Miejsce i rola prawdy we współczesnym wychowaniu

• Autorzy: Kazimierz Ogorzelec

Warianty tytułu

The Place and Role of Truth in Contemporary Education

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

jsce i rola prawdy we współczesnym wychowaniu Prawda jako wartość zdewaluowała się i stała się już tylko wartością deklarowaną. W dzisiejszej rzeczywistości społeczno-politycznej, przestrzeń prawdy coraz wyraźniej wypełniana jest przez postprawdę i kłamstwo. Dlatego też w niniejszym artykule podjęto próbę zwrócenia uwagi: że przywracanie prawdy (i jej roli) jako podstawowej wartości w życiu człowieka jest uzasadnionym celem współczesnego wychowania dzieci, młodzieży, a także osób dorosłych - czyli różnych środowisk społecznych. W artykule tym skoncentrowano się na trzech środowiskach społecznych, jak: rodzina, przedszkole i szkoła (podstawowa i ponadpodstawowa), którym to środowiskom, autor nadał wspólną nazwę - "instytucjonalne ośrodki mające podstawowy wpływ na wychowanie w prawdzie i do prawdy". Zwrócono również uwagę na: samoocenę i samowychowanie - ukierunkowane na prawdę. Artykuł ma charakter interdyscyplinarny. Jego główną podstawę stanowi literatura, filozoficzna, socjologiczna i pedagogiczna. Zaprezentowane w nim niektóre cytaty w rozszerzonej postaci, mają na celu maksymalnie wiernie oddanie myśli i opinii autorów w zakresie rozważanych tak istotnych (współcześnie) problemów naukowo-badawczych. Wniosek: "prawda powinna mieć stałe miejsce we współczesnym wychowaniu, aby mogła pełnić swoją rolę - czyli być obecna w socjologii życia codziennego indywidualnych ludzi i całego współczesnego społeczeństwa". (abstrakt oryginalny)

EN

Truth as a value has diminished and already become only a declared value. In today's socio-political reality, the space of truth is increasingly filled by post-truth and lies. Therefore, this article attempts to point out that the restoration of truth (and its role) as a fundamental value in human life serves as a legitimate goal of the contemporary upbringing of children, adolescents, and adults - that is, different social environments. The article focuses on three such environments, namely, the family, kindergarten, and school (primary and secondary), which the author collectively refers to as "institutional centers with a fundamental influence on upbringing in and for truth." Attention is also given to truth-oriented self-evaluation and selfeducation. The article is interdisciplinary in nature, with the philosophical, sociological, and pedagogical literature constituting its basis. Presented herein are some quotations in an expanded form to reflect as faithfully as possible the thoughts and opinions of the authors about the considered scientific and research problems that are so relevant today. The conclusion: "Truth should have a permanent place in contemporary education so that it can fulfill its role - that is, be present in the sociology of the everyday life of individual people and contemporary society as a whole." (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wychowanie; Edukacja; Rodzina

EN

Parenting; Education; Family

• Czasopismo: Prace Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości z siedzibą w Wałbrzychu
• Rocznik: 2024
• Tom: 55 (2) Pedagogika, psychologia, zarządzanie i inżynieria zarządzania - interdyscyplinarność jako oś współczesności
• Strony: 327-346

Twórcy

autor

Kazimierz Ogorzelec

• Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości z siedzibą w Wałbrzychu

