Osoby z niepełnosprawnościami odbiorcami kultury - wyniki badań pilotażowych w małopolsce

• Autorzy: Anna Pluszyńska , Agnieszka Konior

Warianty tytułu

People with Disabilities as an Audience of Culture - Results of Pilot Research in Małopolska

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem badań jest korzystanie z oferty instytucji kultury przez osoby z niepełnosprawnościami. Na wstępie przedstawiono wyniki badań innych autorów dotyczące tej tematyki. Wskazano jednocześnie, że brakuje przekrojowych badań, które dotyczyłyby uczestnictwa w kulturze zróżnicowanego grona odbiorców z niepełnosprawnościami. Zidentyfikowana luka badawcza została uzupełniona poprzez realizację badań własnych, mających charakter pilotażowy. Ich celem było wskazanie, w jaki sposób osoby z niepełnosprawnościami korzystają z oferty instytucji kultury i co zrobić, by była ona dla nich bardziej dostępna. Problem badawczy został sformułowany w następujący sposób: jakie są oczekiwania i potrzeby osób z niepełnosprawnością w zakresie szeroko rozumianego uczestnictwa w kulturze oraz poziomu ich zaspokojenia przez instytucje kultury w Małopolsce. W badaniu wykorzystano technikę ankiety. Przeprowadzone badania pilotażowe dotyczące uczestnictwa w kulturze osób z niepełnosprawnościami pozwalają stwierdzić, że badane osoby chętnie korzystają z oferty instytucji kultury oraz zauważają pozytywne zmiany w dostosowaniu małopolskich instytucji kultury do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, jakie nastąpiły w ciągu ostatnich dwóch lat, ale jednocześnie wskazują, co jeszcze wymaga poprawy. Osoby z niepełnosprawnościami wskazują, że największą barierą w dostępie do oferty kulturalnej są bariery społeczne, wynikające z niezrozumienia potrzeb osób z niepełnosprawnościami.(abstrakt oryginalny)

EN

The subject of the research is the use of the offer of cultural institutions by people with disabilities. The results of research by other authors on this topic are presented in the beginning. At the same time, it was pointed out that there is a lack of cross-sectional research that would concern the participation of a diverse group of audience with disabilities in culture. The identified research gap was filled by conducting own pilot research. Their goal was to show how people with disabilities use the offer of cultural institutions and what to do to make it more accessible to them. The research problem was formulated as follows: What are the expectations and needs of people with disabilities in terms of broad-understood participation in culture and the level of satisfaction of cultural institutions in Małopolska. The survey technique was used in the study. Pilot studies conducted on the participation of people with disabilities in culture allow us to conclude that surveyed people with special needs willingly use the offer of cultural institutions and notice positive changes in the adaptation of cultural institutions of Małopolska to the needs of people with disabilities that have occurred over the last two years, but at the same time indicate what else is left to do. People with disabilities indicate that the biggest barrier to access to the cultural offer is social barrier resulting from a lack of understanding of the needs of people with disabilities.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Instytucje kultury; Osoby niepełnosprawne; Zarządzanie kulturą

EN

Cultural institutions; Disabled people; Cultural management

• Czasopismo: Polityka Społeczna
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 9
• Strony: 11-19

