słowa kluczowe

PL

kultura popularna; literatura popularnonaukowa językoznawstwo; okładka; perswazja

EN

popular culture; popular scienc; publications; linguistics; cover; persuasion

• Wydawca: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Czasopismo: Prace Językoznawcze
• Rocznik: 2020
• Numer: XXII/2
• Strony: 175–190

Twórcy

autor

Piekarczyk Dorota

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Burszta W. (2002): Kultura popularna jako wspólnota uczuciowa. „Kultura Popularna” nr 0, s. 11–18.
• Cyboran B. (2008): Nauczyciele akademiccy a popularyzacja wiedzy. Kraków.
• Dobroczyński B. (2004): III Rzesza popkultury i inne stany. Kraków.
• Gajda S. (1982): Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym. Warszawa-Wrocław.
• Gajda S. (1990): Współczesna polszczyzna naukowa: język czy żargon. Opole.
• Golka M. (2008): Socjologia kultury. Warszawa.
• Jagodziński T. (2002): Przekleństwo inforozrywki. „Znak” nr 2(251), s. 5–12.
• Kamińska-Szmaj I., Piekot T., Poprawa M. (red.) (2010): Tabloidyzacja języka i kultury. „Oblicza Komunikacji” nr 3. Wrocław.
• Kita M. (1998): Wywiad prasowy. Język – gatunek – interakcja. Katowice.
• Kłoskowska A. (1983): Socjologia kultury. Warszawa.
• Krajewski M. (2005): Kultury kultury popularnej. Poznań.
• Loewe I. (2007): Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej. Katowice.
• Nieciuński W. (2007): Konsumpcjonizm i kultura masowa. Krytyczna refleksja. „Problemy Polityki Społecznej” nr 10, s. 81–88.
• Piekarczyk D. (w druku): (Nie)oceniaj książki po okładce. Teksty na okładkach publikacji popularnonaukowych.
• Piontek D. (2011): Komunikowanie polityczne i kultura popularna. Tabloidyzacja informacji o polityce. Poznań.
• Postman N. (2002): Zabawić się na śmierć: Dyskurs publiczny w epoce show-businessu. Tłum. L. Niedzielski. Warszawa.
• Rychlewski M. (2013): Książka jako towar. Książka jako znak. Studia z socjologii literatury. Gdańsk.
• Starzec A. (1999): Współczesna polszczyzna popularnonaukowa. Opole.
• Świtała M. (2005): Zachowanie konsumentów i marketing na rynku książki. Warszawa.
• Wenderlich P. (2015): Kultura masowa – aktywni konsumenci, bierni obywatele? Implikacje w sferze publicznej. „Świat Idei i Polityki”. T. 14, s. 413–430.