Zur Spezifität des Bewertens der Sprechsituation in ausgewählten phraseologischen Wortverbindungen

• Autorzy: Żurawlew Tomasz

Warianty tytułu

PL

O specyfice wartościowania sytuacji mówienia w wybranych frazeologizmach

EN

On the specificity of evaluating the speech situation in selected phraseologisms

• Języki publikacji: DE

Abstrakty

DE

Im Beitrag wurde die Problematik des Bewertens kommunikativer Handlungen besprochen, das sich in den zur Analyse ausgewählten phraseologischen Wortverbindungen fixiert hat. Der Autor beschreibt u. a. die Art und Weise, auf welche es zu diesem Bewerten kommt, er bestimmt dessen Kriterien und beantwortet die Frage, welche Anforderungen der zwischenmenschlichen Kommunikation sich in den Phraseologismen, die zum Gegenstand der Untersuchung wurden, manifestieren. Da die Qualität der Sprechsituation die Kommunikationshaltungen der Sprachbenutzer beeinflussen, richtet der Autor seine Aufmerksamkeit auch auf die im untersuchten Material enthaltenen sprachlichen Exponenten des Bewertens der erwähnten Haltungen. Er kommt zu dem Schluss, dass die in diesem Material fixierten Wertungen der Sprechsituation einen komplexeren Charakter haben und sich aus den für die Menschen wichtigen pragmatischen, moralischen und ästhetischen Bedingungen ergeben.

PL

W artykule omówiono problematykę wartościowania działań komunikacyjnych, które utrwaliło się w wybranych do analizy frazeologicznych związkach wyrazowych. Autor ustala m.in. sposób, w jaki wartościowanie to zachodzi, określa kryteria tego wartościowania, odpowiada na pytanie, jakie postulaty dotyczące międzyludzkiej komunikacji utrwaliły się w poddanych analizie frazeologizmach. Ponieważ na sytuację mówienia składają się postawy komunikacyjne użytkowników języka, autor zwraca również uwagę na zawarte w badanym materiale językowe wykładniki oceny tych postaw. Dochodzi do wniosku, że utrwalone w nim wartościowanie sytuacji mówienia ma charakter co najmniej kilkuaspektowy i wynika z ważnych dla człowieka uwarunkowań pragmatycznych, moralnych i estetycznych.

EN

The problem discussed in the article concerns the evaluation of communicative acts encoded in some fixed phrases which were selected for the analysis. The author describes the manner in which the evaluation is conducted, determines the criteria of this evaluation and considers the question of which postulates related to interpersonal communication are encoded in the examined phraseologisms. As the speech situation is influenced by communicative attitudes of language users, the article discusses the evaluation of such attitudes and its exponents in the studied material. In the conclusions it is stated that the evaluation of the speech situation encoded in the examined phraseologisms has at least a few aspects and is conditioned by pragmatic, moral and aesthetic factors which are important for the language user.

Słowa kluczowe

PL

wartościowanie; działanie komunikacyjne frazeologizmy; językoznawstwo aksjologiczne

EN

evaluation; communicative act; phraseologisms; axiological linguistics

DE

Das Bewerten; kommunikatives Handelnphraseologische Wortverbindungen; axiologische Linguistik

• Wydawca: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Czasopismo: Prace Językoznawcze
• Rocznik: 2020
• Numer: XXII/2
• Strony: 235–249

Twórcy

autor

Żurawlew Tomasz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• Austin J. L. (1972): Zur Theorie der Sprechakte. Stuttgart.
• Beck G. (1980): Sprechakte und Sprachfunktionen. Untersuchungen zur Handlungsstruktur der Sprache und ihren Grenzen. Tübingen.
• Bok S. (1999): Lying. Moral Choice in Public and Private Life. New York.
• Bünting K.-D. (1996): Einführung in die Linguistik. Weinheim.
• Dietz S. (2003): Die Kunst des Lügens. Eine sprachliche Fähigkeit und ihr moralischer Wert. Hamburg.
• Grice H. P. (1993): Logik und Konversation. [In:] Handlung, Kommunikation, Bedeutung. G. Meggle (Hrsg.). Frankfurt am Main, S. 243−265.
• Ignatowicz-Skowrońska J., Pajewska E. (2011): Deutsch-polnische biblische Phraseologismen im Lexikon und im Usus. [In:] Phraseologismen in deutsch-polnischen und polnisch-deutschen Wörterbüchern. Theoretische und praktische Aspekte der Phraseologie und Lexikographie. R. Lipczuk, M. Lisiecka-Czop (Hrsg.). Hamburg, S. 203−215.
• Maćkiewicz J. (1999): Słowo o słowie. Potoczna wiedza o języku. (Ein Wort über das Wort. Das umgangsprachliche Wissen über die sprache). Gdańsk.
• Puzynina J. (2013): O problemach wartościowania w języku i tekście (Zu den Problemen des Bewertens in Sprache und Text). [In:] Eadem, Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa (Werte und Bewerten in der Perspektive der Sprachwissenschaft). Kraków, S. 111−121.
• Puzynina J. (2018): Co oznacza dojrzała komunikacja? (Was bedeutet die reife Kommunikation?). Online unter: <https://www.kongresobywatelski.pl/idee-dla-polski-kategoria/ co-oznacza-dojrzala-komunikacja/> Stand: 16.08.2019.
• Searle J. R. (1971): Sprechakte. Ein sprachphilosophischer Essey. Frankfurt am Main.
• Searle J. R. (1974a): Was ist ein Sprechakt? [In:] Sprechhandlung – Existenz – Wahrheit. Hauptthemen der sprachanalytischen Philosophie. M. Schirn (Hrsg.). Stuttgart, S. 33−53.
• Ulsamer F. (2002): Linguistik des Schweigens. Eine Kulturgeschichte des kommunikativen Schweigens. Frankfurt am Main.
• Żurawlew T. (2018): Zu den Aufgaben der gegenwärtigen Kommunikationsethik aus der Perspektive der sprachethischen Nachkriegsreflexion Dolf Sternbergers. „Orbis Linguarum” 50, S. 489−508.
• Żurawlew T. (2018a): Etyka słowa w edukacji obcojęzycznej na przykładzie nauczania języka niemieckiego (Kommunikative Ethik im Fremdsprachenunterricht am Beispiel des Unterrichtens der deutschen Sprache). „Orbis Linguarum” 52, S. 105−116.