Analiza roli Senatu w tworzeniu ustawy budżetowej na rok 2020 z perspektywy teorii wyboru publicznego

• Autorzy: Anna Izdebska

Warianty tytułu

Analysis of the Role of the Polish Senate in the Development of the Budget Act for 2020 from the Public Choice Theory Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wydatki i dochody publiczne ujęte corocznie w ustawie budżetowej są efektem wyborów publicznych dokonywanych w swym konstytutywnym wymiarze w toku procesu legislacyjnego. Teoria wyboru publicznego, a w szczególności jej nurt odnoszący się do ekonomii konstytucyjnej, wskazuje na konieczność określenia reguł w ramach dokonywanych wyborów. W Konstytucji RP w odniesieniu do senackiego etapu procesu legislacyjnego ustalenie tych reguł sprowadza się do jednego przepisu, który dotyczy wprowadzania poprawek do ustawy budżetowej. W rzeczywistości wybór jest jednak uwarunkowany również regulacjami systemowymi w powiązaniu z celami i wartościami preferowanymi przez poszczególnych senatorów. Następstwa wyborów publicznych i ich ograniczenia uwidocznione są w uchwałach Senatu zawierających zmiany do ustawy budżetowej. Analiza uchwały zawierającej zmiany do ustawy budżetowej na rok 2020 wskazuje, że przepisy konstytucyjne mogą okazać się niewystarczające do dokonywania optymalnych wyborów. Istotne jest znalezienie odpowiedniego wymiaru innych czynników, w tym wartości leżących u podstaw wyborów publicznych. (abstrakt oryginalny)

EN

Public expenditures and revenues included annually in the budget act are the result of public choices made in their constitutive dimension during the legislative process. The public choice theory, and in particular its current trend regarding constitutional economics, indicates the need to define rules within the framework of the choices made. In the Polish Constitution, with regard to the Polish Senate stage of the legislative process, the establishment of these rules amounts to a single provision which concerns amendments to the budget act. In reality, however, the choice is also conditioned by systemic regulations in conjunction with the objectives and values preferred by individual senators. The consequences of public choices and their limitations are reflected in Polish Senate resolutions containing amendments to the budget act. An analysis of the resolution amending the 2020 Budget Act indicates that the constitutional provisions may not be sufficient to make optimal choices. It is important to find the right dimension of other factors, including the values underlying public choices. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wydatki publiczne; Teoria wyboru publicznego; Konstytucja RP

EN

Public expenditures; Public choice theory; RP Constitution

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2022
• Tom: 69
• Numer: nr 1
• Strony: 43-67

Twórcy

autor

Anna Izdebska

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Aksman E., Redystrybucja dochodów i jej wpływ na dobrobyt społeczny w Polsce w latach 1995- 2007, Warszawa 2010.
• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
• Borodo A., Gospodarka budżetowa państwa. Zagadnienia prawne, Toruń 2004.
• Buchanan J.M., Constitutional Economics, [w:] The New Palgrave: A Dictionary of Economics, eds. J. Eatwell, M. Milgate, P. Newman, London-Basingstoke 1987, DOI: https://doi. org/10.1057/978-1-349-95121-5_235-1.
• Buchanan J.M., Finanse publiczne w warunkach demokracji, Warszawa 1997.
• Buchanan J.M., Musgrave R.A., Finanse publiczne a wybór publiczny, Warszawa 2005.
• Dębowska-Romanowska T., Prawo finansowe po transformacji ustrojowej, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2011, nr 3.
• Jakubowski M., Teoria wyboru społecznego, [w:] Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, red. J. Wilkin, Warszawa 2012.
• Kosikowski C., Budżet Państwa jako kategoria historyczna, ekonomiczna i prawna, [w:] System Prawa Finansowego, t. 2: Prawo finansowe sektora finansów publicznych, red. E. Ruśkowski, Warszawa 2010.
• Kostka M.S., Makroekonomiczne przesłanki ograniczania długu publicznego i deficytu budżetowego, [w:] Deficyt budżetowy i dług publiczny w wybranych krajach europejskich, red. E. Ruśkowski, Białystok 2010.
• Kuca G., Procedura we współczesnym prawie konstytucyjnym. Analiza porównawcza na przykładzie państw UE, Warszawa 2018.
• Metelska-Szaniawska K., Ekonomia konstytucyjna - ekonomia polityczna ładu gospodarczego, [w:] Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, red. J. Wilkin, Warszawa 2012.
• Miklaszewska J., Filozofia a ekonomia. W kręgu teorii publicznego wyboru, Kraków 2001. Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2013.
• Owsiak S., Wydatki publiczne, Warszawa 2019.
• Schumpeter J.A., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 1995.
• Stelmach J., Brożek B., Załuski W., Dziesięć wykładów o ekonomii prawa, Warszawa 2007.
• Van den Hauwe L., Public Choice, Constitutional Political Economy and Law and Economics, [w:] Encyclopedia of Law and Economics, vol. 1: The History and Methodology of Law and Economics, eds. B. Bouckaert, G. De Geest, Cheltenham 2000.
• Wernik A., Finanse publiczne, Warszawa 2011.
• Wilkin J., Teoria wyboru publicznego - homo oeconomicus w sferze polityki, [w:] Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, red. J. Wilkin, Warszawa 2012.
• Wójtowicz W., Podstawy prawa budżetowego i gospodarki budżetowej państwa, [w:] Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, red. W. Wójtowicz, Kraków 2005.
• Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
• Wróblewski J., Obowiązywanie systemowe i granice dogmatycznego podejścia do systemu prawa, [w:] idem, Pisma wybrane, Warszawa 2015.
• Zubik M., Budżet państwa w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2001. Netografia Ministerstwo Finansów, Sejm RP przyjął budżet na 2020 r. - pierwszy od 30 lat bez deficytu, 14.02.2020, https://www.gov.pl/web/finanse/sejm-rp-przyjal-budzet-na-2020-r--pierwszy-od- 30-lat-bez-deficytu (dostęp: 9.03.2022).
• Sprawozdanie stenograficzne, 5. posiedzenie Senatu RP X kadencji w dniach 25, 26 i 27 lutego 2020 r., https://www.senat.gov.pl/prace/posiedzenia/przebieg,536,1,wersja-pdf.html (dostęp: 24.03.2022).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm.).
• Uchwała Senatu RP z dnia 23 listopada 1990 r. - Regulamin Senatu (t.j. M.P. 2018, poz. 846, z późn. zm.).
• Uchwała Senatu RP w sprawie ustawy budżetowej na rok 2020 r., Druk nr 267.
• Ustawa budżetowa na rok 1990 z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U. 1990, nr 13, poz. 82).
• Ustawa budżetowa na rok 1994 z dnia 25 marca 1994 r. (Dz.U. 1994, nr 52, poz. 209).
• Ustawa budżetowa na rok 2020 z dnia 14 lutego 2020 r. (Dz.U. 2020, poz. 571).
• Ustawa Konstytucyjna z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. 1992, nr 84, poz. 426, z późn. zm.).

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2022.69.1.43-67