Filozoficzno-prawne ujęcie kary śmierci w antycznym Rzymie

• Autorzy: Marta Golowska

Warianty tytułu

A Philosophical and Law Approach of Death Penalty in Ancient Rome

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł jest próbą analizy regulacji kary śmierci w okresie starożytnego Rzymu, a także próbą odpowiedzi na pytanie, czy w antycznym Rzymie istniała systematyka kar. Synteza rozważań na temat kary śmierci w oparciu o źródła prawnicze i nieprawnicze starożytnych rzymskich filozofów i jurystów pozwala stwierdzić, że rzymskie prawo karne nie dysponowało definicjami niektórych pojęć, takich jak "prawo karne", "proces karny" czy "kara śmierci". Karę śmierci traktowano wówczas jako jeden z niezbędnych elementów obowiązującego prawa, jednakże nie wykształcono jednolitej systematyki kar. Wskazani filozofowie oraz juryści rzymscy w sowich dziełach dokonywali syntezy i oceny kar, które groziły za popełnienie przestępstw, a także sposobów ich wykonania, wszak każdy z nich w sposób indywidualny hierarchizował kary i sposoby ich egzekwowania. W państwach antycznych kara śmierci odgrywała znaczącą rolę, wzbudzała poczucie strachu czy lęku w przestrzeni publicznej, skłaniała do przestrzegania porządku prawnego, a zarazem powstrzymywała przestępców od ponownego popełnienia czynów zabronionych. (abstrakt oryginalny)

EN

The article constitutes an attempt to analyze the regulations behind death penalty during the period of ancient Rome, as well as an attempt to answer the question of whether there was a system of punishments in ancient Rome. A synthesis of considerations concerning death penalty based on legal and non-legal sources of ancient Roman philosophers and jurists allows to conclude that Roman criminal law did not include definitions of some terms such as "criminal law", "criminal trial" or "death penalty". At that time, death penalty was regarded as one of the necessary elements of the law in force, however, no uniform system of punishments has been developed. The indicated Roman philosophers and jurists in their works synthesized and assessed the punishments that awaited those who broke the law as well as the methods of their implementation. After all, each of them hierarchized the penalties, as well as the methods of their enforcement in an individual manner. In ancient countries, death penalty played a significant role, aroused a sense of fear and anxiety in the public space, caused people to abide by the legal order, and at the same time prevented criminals from repeating prohibited acts. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo karne; Postępowanie karne; Odpowiedzialność karna

EN

Criminal Law; Criminal procedure; Criminal liability

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2021
• Tom: 68
• Numer: nr 2
• Strony: 71-82

Twórcy

autor

Marta Golowska

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Amielańczyk K., Parricidium i poena cullei, [w:] Religia i prawo karne w starożytnym Rzymie, red. A. Dębiński, M. Kuryłowicz, Lublin 1998.
• Auguet R., Cruelty and Civilization: The Roman Games, London 1972.
• Barton C.A., The Sorrows of the Ancient Romans: The Gladiator and the Monster, Princeton 1992.
• Bojarski W., Kara śmierci w prawach państw antycznych, [w] Kara śmierci w starożytnym Rzymie, red. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 1996.
• Bukowczyk P., Kara śmierci w świetle doktrynalnych kościołów ewangelickich w krajach niemieckich, Wrocław 2015.
• Cicero M.T., Pisma filozoficzne, przeł. E. Rykaczewski, Poznań 1879.
• Cyceron M.T., Rozmowy tuskulańskie i inne pisma, przeł. J. Śmigaj, Z. Cierniakowska, W. Kornatowski, Warszawa 2010.
• Dębiński A., Poena cullei w rzymskim prawie karym, "Prawo Kanoniczne. Kwartalnik Prawno-Historyczny" 1994, nr 3-4.
• Dębiński A., Sankcje karne za przestępstwo sacrilegium, "Biuletyn LTN" 1993, nr 1.
• Dyjakowska M., Uwagi Marka Tulliusza Cycerona o karze śmierci, [w:] Kara śmierci w starożytnym Rzymie, red. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 1996.
• Futrell A., Blood in the Arena: The Spectacle of Roman Power, Austin 1997.
• Grant M., Gladiatorzy, Wrocław 1979.
• Grant M., Neron, Warszawa 1990.
• Hopkins K., Death and Renewal: Sociological Studies in Roman History, vol. 2, Cambridge 1983, DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511552663.
• Jońca M., Parricidium w prawie rzymskim, Lublin 2008.
• Krawczuk A., Neron, Warszawa 2000.
• Kumaniecki K., Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1959.
• Kuryłowicz M., Taedium vitae w rzymskim prawie karnym, [w:] Contra leges et bonos mores. Przestępstwa obyczajowe w starożytnej Grecji i Rzymie, red. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 2005.
• Kyle D.G., Spectacles of Death in Ancient Rome, London-New York 1998.
• Lafaye G., Criminels livrés aux bêtes, [w:] Mémoires de la Société nationale des antiquaires de France, Paris 1892.
• Litewski W., Rzymski proces karny, Kraków 2003.
• Longosz S., Damnatio ad bestias, "Tarnowskie Studia Teologiczne" 1979, nr 7.
• Michalska-Suchanek M., Fenomen samobójstwa. Długa historia krótko opisana, Mikołów 2011.
• Pawłowska A., Sposoby wykonywania kary śmierci w relacjach Tacyta i Swetoniusza, "Studia Prawnoustrojowe" 2007, nr 7.
• Pillet A., Étude sur la "damnatio ad bestias", "Rivista d'Archeologia. Storia, Arte e Bibliografia Romana Tellus" 1912, vol. 1.
• Plass P., The Game of Death in Ancient Rome: Arena, Sport and Political Suicide, Madison 1995.
• Seneca L.A., Epistulae morales ad Lucilium, [w:] idem, Listy moralne do Lucyliusza, przeł. W. Kornatowski, Warszawa 1961.
• Seneka, Ad Marciam de consolatione, [w:] idem, Pisma filozoficzne, przeł. L. Joachimowicz, Warszawa 1965.
• Słapek D., Przestępcy na arenach w republice rzymskiej, "Folia Societatis Scientiarum Lublinensis" 1993, vol. 34.
• Tacyt, Annales, [w:] idem, Roczniki, przeł. W. Okęcki, Warszawa 1930.
• Ville G., La gladiature en Occident des origines à la mort de Domitien, Rome 1981, DOI: https:// doi.org/10.3406/befar.1981.1209.
• Wiedemann T., Emperors and Gladiators, London 1992.
• Żak E., Prawnicy rzymscy o sposobach wykonywania kary śmierci w starożytnym Rzymie, [w] Kara śmierci w starożytnym Rzymie, red. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 1996.

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2021.68.2.71-82