Wypalenie zawodowe nauczycieli w szkołach specjalnych

• Autorzy: Edyta Osękowska

Warianty tytułu

Professional Burnout of Teachers in Special Schools

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Stresory, które przed długi czas utrzymują się w pracy, prowadzą do wyczerpania przede wszystkim zdolności adaptacyjnych człowieka, a w konsekwencji - do pojawienia się zespołu objawów określanego dziś mianem wypalenia zawodowego. Taka sytuacja jest charakterystyczna dla zawodów, które wymagają bezpośredniego kontaktu z druga osobą, np. nauczycieli, psychologów, terapeutów, pielęgniarek czy lekarzy (Sęk, 1996). Przedmiotem badań opisanych w niniejszej pracy było wypalenie zawodowe nauczycieli w szkołach specjalnych, natomiast celem badań było sprawdzenie, czy nauczyciele w szkołach specjalnych czują się wypaleni zawodowo. Do badań wykorzystano metodę wywiadu. Warto również zaznaczyć, iż przeprowadzone badania miały charakter ilustracyjny - ukazały indywidualny aspekt pracy nauczyciela pedagoga specjalnego. Nie upoważniają zatem do formułowania uogólnień i daleko idących wniosków. Pozwalają jednak na zaakcentowanie takich czynników, które w indywidualnym odbiorze okazują się być trudne, oraz zwracają uwagę na niedostatki systemowe, mające istotny związek z kształceniem oraz doskonaleniem zawodowym. Jak wynika z badań, stawiane przez pracodawcę wymagania prowadzą do obciążenia pedagoga specjalnego w pracy. Głównym wsparciem dla niego są nauczyciele, dyrekcja, a także dostęp różnych portali społecznościowych. (abstrakt oryginalny)

EN

Stressors at work have persisted for a long time, leading to the exhaustion of primarily adaptive capacities, and thus syndromes of symptoms appear, which are referred to as occupational burnout. Such a situation is characteristic of professions that require primarily direct contact with another person, i.e. teachers, psychologists, therapists, nurses, doctors, etc. (Sęk, 1996). The subject of the study is the professional burnout of teachers in special schools, while the goal is to find out whether teachers in special schools feel professionally burned out. During the research, the interview method was used. It is also worth noting that the conducted research is illustrative - it shows an individual aspect of the work of a special education teacher. It does not authorise the formulation of generalisations and far-reaching conclusions. It allows to emphasize such factors, which in the individual perception prove to be difficult, and draw attention to the shortcomings of both systemic training, which has a significant connection with education, and in-service training. According to the study, the demands of the employer lead to a burden in the work of a special educator. The main support is teachers, management, as well as access to various social networks. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauczyciele; Stres zawodowy; Praca w stresie; Wypalenie zawodowe; Kształcenie niepełnosprawnych; Metoda wywiadu

EN

Teachers; Occupational stress; Work under pressure; Professional burnout; Education for disabled people; Interview method

• Czasopismo: Przedsiębiorczość - Edukacja
• Rocznik: 2022
• Tom: 18
• Numer: nr 2 Zachowania podmiotów gospodarczych i układów lokalnych - wybrane przykłady = Behaviors of Economic Entities and Local Systems - Selected Examples
• Strony: 219-228

