Francisa Herberta Bradleya powrót do Parmenidesa

• Autorzy: Uchan Alexandre

Warianty tytułu

EN

Francis Herbert Bradley's return to Parmenides

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Abstrakt: Celem niniejszej pracy jest analiza porównawcza filozofii Francisa Herberta Bradleya i monistycznej filozofii Parmenidesa z Elei. W powszechnej filozoficznej świadomości przez wiele lat przeważało przekonanie, że myśl najważniejszego brytyjskiego idealisty była w istocie pewną formą heglizmu. W artykule wykazuję, że myśl Bradleya była właściwie bliżej związana z filozofią eleacką aniżeli z myślą Hegla. W pierwszej części dowodzę, że i Parmenides, i Bradley przyjmowali podobne stanowisko epistemologiczne, to jest skrajny racjonalizm. Następnie wskazuję, że monizm nie tylko Bradleya, ale i Parmenidesa był najbardziej radykalną jego formą, która była rzadko spotykana w historii europejskiej filozofii. Ostatecznie pokazuję, że zarówno Parmenides, jak i Bradley przyjmują podobne poglądy metafizycznego idealizmu.

EN

The aim of this paper is a comparative analysis of the philosophy of Francis Herbert Bradley and the monistic philosophy of Parmenides of Elea. For many years, the general philosophical consciousness was dominated by the belief that the thought of the most important British idealist was in fact a form of Hegelianism. In this paper, I show that Bradley’s thought was actually more closely related to Eleatic philosophy than to Hegel’s philosophy. In the first part I show that both Parmenides and Bradley adopted a similar epistemological position, i.e. radical rationalism. I then point out that the monism of both Bradley and Parmenides was the most radical form of monism, which was rarely seen in the history of European philosophy. Finally, I show that both Parmenides and Bradley adopt a similar view of metaphysical idealism..

Słowa kluczowe

PL

Parmenides z Elei; Eleatism; idealism; monism; Bradley; appereance; being

EN

Parmenides of Elea; Eleatism; idealism; monism; Bradley; appearance; being

• Wydawca: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
• Czasopismo: Edukacja Filozoficzna
• Rocznik: 2023
• Numer: 76
• Strony: 7-40

