Niekonsekwencje polskiego modelu racjonalizacji parlamentaryzmu (na tle rozwiązań niemieckich)

• Autorzy: Maciej Pach

Warianty tytułu

Inconsistencies of the Polish Model of the Parliamentary System's Rationalization (on the Background of the German Regulations)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niemiecki system kanclerski ustanowiony przez Ustawę Zasadniczą Republiki Federalnej Niemiec z 1949 r., będący przykładem parlamentaryzmu zracjonalizowanego, stał się wzorcem do naśladowania w innych państwach. Jednak dokonana w Polsce przez Konstytucję RP z 1997 r. recepcja elementów tego systemu jest niekonsekwentna. W artykule przeanalizowano następujące zagadnienia: procedury powoływania rządu; procedury egzekwowania odpowiedzialności parlamentarnej członków gabinetu; uprawnienia rządu związane z postępowaniem ustawodawczym; możliwości działania rządu mniejszościowego; usytuowanie ustrojowe prezydenta. W tym zakresie model polski nie odstaje od niemieckiego jedynie na płaszczyźnie postępowania ustawodawczego.(abstrakt oryginalny)

EN

The German chancellor system established by the 1949 Basic Law for the Federal Republic of Germany, which is an example of parliamentarism rationalized, became a pattern for constitution-makers in other countries. However the reception thereof accomplished in the 1997 Constitution of the Republic of Poland is inconsistent. The article provides an analysis of following issues: the proceedings of government's appointments; the proceedings of parliamentary accountability of the members of government; the powers of government in legislative proceedings; the instruments of action in the hands of the minority cabinet; the legal status of the President of the republic. Within this scope the Polish model, compared with the German one, does not display drawbacks only in the field of legislative proceedings.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Historia gospodarcza; System parlamentarny; Konstytucja RP

EN

History; Economic history; Parliamentary system; RP Constitution

• Czasopismo: Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość
• Rocznik: 2021
• Tom: XVIII
• Strony: 189-212

