Geneza i główne funkcje religii w ujęciu Robina Dunbara

• Autorzy: Łoś Paweł
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dunbar reprezentuje nurt ewolucyjnych badaczy religii, którzy sądzą, że religia pełni funkcje adaptacyjne u człowieka. W artykule prezentuje się jego argumenty na rzecz tezy, że zachowania religijne (religia) w szczególności sprzyjają tworzeniu wspólnot społecznych i pozytywnie wpływają na zdrowie psychiczne jednostek (m.in. koją ból po śmierci bliskich). Dunbar przeanalizował główne funkcje religii szamanistycznej, stanowiącej zaczątek późniejszych religii (w tym hiperdoktrynalnych, jak np. judaizm, katolicyzm, protestantyzm i islam). Rytualne tańce transowe hipotetycznie wpływały na produkcję endorfin w mózgu, co w efekcie sprzyjało spajaniu grup i poświęcaniu się innym, czyli sprzyjało przetrwaniu danej społeczności. Te same funkcje, choć przy odmiennych cechach rytuału, pełnią także wszystkie religie współczesne. W artykule są poruszone też inne zagadnienia: problem określenia momentu pojawienia się religii w dziejach człowieka, kwestia podobieństw oraz różnic w religiach szamanistycznych i hiperdoktrynalnych (ponadto przyczyny przejścia jednej formy religijności w drugą), domniemany początek wiary w życie pozagrobowe, podział religii z uwagi na stopień intencjonalności, problem istnienia języka w świetle wyewoluowania religii, artefakty religijne jako świadectwa religijności człowieka. Dunbar – jako nieformalny religiolog ewolucyjny – wzbogaca coraz liczniejsze badania nad istotą, genezą i funkcją religii, które są podejmowane przez neodarwinowskich teoretyków (biologów, antropologów, psychologów i kognitywistów).

Słowa kluczowe

PL

ewolucja religii; funkcje adaptacyjne religii; religie szamanistyczne; religie hiperdoktrynalne; intencjonalność

EN

evolution of religion; adaptive functions of religions; shamanic religions; hyperdoctrinal religions; intentionality

• Wydawca: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
• Czasopismo: Edukacja Filozoficzna
• Rocznik: 2019
• Numer: 68
• Strony: 123-152

Twórcy

autor

Łoś Paweł

Bibliografia

• Atran S., Ewolucyjny krajobraz religii, tłum. M. Kolan, Kraków 2013.
• Boyer P., I człowiek stworzył bogów… Jak powstała religia?, tłum. K. Szeżyńska-Maćkowiak, Warszawa 2005.
• Burkert W., Stwarzanie świętości. Ślady biologii we wczesnych wierzeniach religijnych, tłum. L. Trzcionkowski, Kraków 2006.
• Dawkins R., Bóg urojony, tłum. P.J. Szwajcer, Warszawa 2007.
• Dennett D.C., Odczarowanie. Religia jako zjawisko naturalne, tłum. B. Stanosz, Warszawa 2008.
• Dunbar R., Człowiek – biografia, tłum. Ł. Lamża, Kraków 2016.
• Dunbar R., Nowa historia ewolucji człowieka, tłum. B. Kucharzyk, Kraków 2014.
• Swienko H., Religia i religie, Warszawa 1981.
• Wilson E.O., Konsiliencja. Jedność wiedzy, tłum. J. Mikos, Poznań 2002.
• Wilson E.O., O naturze ludzkiej, tłum. B. Szacka, Warszawa 1988.
• Wilson E.O., The Social Conquest of Earth, Liveright, New York 2013.
• Wilson E.O., Znaczenie ludzkiego istnienia, tłum. B. Baran, Warszawa 2016.
• Wolniewicz B., O istocie religii, w: tegoż, Filozofia i wartości, Warszawa 1993.
• Wolniewicz B., O związku myślenia z językiem (Tezy), „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2018, nr 3(107).