Legalność samplingu muzycznego w świetle polskiego prawa autorskiego

• Autorzy: Łukasz Maryniak

Warianty tytułu

The Legality of Music Sampling in Polish Copyright Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jak wskazał Lawrence Lessig, żyjemy w czasach "kultury remiksu" - powszechny dostęp do Internetu, a przez to do wielu dóbr kultury, sprawia, że artyści często przerabiają lub w inny sposób wykorzystują twórczość innych osób. Jest to szczególnie widoczne w muzyce. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że sampling muzyczny jest co do zasady zgodny z polskim prawem autorskim. W badaniach wykorzystano przede wszystkim metodę dogmatyczną, dokonując analizy przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych regulujących pojęcia utworu i inspiracji oraz instytucję prawa cytatu. We wnioskach wskazano, że sampling muzyczny w wielu przypadkach nie narusza prawa autorskiego, ponieważ polega na wykorzystaniu nietwórczego (niechronionego) fragmentu utworu pierwotnego. Natomiast w pozostałych sytuacjach, tzn. wtedy gdy uzna się, że dany sampel jest jednak objęty ochroną prawnoautorską, przeważnie dopuszczalne będzie jego wykorzystywanie w ramach prawa cytatu. Niemniej powyższe twierdzenia nie oznaczają, że sampling stanowi w każdym przypadku działanie etyczne lub moralnie uzasadnione. (abstrakt oryginalny)

EN

As Lawrence Lessig pointed out, we live in times of 'remix culture' - as a result of universal access to the Internet, and thus to many cultural goods, artists often remake or otherwise use the work of other people. This is especially common in music. The purpose of this article is to show that music sampling is generally compliant with Polish copyright law. The research mainly used the dogmatic method, analysing the provisions of the Act on Copyright and Related Rights regulating the concepts of work and inspiration, as well as the institution of the right to quote. The conclusions indicate that music sampling in many cases does not infringe copyright because it consists in the use of a non-creative (unprotected) fragment of the original work. In other situations, when it is considered that a given sample is protected by copyright protection, it will usually be permissible to use it under the right to quote. Nevertheless, the above statements do not mean that sampling is always ethical or morally justified. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rynek muzyczny; Wydawnictwa muzyczne; Prawo autorskie