Twórcy

autor

Uchan Alexandre

Bibliografia

• Arystoteles, O powstawaniu i ginięciu, tłum. L. Regner, PWN, Warszawa 1981.
• Barnes J., The Presocratic Philosophers, Routledge, London 1982.
• Bergson H., Dwa źródła moralności religii, tłum. P. Kostyło, Znak, Kraków 1993.
• Berkeley G., Siris, w: tegoż, The Works of George Berkeley, t. 3, red. A.C. Fraser, Clarendon Press, Oxford 1901.
• Berkeley G., Trzy dialogi między Hylasem a Filonousem, tłum. J. Sosnowska, Antyk, Kęty 2002.
• Blandzi S., Między aletejologią Parmenidesa a ontologią Filona, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2013.
• Bradley F.H., Appearance and Reality, George Allen & Unwin, London 1916.
• Bradley F.H., On God and the Absolute, w: tegoż, Essays on Truth and Reality, Clarendon Press, Oxford 1914, s. 428–447.
• Bradley F.H., On Truth and Copying, w: tegoż, Essays on Truth and Reality, Clarendon Press, Oxford 1962, s. 107–126.
• Bradley F.H., The Principles of Logic, t. 1, Oxford University Press, London 1922.
• Bradley F.H., Zjawisko a rzeczywistość, tłum. J. Szymura, Comer, Toruń 1996.
• Burnet J., Early Greek Philosophy, Adam and Charles Black, London 1908.
• Candlish S., The Russell/Bradley Dispute and Its Significance for Twentieth-Century Philosophy, Palgrave Macmillan, New York 2007.
• Colli G., Narodziny filozofii, tłum. S. Kasprzysiak, Oficyna Literacka, Warszawa–Kraków 1991.
• Cornford F.M., Parmenides’ Two Ways, „The Classical Quarterly” 1993, t. 27(2), s. 97–111.
• Cornford F.M., Plato and Parmenides, Routledge & Kegan Paul, London 1939.
• Coxon A.H., The Fragments of Parmenides, Parmenides Publishing, Las Vegas 2009.
• Curd P., The Legacy of Parmenides, Princeton University Press, Princeton 1998.
• Drozdek A., Życie jest snem Bytu, „Analiza i Egzystencja” 2011, nr 13, s. 5–11.
• Dunham J., Grant I.H., Watson S., Idealism, Routledge, London–New York 2011.
• Fritz K. von, NOOΣ and Noein in the Homeric Poems, „Classical Philology” 1943, t. 38(2), s. 79–93.
• Fritz K. von, ΝΟΥΣ, Noein, and Their Derivatives in Pre-Socratic Philosophy (Excluding Anaxagoras): Part I. From the Beginnings to Parmenides, „Classical Philology” 1945, t. 40(4), s. 223–242.
• Fritz K. von, ΝΟΥΣ, Noein, and Their Derivatives in Pre-Socratic Philosophy (Excluding Anaxagoras): Part II. The Post-Parmenidean Period, „Classical Philology” 1946, t. 41(1), s. 12–34.
• Gadamer H.G., Początek filozofii, tłum. J. Gajda-Krynicka, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2008.
• Guthrie W.K.C., A History of Greek Philosophy, t. 2, Cambridge University Press, Cambridge 1969.
• Hegel G.W.F., Wykłady z historii filozofii, tłum. Ś.F. Nowicki, t. 1, PWN, Warszawa 1994.
• Henn M.J., Parmenides of Elea, Praeger, London 2003.
• Jaeger W., Teologia wczesnych filozofów greckich, tłum. J. Wocial, Homini, Kraków 2007.
• Jones H., Muirhead J.H., The Life and Philosophy of Edward Caird, Maclehose, Jackson and co., Glasgow 1921.
• Kahn Ch.H., Being in Parmenides and Plato, w: tegoż, Essays on Being, Oxford University Press, New York 2009, s. 167–191.
• Kahn Ch.H., The Thesis of Parmenides, w: tegoż, Essays on Being, Oxford University Press, New York 2009, s. 143–166.
• Kant I., Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, tłum. B. Bronstein, PWN, Warszawa 1993.
• Kubok D., Prawda i mniemania. Studium filozofii Parmenidesa z Elei, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004.
• Melamed Y.Y., Why Spinoza Is Not an Eleatic Monist (or Why Diversity Exists), w: Spinoza on Monism, red. P. Goff, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2012, s. 206–222.
• Mrówka K., Heraklit. Fragmenty: nowy przekład i komentarz, Scholar, Warszawa 2004.
• Mrówka K., Parmenides. Droga prawdy, PWN, Warszawa 2012.
• Narecki K., Logos we wczesnej myśli greckiej, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1999.
• Nietzsche F., Filozofia w tragicznej epoce Greków, w: tegoż, Pisma pozostałe 1862–1875, tłum. B. Baran, Inter Esse, Kraków 1993, s. 101–180.
• Owen G.E.L., Eleatic Questions, w: Logic, Science, and Dialectic, red. M. Nussbaum, Cornell University Press, Ithaca, NY 1986, s. 3–26.
• Palmer J., Parmenides and Presocratic Philosophy, Oxford University Press, New York 2009.
• Parmenides, O naturze, tłum. M. Wesoły, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2001, R. 10, nr 2(38), s. 71–85.
• Passmore J., A Hundred Years of Philosophy, Gerald Duckworth & co., London 1957.
• Phillips E.D., Parmenides on Thought and Being, „Philosophical Review” 1955, t. 64(4), s. 546–560.
• Pieper J., Leisure, the Basis of Culture, tłum. A. Dru, The New American Library, New York 1963.
• Platon, Gorgiasz, tłum. P. Siwek, PWN, Warszawa 1991.
• Platon, List VII, w: tegoż, Listy, tłum. M. Maykowska, PWN, Warszawa 1987, s. 24–76.
• Platon, Parmenides, tłum. W. Witwicki, PWN, Warszawa 1961.
• Russell B., Our Knowledge of The External World, George Allen & Unwin ltd., London 1952.
• Schaffer J., Monism: The Priority of the Whole, „Philosophical Review” 2010, t. 119(1), s. 31–76.
• Schelling F.W.J., System idealizmu transcendentalnego, tłum. K. Krzemieniowa, PWN, Warszawa 2015.
• Spinoza B., Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona, tłum. I. Myślicki, PWN, Warszawa 1954.
• Szymura J., Relacje w perspektywie absolutnego monizmu F.H. Bradleya, nakład Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1990.
• Tarán L., Parmenides, Princeton University Press, Princeton 1965.
• Uchan A., Francisa Herberta Bradleya obrona metafizyki, „Ruch Filozoficzny” 2021, t. 77, nr 3, s. 119–140.
• Uchan A., O heglizmie „neoheglistów”: Edward Caird i Francis Herbert Bradley, „Roczniki Filozoficzne”, [w recenzji].
• Uchan A., Problem interpretacji myśli Parmenidesa w duchu monizmu predykatywnego i numerycznego, „Edukacja Filozoficzna” 2021, nr 71, s. 37–57.
• Wesoły M., Parmenides z Elei – physikos, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2001, R. 10, nr 2(38), s. 59–70.
• Wesoły M., Zenon z Elei – doksografia i fragmenty, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae” 2013, nr 2(23), s. 69–96.
• Wollheim R., F.H. Bradley, Penguin Books, Harmondsworth 1969.