Twórcy

autor

Maciej Pach

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• 1. Balicki R., Recepcja kanclerskiego modelu rządów w Polsce, "Przegląd Prawa Konstytucyjnego" 2017, nr 5.
• 2. Balicki R., Relacje między organami władzy wykonawczej - na drodze do systemu kanclerskiego?, [w:] Konieczne i pożądane zmiany Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. B. Banaszak, M. Jabłoński, Wrocław 2010.
• 3. Balicki R., Weto prezydenckie jako element postępowania legislacyjnego, "Przegląd Sejmowy" 1999, nr 3.
• 4. Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
• 5. Bożek M., Instytucja Prezydenta Republiki Federalnej Niemiec, Warszawa 2007.
• 6. Börner B., Der Gesetzgebungsnotstand. Ein Beitrag zu Art. 81 des Bonner Grundgesetzes, "Die Ӧffentliche Verwaltung" 1950.
• 7. Ciapała J., Udział Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w ustawodawstwie, "Przegląd Sejmowy" 1997, nr 3.
• 8. Domagała M., System kanclerski i możliwości jego zastosowania w nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Konstytucyjne systemy rządów. Możliwości adaptacji do warunków polskich, red. M. Domagała, Warszawa 1997.
• 9. Friesenhahn E., Parlament und Regierung im modernen Staat, "Veröffentlichungen der Vereinigung der Deutschen Staatsrechtslehrer" 1958, z. 16.
• 10. Garlicki L., Rada Ministrów: powoływanie - kontrola - odpowiedzialność, [w:] Rada Ministrów. Organizacja i funkcjonowanie, red. A. Bałaban, Kraków 2002.
• 11. Garlicki L., Zubik M., Idea parlamentaryzmu zracjonalizowanego w praktyce ustrojowej III RP, [w:] Księga pamiątkowa profesora Marcina Kudeja, red. A. Łabno, E. Zwierzchowski, Katowice 2009.
• 12. Gdulewicz E., Mojak R., Rola ustrojowa i struktura organizacyjna Rady Ministrów, [w:] Ustrój i struktura aparatu państwowego i samorządu terytorialnego, red. W. Skrzydło, Warszawa 1997.
• 13. Gdulewicz E., Skrzydło W., Wotum nieufności wobec członka Rady Ministrów w uregulowaniach obowiązującej konstytucji i praktyce lat 1997-2007, [w:] Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. E. Gdulewicz, H. Zięba-Załucka, Rzeszów 2007.
• 14. Hartmann J., Kempf U., Staatsoberhäupter in westlichen Demokratien. Strukturen, Funktionen und Probleme des "höchsten Amtes", Opladen 1989.
• 16. Hermes G., komentarz do art. 63, [w:] Grundgesetz. Kommentar. Band II. Artikel 20-82, Hrsg. H. Dreier, Tübingen 2006.
• 18. Kastner J., Die Gegenzeichnung im deutschen Staatsrecht. Ein Beitrag zurAuslegung des Art. 58 des Bonner Grundgesetzes, Münster 1962.
• 19. Konstytucja Niemiec, tłum. B. Banaszak, A. Malicka, wst. B. Banaszak, Warszawa 2008.
• 20. Kruk M., Idea stabilności i efektywności rządów w Konstytucji RP z 1997 r., [w:] Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa 50-lecia Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, red. W. Czapliński, Warszawa 2006.
• 21. Kruk M., System rządów w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., [w:] Ustrój polityczny Rzeczypospolitej Polskiej w nowej Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku, red. W. Skrzydło, R. Mojak, Lublin 1998.
• 22. Lange E. H. M., Die Diskussion um die Stellung des Staatsoberhauptes 1945-1949 mit besonderer Berücksichtigung der Erörterungen im Parlamentarischen Rat, "Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte" 1978, z. 4.
• 23. Łabno A., Parlamentaryzm zracjonalizowany. Przyczynek do dyskusji, "Przegląd Prawa i Administracji" 2005, t. LXV.
• 24. Nierhaus M., Entscheidung, Präsidialakt und Gegenzeichnung. Ein Beitragzur verfassungsrechtlichen Stellung des Bundespräsidenten im System des Grundgesetzes, München 1973.
• 25. Pach M., Okoliczności i przejawy utraty konstytucyjnej charakterystyki przez polski Trybunał Konstytucyjny po 19.12.2016 r., [w:] Konstytucja, praworządność, władza sądownicza. Aktualne problemy trzeciej władzy w Polsce, red. Ł. Bojarski, K. Grajewski, J. Kremer, G. Ott, W. Żurek, Warszawa 2019.
• 26. Pach M., Recepcja konstruktywnego wotum nieufności. Art. 67 Ustawy Zasadniczej RFN w konfrontacji z rozwiązaniami ustrojowymi Hiszpanii, Belgii, Słowenii, Węgier i Polski, "Studia Iuridica Toruniensia" 2014,t. XIV.
• 27. Pach M., Stan konieczności ustawodawczej - niemiecka osobliwość czy potencjalne źródło inspiracji recepcyjnej, "Przegląd Sejmowy" 2013, nr 6.