EN

Music market; Music publishing house; Copyright law

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 4
• Strony: 121-136

Twórcy

autor

Łukasz Maryniak

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Antosiewicz, K. (2005). "Copy and past": rzecz o muzyce w dobie kultury cyfrowej. Kultura Współczesna 1: 150-157.
• Barta, J., Markiewicz, R., Matlak, A., Niewęgłowski, A., Poźniak-Niedzielska, M. (2017). Rozdz. II § 5, [w:] J. Barta (red.), System prawa prywatnego. Tom 13: Prawo autorskie. Warszawa: 54-70.
• Błońska, B. (2019). Komentarz do art. 20, [w:] W. Machała, R.M. Sarbiński (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz. Warszawa: 634.
• Czyżewski, M. (2019). Komentarz do art. 2, [w:] A. Michalak (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Legalis.
• Ferenc-Szydełko, E. (2021). Komentarz do art. 1, [w:] E. Ferenc-Szydełko (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Legalis.
• Flisak, D. (2018). Komentarz do wybranych przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Lex.
• Gienas, K. (2021). Komentarz do art. 29, [w:] E. Ferenc-Szydełko (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Legalis.
• Grzybczyk, K. (2017). Komentarz do art. 2, [w:] P. Ślęzak (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Legalis.
• Juściński, P. (2019). Cyfrowy sampling utworów muzycznych w świetle prawa autorskiego i praw pokrewnych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1: 45-87.
• Klekotko, M. (2007). Sampling w świetle prawa autorskiego i praw pokrewnych. Przegląd Prawa Handlowego 13: 11-17.
• Kuźmicz, K., Nożyński, S. (2012). Kultura remiksu a zmiany w muzyce, [w:] A. Cybal-Michalska, P. Wierzba (red.), Dyskursy kultury popularnej w społeczeństwie współczesnym. Kraków: 227-240.
• Laskowska-Litak, E. (2020). Komentarz do art. 2, [w:] R. Markiewicz (red.), Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, [w:] Ustawy autorskie. Komentarz. Tom 1. Warszawa: 132-175.
• Lessig, L. (2009). Remiks. Aby sztuka i biznes rozkwitały w hybrydowej gospodarce. Warszawa.
• Machała, W. (1999). Sampling. Monitor Prawniczy 10. Legalis.
• Małek, L. (2011). Cytat w świetle prawa autorskiego. Warszawa.
• Mania, G. (2016). Plagiat muzyczny. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 3: 54-70.
• Mania, G. (2017). Cytat w muzyce - o potrzebie reinterpretacji przesłanek. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1: 63-88.
• Marcela, M. (2018). Nowy, zremiksowany świat. Śląskie Studia Polonistyczne 1: 203-210. https://doi.org/10.31261/SSP.2018.11.15
• Matlak, A. (2020). Komentarz do art. 29, [w:] R. Markiewicz (red.), Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, [w:] Ustawy autorskie. Komentarz. Tom 1. Warszawa: 776-793.
• Michalak, A. (2019). Komentarz do art. 1, [w:] A. Michalak (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Legalis.
• Niewęgłowski, A. (2021). Prawo autorskie. Komentarz. Warszawa.
• Pacek, G. (2019). Komentarz do art. 29, [w:] A. Michalak (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Legalis.
• Perzyńska, A. (2014). Remiks i mashup, czyli coś nowego z czegoś starego, [w:] A. Staniszewska (red.), Techno-widzenie. Media i technologie wizualne w społeczeństwie ponowoczesnym. Poznań: 37-48.
• Piesiewicz, P.F. (2009). Utwór muzyczny i jego twórca. Warszawa.
• Sewerynik, A. (2020). Utwór muzyczny jako przedmiot prawa autorskiego. Warszawa.
• Stanisławska-Kloc, S. (2015). Komentarz do art. 29, [w:] D. Flisak, (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz. Warszawa: 444-478.
• Ślęzak, P. (2017). Komentarz do oddziału 3, [w:] P. Ślęzak (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Legalis.
• Traple, E. (2011). Komentarz do art. 29, [w:] J. Barta, R. Markiewicz (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Warszawa: 46-71; 267-275.
• Tylec, G. (2007). Glosa do wyroku SN z dnia 23 listopada 2004 r., I CK 232/04. Przegląd Sądowy 1. Lex.
• Wójtowicz, E. (2014). Jak bardzo "wszystko już było"? Od apropriacji w dobie postmodernizmu do post-apropriacji w kulturze cyfrowej, [w:] A. Nowak, D. Dolata, M. Markowski (red.), Czy wszystko już było? Między repetycją a nowością sztuk wizualnych. Lublin: 11-20.
• Ciepłuch, M. (2012). Ochrona prawna dzieła muzycznego - część 2 [online]. <http://meakultura.pl/artykul/ochrona-prawna-dziela-muzycznego-czesc-2-259> [dostęp: 15.06.2022].
• Cornell, K. (2016). Music sampling: breaking down the basics [online]. <https://www.tunecore.com/blog/2016/08/music-sampling-breaking-down-the-basics.html> [dostęp: 15.06.2022].