Bibliografia

• [1] Adamski F., Wychowanie do prawdy, [w:] M. Ryś (red.) Autorytet prawdy. Wychowanie dzieci i młodzieży, Warszawa 2006, s. 21-38.
• [2] Antas J., O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne, Universitas, Kraków 1999.
• [3] Bieńkowska I., Kitlińska-Król M., Wartości w wychowaniu współczesnego człowieka, "Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej". Seria: Organizacja i zarządzanie, 2016. z. 95, nr kol. 1961, s. 37-49.
• [4] Chałas K., Wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki, t. 1, Lublin 2006.
• [5] Chudy W., Filozofia wychowania do prawdy, "Roczniki Nauk Społecznych", 2005, nr 2, s. 5-13.
• [6] Cicha P., Program wychowawczy szkoły a personalistyczna perspektywa wychowania do wartości, [https://ore.edu.pl/wp-content/uploads/2023/03/4 .-program-wychowawczy-szkoly-a-personalistyczna-perspektywa-wychowani a-do-wartosci-patrycja-cicha-2012.pdf] - 10.12.2023.
• [7] Doniec R., Stanisława Brzozowskiego filozofia pracy jako wartości i tworzywa kultury, [w:] F. Adamski (red.) Spór o wartości w kulturze i wychowaniu, Wyd. UJ, Kraków 1991.
• [8] Filipowicz M., Kłamstwo jako zagrożenie współczesnego społeczeństwa, "Interdyscyplinarne Studia Społeczne", 2016, nr 1, s. 59-73.
• [9] Frączek A., Rodzina i wartości chrześcijańskie jako elementy tożsamości kulturowej, "Cywilizacja i Polityka", 2017, nr 15, s. 165-180.
• [10] Godawa G., Wartość prawdy w procesie wychowania, [w:] (red.) J. Siewiora, Aksjologiczne wymiary wychowania. Ujęcie interdyscyplinarne, "Biblos", Tarnów, 2012, s. 105-131.
• [11] Homplewicz J., Etyka pedagogiczna, Warszawa 2002.
• [12] Karpiński P., Biblijna koncepcja prawdy jako odpowiedź na zjawisko postprawdy, "Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio", 2018, 36(4), s. 6-24.
• [13] Kluz M., Kryzys prawdy i wolności wyzwaniem moralno-wychowawczym, "Studia Ełckie", 2016, nr 2, s. 173-185.
• [14] Kuskowski M., Atrakcyjność wartości, "Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna", 2015, nr 2/6, s. 29-39.
• [15] Łabędowicz S., Prawda fundamentem wychowania, "Roczniki Teologiczne", 2019, nr 66/11, s. 51-68.
• [16] Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, ŻAK, Warszawa 2001.
• [17] Olbrycht K., Wychowanie do wartości, [w:] M. Ryś (red.) Autorytet prawdy. Wychowanie dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Warszawa 2006, s. 39-54.
• [18] Olearczyk T. E., Znaczenie wartości w procesie wychowania, "Państwo i Społeczeństwo", 2005, nr 4, s.169-180.
• [19] Pacholski M., Słaboń A., Słownik pojęć socjologicznych, Kraków 1997.
• [20] Paprotna G., Wartości w wychowaniu przedszkolnym, "Nauczyciel i Szkoła", 2009, nr 3-4, wkładka do kwartalnika nr 2, s. 15-20.
• [21] Perkowska-Klejman A., Górka-Strzałkowska A., Szkoła jako instytucja, system społeczny i organizacja, [w:] A. Minczanowska, A. Szafrańska-Gajdzica, M. Szymański (red.) Szkoła Wspólnota dążeń? Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016, s. 62-78.
• [22] Rabczuk A., Fenomen kłamstwa jako inspiracja do stworzenia zadań na zajęcia jpjo, "Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców", 2022, t. 29, s.79-104.
• [23] Radzik R., Postprawda: przyczyny, przejawy i skutki zaistnienia, [w:] T. Grabowski, M. Lakomy, K. Oświecimski, A. Pohl, (red.) Postprawda. Spojrzenie krytyczne, Kraków 2018, s. 41-66.
• [24] Słomka W., Prawda, [w:] M. Chmielewski (red.) Leksykon duchowości katolickiej, Wydawnictwo "M", Lublin-Kraków 2002, s. 700.
• [25] Słotwińska H., Samokształcenie i samowychowanie elementami autoformacji, "Pedagogia Christiana", 2007, nr 1/19, s. 65-81.
• [26] Sroczyński W., Środowisko wychowawcze - zarys problemu, "Kultura i Edukacja", 2008, nr 2, s. 36-47.
• [27] Starnawski W., Prawda jako zasada wychowania: podstawy pedagogii personalistycznej w nawiązaniu do myśli Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Warszawa 2008.
• [28] Szczepański J., O pojęciu środowiska, "Przegląd Socjologiczny/ Sociological Review", 1946, t. 8, nr 1-4, s. 185-194.
• [29] Szpitalak M., Polczyk R., Samoocena. Geneza, struktura, funkcje i metody pomiaru, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.
• [30] Szymczak J., Definicje rodziny, "Studia nad Rodziną", 2002, nr 6/2 (11), s. 151-165.
• [31] Szymczyk L., Przemiany w teorii i praktyce wychowania przedszkolnego, "Nauczyciel i Szkoła", 2012, nr 2 (52), s. 27-40.
• [32] "Wartości w czasach zarazy". 2020. Komunikat z badań CBOS, nr 160.
• [33] Wolny B., Edukacja przedszkolna skierowana ku wartościom - zasady opracowania autorskiego programu dla dzieci przedszkolnych "W świecie wartości", "Nauczyciel i Szkoła", 2009, nr 1-2 (42-43), s. 161-171.
• [34] Znaniecki F., Socjologia wychowania, t. 1, Warszawa 1973.
• [35] Żywczok A., Wychowywać człowieka prawdomównego. Koncepcje, badania naukowe, wdrożenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.
• [36] Encyklopedia PWN, [https://encyklopedia.pwn.pl] - 07.02.2024, 23.03.2024, 27.03.2024.
• [37] Machalica W., Prawda, która rani. O mówieniu prawdy. [https://prasa.wiara .pl/doc/460375.Prawda-ktora-rani-O-mowieniu-prawdy/2] - 03.04.2024.
• [38] Ponulak Z., Czym tak naprawdę jest prawda? 2021. [https://pravda.org.pl /czym-tak-naprawde-jest-prawda] - 21.02.2024.
• [39] Słownik języka polskiego PWN, [https://sjp.pwn.pl] - 18.01.2024, 13.03. 2024, 26.03.2024.
• [40] Wielki słownik języka polskiego PWN, [https://wsjp.pl] - 21.02.2024.
• [41] [https://sciaga.pl/tekst/147631-148-jaka-jest-rola-prawdy-w-zyciu-czlowiek a-odnies-sie-do-trzech-tekstow-kultury-z] - 18.02.2024.