• 28. Pach M., Wotum zaufania na gruncie Ustawy Zasadniczej RFN z 1949 r. i Konstytucji RP z 1997 r. w kontekście racjonalizacji systemu parlamentarnego obu państw, "Przegląd Prawa Konstytucyjnego" 2014, nr 1.
• 30. Pastuszko G., Instytucja konstruktywnego wotum nieufności w systemach ustrojowych państw europejskich - analiza prawno-porównawcza, "Przegląd Sejmowy" 2014, nr 3.
• 31. Patyra S., Konstruktywne wotum nieufności jako formuła tworzenia i dymisji Rady Ministrów, "Przegląd Sejmowy" 2001, nr 1.
• 32. Patyra S., Wotum nieufności wobec ministra jako instrument realizowania funkcji kontrolnej Sejmu, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2014, t. XXXI.
• 33. Patyra S., Wpływ Rady Ministrów na proces ustawodawczy w kontekście racjonalizacji systemu rządów, [w:] Wybrane aspekty parlamentaryzmu zracjonalizowanego, red. M. Paździor, B. Szmulik, Lublin 2011.
• 34. Pawłowski S., Zagrożenia dla prowadzenia sprawnej polityki przez rząd mniejszościowy - analiza porównawcza polskich i niemieckich rozwiązań konstytucyjnych, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2005, t. XIV.
• 35. Pieroth B., komentarz do art. 76, [w:] H.D. Jarass, B. Pieroth, Grundgesetzfür die Bundesrepublik Deutschland. Kommentar, München 2016.
• 36. Puchta R., Polski parlamentaryzm i jego racjonalizacja. Kilka uwag na tle recepcji europejskiej myśli konstytucyjnej w ostatnim dwudziestoleciu, [w:] Dwadzieścia lat transformacji ustrojowej w Polsce. 51. Ogólnopolski Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego, Warszawa, 19-21 czerwca 2009 r., red. M. Zubik, Warszawa 2010.
• 37. Pyziak-Szafnicka M., Trybunał Konstytucyjny á rebours, "Państwo i Prawo" 2020, z. 5.
• 38. Schenck zu Schweinsberg K. Frhr., Die ministerielle Gegenzeichnung, Bonn1961.
• 39. Schröder M., komentarz do art. 63, [w:] Kommentar zum Grundgesetz. Band 2: Artikel 20 bis 82, Hrsg. H. von Mangoldt, F. Klein, Ch. Starck, München 2005.
• 40. Scheuner U., Das Amt des Bundespräsidenten als Aufgabe verfassungsrechtlicher Gestaltung, Tübingen 1966.
• 41. Sokolewicz W., komentarz do art. 159, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I, red. L. Garlicki, Warszawa 1999.
• 42. Stembrowicz J., Rząd w systemie parlamentarnym, Warszawa 1982.
• 43. Stern K., Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland. Band II. Staatsorgane, Staatsfunktionen, Finanz- und Haushaltsverfassung, Notstandsverfassung, München 1980.
• 44. Stern K., Der Gesetzgebungsnotstand - eine vergessene Verfassungsnorm, [w:] Politik als gelebte Verfassung. Aktuelle Probleme des modernen Verfassungsstaates. Festschrift für Friedrich Schäfer, Hrsg. J. Jekewitz, M. Melzer, W. Zeh, Opladen 1980.
• 45. Szmyt A., Stanowienie ustaw w RFN. Rozwiązania proceduralno-organizacyjne w prawie konstytucyjnym, Gdańsk 1993.
• 46. Szymanek J., Elementy racjonalizacji w konstrukcji parlamentarnego systemu rządów: analiza rozwiązań zawartych w Konstytucji RP, [w:] Parlamentarny system rządów. Teoria i praktyka, red. T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz, Warszawa 2012.
• 47. Szymanek J., Modele systemów rządów (wstęp do analizy porównawczej), "Studia Prawnicze" 2005, z. 3.
• 48. Szymanek J., Racjonalizacja parlamentarnego systemu rządów, "Przegląd Sejmowy" 2007, nr 1.
• 49. Więckowska A., Weto Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w praktyce politycznej po wejściu w życie nowej Konstytucji, "Przegląd Sejmowy" 2003, nr 6.
• 50. Witkowski Z., Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Prawo konstytucyjne, red. Z. Witkowski, Toruń 2009.
• 51. Mirska A., Prezydent Federalny Republiki Federalnej Niemiec, [w:] Prezydent w państwach współczesnych. Modernizacja instytucji, red. J. Osiński, Warszawa 2009.
• 52. Zakrzewski P., Kompetencje prezydenta o charakterze hamującym w procesie ustawodawczym (na przykładzie polskich rozwiązań ustrojowych), [w:] Instytucja prezydenta. Zagadnienia teorii i praktyki na tle doświadczeń polskich oraz wybranych państw obcych, red. T. Mołdawa, J. Szymanek, Warszawa 2010.
• 53. Zwierzchowski E., Prawnoustrojowe stanowisko kanclerza NRF, Katowice 1972.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.8656