• Kalinowska, A. (2015). W muzyce wszystko już było [online]. <https://www.rp.pl/kultura/art-11776011-w-muzyce-wszystko-juz-bylo> [dostęp: 15.06.2022].
• Kuhns, B. (2018). 6 times Queen's 'We Will Rock You' the perfect sample [online]. <https://hot1047.com/6-times-queens-we-will-rock-you-the-perfect-sample/> [dostęp: 15.06.2022].
• Łupak, S. (2015). Kto tu jest kanibalem [online]. <https://www.newsweek.pl/kultura/czy-wszystko-juz-bylo-zawlaszczenia-w-sztuce/yewzvy7> [dostęp: 15.06.2022].
• Sewerynik, A. (2017). Cover a prawo autorskie w praktyce [online]. <https://www.rp.pl/opinie-prawne/art2751421-cover-a-prawo-autorskie-w-praktyce> [dostęp: 15.06.2022].
• Sewerynik, A. (2016). O piosenkach po niemiecku [online]. <https://www.rp.pl/internet-i-prawo-autorskie/art3034791-aleksandra-sewerynik-o-plagiatach-i-wyrokach-dot-prawa-autorskiego-o-piosenkach-po-niemiecku> [dostęp: 15.06.2022].
• Sewerynik, A. (2018). Plagiat, sampling, mashup, instrumentacja i aranżacja w kontekście analizy ochrony elementów składowych utworu muzycznego [online]. <http://meakultura.pl/artykul/plagiat-sampling-mashup-instrumentacja-i-aranzacja-w-kontekscie-analizy-ochrony-elementow-skladowych-utworu-muzycznego-2012> [dostęp: 15.06.2022].
• Silver, G. (2021). A Brief History and Controversy Behind Using other Artist's Music [online]. <https://www.themycenaean.org/2021/10/history_of_controversy_in_music_sampling/> [dostęp: 15.06.2022].
• Słownik języka polskiego PWN. <https://sjp.pwn.pl/sjp/kolaz;2563848.html> [dostęp: 15.06.2022].
• Zajączkowski, J. (2014). Najsłynniejsze zarzuty o plagiat w świecie muzyki [online]. <https://spidersweb.pl/rozrywka/2014/12/04/najslynniejsze-zarzuty-plagiat-swiecie-muzyki> [dostęp: 15.06.2022].
• Baauer - Harlem Shake [Official Audio]. YouTube (2012). <https://www.youtube.com/watch?v=qV0LHCHf-pE> [dostęp: 15.06.2022].
• Choir! Choir! Choir! sings Enya "Orinoco Flow". YouTube (2019). <https://www.youtube.com/watch?v=AMEEd6Y1tJA> [dostęp: 15.06.2022].
• Enya - Orinoco Flow (Official 4K Music Video). YouTube (2009). <https://www.youtube.com/watch?v=LTrk4X9ACtw> [dostęp: 15.06.2022].
• Final Cut - Hölgyeim és Uraim 2012. YouTube (2020). <https://www.youtube.com/watch?v=TwGAQDxFsjU&t=378s> [dostęp: 15.06.2022].
• Gotye - Somebody That I Used To Know (feat. Kimbra) [Official Music Video]". YouTube (2011). <https://www.youtube.com/watch?v=8UVNT4wvIGY> [dostęp: 15.06.2022].
• Harlem Shake (meme". Wikipedia. <https://en.wikipedia.org/wiki/Harlem_Shake_(meme)> [dostęp: 15.06.2022].
• Hildegard von Blingin', Enya's Orinoco Flow, but it's a Bardcore sea shanty. YouTube (2020). <https://www.youtube.com/watch?v=u9eSnSBP1Po> [dostęp: 15.06.2022].
• Ice Ice Baby". Wikipedia. <https://en.wikipedia.org/wiki/Ice_Ice_Baby> [dostęp: 15.06.2022].
• Jeden Osiem L - Jak Zapomnieć (Official Video)". YouTube. <https://www.youtube.com/watch?v=qvv7t8Y0iWk> [dostęp: 15.06.2022].
• Słownik języka polskiego PWN. <https://sjp.pwn.pl/sjp/kolaz;2563848.html> [dostęp: 15.06.2022].
• Lessig Lawrence. Wikipedia. <https://en.wikipedia.org/wiki/Lawrence_Lessig> [dostęp: 15.06.2022].
• Let's Get Loud / Party Rock Anthem / Oppa Gangnam Style. YouTube (2013). <https://www.youtube.com/watch?v=jakbu9GMNJ8> [dostęp: 15.06.2022].
• Live - Overcome (with Ground Zero Footage). YouTube. <https://www.youtube.com/watch?v=jp-Ca7Ay596M> [dostęp: 15.06.2022].
• Luiz Bonfa - Seville. YouTube (2017). <https://www.youtube.com/watch?v=MSDl8w3wR2E> [dostęp: 15.06.2022].
• Mashup (muzyka). Wikipedia. <https://pl.wikipedia.org/wiki/Mashup_(muzyka)> [dostęp: 15.06.2022].
• Plastic Little "Miller Time". YouTube (2013). <https://www.youtube.com/watch?v=va-AY7jOh04> [dostęp: 15.06.2022].
• Queen - Under Pressure (Official Video). YouTube. <https://www.youtube.com/watch?v=a01QQZyl-_I> [dostęp: 15.06.2022].
• Queen - We Will Rock You (Official Video). YouTube. <https://www.youtube.com/watch?v=-tJYN-eG1zk> [dostęp: 15.06.2022].
• Sampling (muzyka). Wikipedia. <https://pl.wikipedia.org/wiki/Sampling_(muzyka)> [dostęp: 15.06.2022].
• Somebody That I Used to Know. Wikipedia. <https://en.wikipedia.org/wiki/Somebody_That_I_Used_to_Know> [dostęp: 15.06.2022].
• Sweet Fat Bottomed Alabama (Queen + Lynyrd Skynyrd) Mashup. YouTube (2015). <https://www.youtube.com/watch?v=IsKfdrWqW08> [dostęp: 15.06.2022].
• Vanilla Ice Defends his Bass Line. YouTube (2017). <https://www.youtube.com/watch?v=wUgNJ7Qdst8> [dostęp: 15.06.2022].
• Vanilla Ice - Ice Ice Baby (Official Music Video). YouTube. <https://www.youtube.com/watch?v=rog8ou-ZepE> [dostęp: 15.06.2022].

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2022.84.4.08