Twórcy

autor

Anna Pluszyńska

• Uniwersytet Jagielloński

autor

Agnieszka Konior

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Buchner, A., Kietlińska, B., Wierzbicka, M., 2016. Głusi i słyszący - otwarte kultury i przestrzeń dialogu? Warszawa: Mazowiecki Instytut Kultury.
• Cuenca-Amigo, M., Poprawski, M., 2022. Koncepcja rozwoju publiczności w europejskiej perspektywie porównawczej. W: P. Firych, M. Grenda, M. Poprawski, red., Publiczność w centrum uwagi. Dyskusje o audience development. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza
• Czech, F., Kosiński, B., Mazurek, E., Wąchal, K., Wiącek, E., 2014. Raport. Nie Bądź Głuchy na Kulturę. Analiza szans i barier uczestnictwa osób głuchych w życiu artystyczno-kulturalnym w Polsce. Dostępny w: http:// www.kulturagluchych.pl/m/58-Wyniki-badan [Dostęp: 10.11.2022].
• Czerwińska, M., 2019. Osoby z niepełnosprawnością wzroku w świecie kultury - specyfika i uwarunkowania uczestnictwa inkluzywnego. Kultura i Edukacja, 1(123), 58-76.
• Długosz, P., 2021. Od adaptacji do projektowania uniwersalnego w badaniach publiczności o różnorodnych potrzebach edukacyjnych i poznawczych. W: A. Konior, O. Kosińska, A. Pluszyńska, red., Badania w sektorze kultury. Przyszłość i zmiana. Kraków: Wydawnictwo Attyka.
• Domagała-Zyśk, E., Rosowicz, M., 2013. Udział w kulturze studentów niesłyszących i słabosłyszących - rzeczywistość i obszary wsparcia. W: B. Sidor-Piekarska, red., Kompetentne wspieranie osób z niepełnosprawnością. Lublin: Wydawnictwo KUL, 171-187.
• Dykcik, W., 2003. Aktywność w kulturze i sztuce podstawą edukacji i twórczego życia osób niepełnosprawnych. W: E. Jutrzyna, red., Sztuka w życiu i edukacji osób niepełnosprawnych. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Firych, P., 2022. Audience development a marketing sztuki. Analiza porównawcza. W: P. Firych, M. Grenda, M. Poprawski, red., Publiczność w centrum uwagi. Dyskusje o audience development. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Gąciarz, B., 2014. Integracja społeczna osób niepełnosprawnych jako wyzwanie dla nauki i praktyki społecznej. Wprowadzenie. Studia Socjologiczne, 2(213), 7-14.
• Golka, M., 2007. Socjologia kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Goryń, P., 2020. Osoby z niepełnosprawnościami nowym odbiorcą kultury. W: E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska, red., Kultura w Polsce w XXI wieku: konteksty społeczne, kulturowe i medialne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 59-70.
• Grad, J., 1997. Badania uczestnictwa w kulturze artystycznej w polskiej socjologii kultury. Analiza metodologiczno- teoretyczna. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Janicka-Olejnik, E., 2016. Uczestnictwo Polaków w kulturze w świetle aktualnych raportów. Studia BAS, 2(46), 57-75.
• Konior, A., Pluszyńska, A., Grabowska, A., 2021. Dostępność cyfrowa, architektoniczna i informacyjno-komunikacyjna w publicznych instytucjach kultury. Małopolska. Dostępny w: https://kultura.uj.edu.pl/nauka/badania/dostepnosc [Dostęp: 1.10.2022].
• Konior, A., Pluszyńska, A., 2022. Jak prowadzić badania odbiorców instytucji kultury ze szczególnymi potrzebami? - praktyczne wskazówki. W: K. Kopeć, M. Laberschek, A. Pluszyńska, Badania w sektorze kultury. Dostępność, Kraków: Wydawnictwo Attyka.
• Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, 2006. Dostępny w: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/konwencja- onz-o-prawach-osob-niepelnosprawnych [Dostęp: 10.11.2022].
• Krajewski, M., 2022. Po co nam instytucje kultury. Kraków: Wydawnictwo Małopolskiego Instytutu Kultury.
• Laaksonen, A., 2010. Making culture accessible. Access, participation and cultural provision in the context of cultural rights in Europe. Council of Europe Publishing.
• Lizak, A., 2017. Dostęp osób niepełnosprawnych do dóbr kultury w świetle prawa. Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo- Ekonomia, 2, 59-70.
