Amerykański Wydział Ratunkowy w latach 1919-1922 na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i Gdańska (na podstawie raportów końcowych)

• Autorzy: Andrzej Cylwik

Warianty tytułu

Reviews of Activities of American Relief Administration Between 1919-1922 in Poland and Gdańsk on the Basis of Archival and ARA Reports

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W setną rocznicę zakończenia działań Amerykańskiego Wydziału Ratunkowego, polegających przede wszystkim na udzielaniu pomocy żywnościowej dla polskich dzieci, ważne jest opisanie tego wsparcia z amerykańskiego punktu widzenia. W dotychczasowej historiografii działalność AWR była przedstawiona przede wszystkim na podstawie wspomnień delegata rządu Mieczysława Jałowieckiego. Nie uwzględniono jak dotąd w wystarczającym stopniu źródeł i publikacji źródłowych o charakterze niewspomnieniowym. W tym celu, w ramach badania, wzięto pod uwagę raporty AWR z lat 1921-1922, dotychczas niewykorzystywane w polskiej literaturze przedmiotu, dodatkowo uzupełnione materiałem źródłowych Archiwum Państwowego w Gdańsku. Okres trzyletniej pomocy był bardzo istotny dla społeczeństwa nowo odradzającego się państwa polskiego po okresie zaborów oraz w trudnej sytuacji walk o niepodległość. Miliony ton żywności i odzieży amerykańskiej były dostarczane na teren RP przez port gdański, który nie należał w tym czasie do obszaru państwa polskiego. To dodatkowo utrudniało udzielanie pomocy w tak burzliwych czasach.(abstrakt oryginalny)

EN

The 100th anniversary of terminating the operations of American Relief Administration, an institution primarily providing food aid to Polish children in turbulent times, serves an opportunity to analyse the support of ARA from the American point of view. The existing historiography of ARA is based mainly on the memories of the government delegate Mieczysław Jałowiecki. Other sources (archival and ARA reports) and publications have not been sufficiently used. That is why the author of the study has decided to analyse the ARA reports from 1921-1922 and source materials of the State Archives in Gdańsk. Those documents have not been referred to before. A three-year period of ARA assistance was crucial for the society of the Second Polish Republic, reviving after the troubled times of annexation and fights for independence. Millions of tons of American food and clothing were delivered on the Polish territory through the port in Gdańsk (Danzig), which did not belong to Poland at that time. As a result, the process of providing necessary aid was even more challenging.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Pomoc humanitarna; Pomoc żywnościowa

EN

History; Humanitarian aid; Food aid

• Czasopismo: Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość
• Rocznik: 2021
• Tom: XVIII
• Strony: 127-144

Twórcy

autor

Andrzej Cylwik

• Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku

Bibliografia

• 1. Archiwum Państwowe w Gdańsku.
• 2. Zespół Senatu Wolnego Miasta Gdańsk.
• 3. Konsulat der Vereinigten Staaten von Amerika, Bd I, sygn. 1.14/1098.
• 4. American Relief Administration European Children's Fund Mission to Poland.
• 5. Polsko-Amerykański Komitet Pomocy Dzieciom 1919-1922, Warsaw1922, Biblioteka Narodowa, sygn. 2.492.987.
• 6. Amerykański Wydział Ratunkowy, Fundacja dla Dzieci Europy, Misja dla Polski: Polsko-Amerykański Komitet Pomocy Dzieciom 1919-1922, Warszawa1922, Biblioteka Narodowa, sygn. 851.586 A.
• 7. A brief description of the work conducted in Poland by the American Relief Administration in cooperation with the Polish government, American Relief Administration, Warszawa 1922.
• 8. A.R.A.E.C.F Poland P.A.K.P.D., [b.m.] 1921, Biblioteka Narodowa, sygn. ZZK 0.2 653.
• 9. Krótki zarys działalności Amerykańskiego Wydziału Ratunkowego, prowadzonej przy współudziale rządu polskiego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, American Relief Administration, Warszawa 1922, Biblioteka Narodowa, sygn. 630.801.
• 10. Collins, Słownik angielsko-polski, red. J. Flisiak, Warszawa 2002.
• 11. Gerson L., Woodrow Wilson and the Rebirth of Poland 1914-1920, New Haven 1953.
• 12. Głuszko T., Zapomniana misja amerykańska, "30 dni" 2005, nr 1.
• 13. Landau Z., O kilku spornych zagadnieniach stosunków polsko-amerykańskich w latach 1918-1920, "Kwartalnik Historyczny" 1958, nr 4(65).
• 14. Jałowiecki M., Wolne Miasto, Warszawa 2002.
• 15. Jałowiecki M., Wspomnienia, raporty i sprawozdania z Gdańska (1919-1920), Gdańsk 1995.
• 16. Machaliński Z., Mieczysław Jałowiecki - Delegat Rządu Polskiego w Gdańsku i jego ludzie 1919-1920, "Komunikaty Instytutu Bałtyckiego" 1998, z. 44(XXXII-XXXV).
• 17. Machaliński Z., Mieczysław Jałowiecki - Delegat Rządu Polskiego w Gdańsku w latach 1919-1920. Forma i sposób działalności konspiracyjnej Delegacji Rządu Polskiego w Gdańsku na tle nowego układu sił w Europie, "Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość" 2008, t. V.
• 18. Mikos S., Działalność Komisariatu Generalnego RP w WMG 1920-1939, Warszawa 1971.
• 29. Mikos S., Wolne Miasto Gdańsk a Liga Narodów 1920-1939, Gdańsk 1979.
• 20. Oxford Advanced Learner's Dictionary of Current English, ed. J. Crowther, Oxford 1995.
• 21. Pastusiak L., Pół wieku dyplomacji amerykańskiej 1898-1945, Warszawa 1974.
• 22. Rześniowiecki J., Brytyjska polityka wobec Gdańska i regionu Morza Bałtyckiego w latach 1918-1920, "Komunikaty Instytutu Bałtyckiego" 1998, z. 44(XXXII-XXXV).
• 23. Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 2, Warszawa 1982.
• 24. Wójcicki J., Wolne Miasto Gdańsk 1920-1939, Warszawa 1976.
• 25. Adreßbuch für Danzig und Vororte, Gdańsk 1921, https://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=3828 (dostęp: 24.02.2022).
• 26. American Relief Administration. 2/24/1919-1924, National Archives,https://catalog.archives.gov/id/10488639 (dostęp: 30.01.2022).
• 27. Amerykańska pomoc żywnościowa dla odradzającej się Polski, opr. L. Potykanowicz-Suda, Archiwum Państwowe w Gdańsku, https://www.gdansk.ap.gov.pl/pl/top/galeria_49.htm?a2=prnt (dostęp:27.01.2022).

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.8653