Teatr tańca – teatralność gwary i kultury ludowej w nazwach zespołów folklorystycznych z Podkarpacia

• Autorzy: Myszka Agnieszka

Warianty tytułu

EN

Dance theatre – theatricality of subdialect and folk culture in the names of folk ensembles from the Podkarpackie Province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań była analiza cech gwarowych i elementów kultury ludowej zawartej w socjoideonimach sygnujących grupy ludzi połączonych wspólną ideą. Szukano odpowiedzi na pytanie, czy nazwy zespołów folklorystycznych są tylko sztucznym odtworzeniem języka i kultury ludowej, czy też utrwalają autentyczną gwarę i tradycje oraz w jakim stopniu to czynią. Analiza językowa doprowadziła do wniosku, że elementy gwarowe obecne w nazwach są często sztuczne, „hiperpoprawne”, nie zawsze odpowiadają żywej mowie mieszkańców regionu. W nazwach dużo jest odwołań nie tylko do języka, ale też do innych elementów kultury ludowej i narodowej. Wydaje się jednak, że więcej jest tu folkloryzmu (stylizacji na ludowość, teatralizacji) niż prawdziwego folkloru.

EN

The aim of the research was an analysis of subdialectal features and elements of folk culture in the socioideonyms referring to the group of people connected by a common idea. The author sought an answer to the question whether the names of folk ensembles are only an artificial reflection of language and folk culture or whether they also preserve the authentic subdialect and traditions, and to what extent they do so. Linguistic analysis indicated that the subdialectal elements present in the names are often artificial, “hypercorrect”, they do not always correspond to the living language of inhabitants of the region. In the names there are many references not only to the language but also to other elements of folk and national culture. It seems, however, that there is more folklorism (folk stylisation, theatricalisation) than real folklore involved.

Słowa kluczowe

PL

folklor; gwara; teatralizacja; nazwy zespołów; Podkarpacie

EN

folklore; subdialect; theatricalisation; names of ensembles; Podkarpackie Province

• Wydawca: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Czasopismo: Prace Językoznawcze
• Rocznik: 2020
• Numer: XXII/2
• Strony: 159–174

Twórcy

autor

Myszka Agnieszka

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Banach M. (2002): Edukacyjne aspekty pracy amatorskich zespołów folklorystycznych. Kraków.
• Bartmiński J. (1973): O języku folkloru. Wrocław.
• Bartmiński J. (1977): O derywacji stylistycznej. Gwara ludowa w funkcji języka artystycznego. Lublin.
• Bartmiński J. (1990): Folklor – język – poetyka. Wrocław.
• Boryś W. (2010): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków.
• Burszta J. (1974): Kultura ludowa – kultura narodowa: Szkice i rozprawy. Warszawa.
• Gałkowski A. (2011): Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź.
• Handke K. (2001): Terytorialne odmiany polszczyzny. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 201–219.
• Karaś M. (1969): O ludowych gwarach Rzeszowszczyzny. [W:] Z dziejów kultury i literatury ziemi przemyskiej. Red. S. Kostrzewska-Kratochwilowa. Przemyśl, s. 345–364.
• Kępińska A. (2013): Cechy dialektalne wykorzystywane dziś w stylizacji – na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LIX, s. 91–105.
• Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. (1965): Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa.
• Kopaliński W. (2001): Słownik symboli. Warszawa.
• Lechocka E. (2018): Znaczenie i funkcja motywu kaliny w warmińsko-mazurskich pieśniach ludowych. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LXV, s. 63–83.
• Łoś J. (1922): Gramatyka polska. Cz. I: Głosownia historyczna. Lwów–Warszawa–Kraków.
• Myszka A. (2020a, w druku): Podkarpacie jako region językowo-kulturowy i historyczno-geograficzny. [W:] Podkarpacie literackie na przestrzeni wieków. Red. M. Nalepa. Rzeszów.
• Myszka A. (2020, w druku): Nazwy ludowych zespołów tanecznych woj. podkarpackiego. Charakterystyka językowo-kulturowa.
• Oronowicz-Kida E. (2007): Rzeszowszczyzna w polskich badaniach etnograficznych i dialektologicznych. [W:] Literatura i język wczoraj i dziś. Red. E. Błachowicz, J. Lizak. Rzeszów, s. 41–43.
• Piotrowski M. (1986): Zespół folklorystyczny w życiu kulturalnym wsi współczesnej. Studium wybranych zespołów Polski centralnej. Warszawa.
• Rokosz T. (2009): Od folkloru do folku: metamorfozy pieśni tradycyjnych we współczesnej kulturze. Siedlce.
• Rutkiewicz-Hanczewska M. (2013): Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej. Poznań.
• Sikora K., Czesak A., Długosz B. (2003): Gwary wschodnich okolic Leżajska (rekonesans badawczy). [W:] Kultura wsi podkarpackiej. Red. H. Kurek, F. Tereszkiewicz. Kraków, s. 111–120.
• Sirovátka O. (1978): Sieben Hauptsünde des Folklorismus. Die negativen Erscheinungen im Folklorismus. [W:] Folklorismus egykor es ma elöadások. Red. V. Voigt. Koaskemét, s. 224–227.
• Taras B. (1999): Dyskurs taneczny ziemi rzeszowskiej. Analiza pragmalingwistyczna. Rzeszów.
• Trąba C., Wolański P., Rogut K. (2014): Studium etnobotaniczne: znaczenie roślin w kulturze, tradycji i życiu człowieka. Rzeszów.
• Urbańczyk S. (1962): Zarys dialektologii polskiej. Warszawa.
• Węgier J., Oronowicz E. (1992): Język mówiony mieszkańców wsi Polski południowo-wschodniej. Rzeszów.