• Makówka, M., 2007. Funkcje uczestnictwa w kulturze. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 742, 5-22.
• Niedbalski, J., Racław, M., Żuchowska-Skiba, D., 2017. Wstęp. Współczesne perspektywy postrzegania niepełnosprawności. W: J. Niedbalski, M. Racław, D. Żuchowska-Skiba, red., Oblicza niepełnosprawności w teorii i praktyce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Nowak, A., 2015. Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w kulturze. Chowanna, 1, 91-102.
• Paplińska, M., 2016. Niewidomy odbiorca sztuki - społeczne, edukacyjno-rehabilitacyjne znaczenie audiodeskrypcji przedstawień teatralnych dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Forum Pedagogiczne,1, 181-194.
• Paplińska, M., 2020. Czytać czy nie czytać? Opinie i preferencje niewidomych adolescentów na temat pisma Braille'a - badania pilotażowe. W: J. Kuczyńska-Kwapisz, M. Dycht, red., Kluczowe zagadnienia tyflopedagogiki i nauk pokrewnych. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
• Pawłowska, A., Sowińska-Heim, J., 2016. Audiodeskrypcja dzieł sztuki. Metody - problemy - przykłady. Łodź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Pawłowska, A., Wendorff, A., Sowińska-Heim, J., 2019. Osoby z niepełnosprawnością i sztuka. Udostępnianie, percepcja, integracja. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Pichalski, R., 1986. Nieprofesjonalna twórczość ludzi niepełnosprawnych i pełnosprawnych. W: A. Hulek, red., Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo PZ WL.
• Piechota, A., 2019. Biblioteka bez barier... Czy to wystarczy? Problem usług bibliotecznych dla osób z niepełnosprawnościami. Analiza programów kształcenia studiów wyższych oraz działalności bibliotek powiatowych Śląska i Zagłębia. Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media, 4(35),187-203.
• Plebańczyk, K., 2022. Wybrane narzędzia i techniki wspierające audience development w organizacjach kultury. W: Kocój, E., Laberschek, M., Kopeć, K., Plebańczyk, K., red., Metodologia badań w sektorze kultury i mediów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Ploch, L., 2009. Środowisko rodzinne jako czynnik warunkujący rozwój zainteresowań teatralnych artystów niepełnosprawnych. Szkoła Specjalna, 4, 274-288.
• Righolt, N., 2022. Europejskie mniejszości i ich prawa do kultury. Connecting Audience Polska, 5, 66-71.
• Szabała, B., 2019. Uczestnictwo osób z niepełnosprawnością wzrokową w kulturze. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 38, 47.
• Szpunar, M., 2008. Jak zwiększać odsetek wypełnień w badaniu internetowym - fakty i mity na temat kwestionariuszy on-line. Studia Medioznawcze, 1 (32), 43-54.
• Ustawa z 19 lipca 2019 o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Dostępny w: https://isap. sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001696/U/ D20191696Lj.pdf [Dostęp: 10.11.2022].
• Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Dostępny w: https://isap.sejm.gov.pl/isap. nsf/download.xsp/WDU20190000848/U/D20190848Lj.pdf [Dostęp: 10.11.2022].
• Wątrobiński, D., 2019. Audiodeskrypcja jako punkt wyjścia dla wielosensualnego poznawania historii i sztuki - projekt Obrazy bez barier. Ogrody Sztuki i Nauki, 9, 170-177.
• Więckowski, R., 2014. Audiodeskrypcja piękna. Przekładaniec, 28, 109-123.
• Wos, K., 2018. Rozwijanie kompetencji kulturalnych dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną - projekt naukowy. Kulturalni w Toruniu, 195-211.
• Wysocka, O., 2022. Zachęta do sztuki. W: P. Firych, M. Grenda, M. Poprawski, red., Publiczność w centrum uwagi. Dyskusje o audience development. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Żuraw, H., 2001. Rewalidacyjne funkcje udziału w kulturze - aplikacje teorii Profesora Aleksandra Hulka. W: G. Dryżałowska, red., Paradygmaty i przeobrażenia edukacji specjalnej w świetle dorobku Profesora Aleksandra Hulka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak".

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0053.9033