Twórcy

autor

Edyta Osękowska

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska

Bibliografia

• Bosmans, P. (1996). Być człowiekiem. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
• Billingsley, B.S., Cross, L.H. (1992). Predictors of commitment, job satisfaction, and intent to stay in teaching: A comparison of general and special educators. Journal of Special Education, 453-471.
• Doroszewska, J. (1981). Pedagogika specjalna. Wrocław: Ossolineum.
• Dykcik, W. (2001). Poszukiwanie nowatorskich i alternatywnych koncepcji indywidualnej rehabilitacji oraz społecznej integracji osób niepełnosprawnych - aktualnym wyzwaniem praktyki edukacyjne. W: W. Dykcik, B. Szychowiak (red.), Nowatorskie i alternatywne metody w praktyce pedagogiki specjalnej. Poznań: UAM.
• Gaś, Z.B. (2001). Doskonalący się nauczyciel. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Grabowski, H. (2000). Co koniecznie trzeba wiedzieć o wychowaniu fizycznym. Kraków: Impuls.
• Jennings, P., Greenberg, M. (2009). The prosocial classroom: Teacher social and emotional competence in relation to student and classroom outcomes. Review of Educational Research 79(1), 491-525.
• Kasari, C., Bauminger, N. (1998). Social and emotional development in children with mental retardation. W: J. Burack, R.M. Hodapp, E. Zigler (red.), Handbook of mental retardation and development. New York: Cambridge University Press.
• Kaźmierska, K. (2004). Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych. Przegląd Socjologiczny, 53(1).
• Kocydłowska, D. (2002). Z doświadczeń terapeuty. Refleksje optymistyczne. W: Z. Tarkowski, G. Jastrzębowska (red.). Człowiek wobec ograniczeń. Niepełnosprawność, komunikacja, diagnoza, terapia. Lublin: Wydawnictwo Fundacji ORATOR.
• Konarzewski, K. (2000). Jak uprawiać badania oświatowe. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Korzon, A. (1991). Zjawisko wyczerpywania się pedagoga specjalnego w pracy zawodowej. W: K. Kuligowska (red.), Z problematyki kształcenia pedagogów specjalnych. Warszawa: Wydawnictwo WSPS.
• Kretschmann, R. i in. (2003). Stres w zawodzie nauczyciela. Gdańsk: GWP.
• Majczak, J. (2016). Wypalenie zawodowe nauczycieli, współczesne problemy bezpieczeństwa w ujęciu wieloaspektowym. Zeszyty Naukowe KSW, XLII(1). Włocławek.
• Maslach, Ch. (2000). Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe, mechanizmy, zapobieganie, Warszawa: PWN.
• McGrew, J.H. (2013). Teacher and child predictors of achieving IEP goals of children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(12), 2748-2763.
• Plichta, P. (2014). Obciążenia zawodowe pedagogów specjalnych pracujących z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie. Medycyna Pracy, 65(2), 239-250.
• Pyżalski, J. (2010). Środki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. W: J. Pyżalski, D. Merecz (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem. Kraków: Impuls.
• Pyżalski, J. (2010). Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. W: J. Pyżalski, D. Merecz (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem. Kraków: Impuls.
• Schultz, D.P., Schultz, S.E. (2002). Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sęk, H. (2011). Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie. Warszawa: PWN.
• Sęk, H. (1996). Wypalenie zawodowe. Poznań: Zakład Wydawniczy K. Domke.
• Sekułowicz, M. (2005). Nauczyciele szkolnictwa specjalnego wobec zagrożenia wypaleniem zawodowym - analiza przypadków. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Sekułowicz, M. (2002). Wypalenie zawodowe nauczycieli pracujących z osobami z niepełnosprawnością intelektualną. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
• Stempien, L., Loeb, R. (2002). Differences in job satisfaction between general education and special education teachers, Implications for retention. Remedial and Special Education, 23(5), 258-267.
• Śliwerski, B. (1999a). Porażki w szkole. Nauczycielska wiwisekcja. W: J. Kropiwnicki (red.), Szkoła a wypalenie zawodowe. Zielona Góra: Wydawnictwo Nauczycielskie.
• Śliwerski, B. (1999b). Wypalenie zawodowe nauczycieli. W: J. Kropiwnicki (red.), Szkoła a wypalenie zawodowe. Zielona Góra: Wydawnictwo Nauczycielskie.
• Westling, D.L. i in. (2006). The teacher support program: A proposed resource for the special education profession and an initial validation. Remedial & Special Education, 27(3), 136-147.

Identyfikatory

DOI

10.24917/20833296.182.14