Problematyka rachunkowości kreatywnej, agresywnej i audytu śledczego w świetle opinii księgowych

• Autorzy: Patrycja Ostrowska

Warianty tytułu

The Issues of Creative and Aggressive Accounting and Forensic Audit in the Light of Accountants' Opinions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Sprawozdanie finansowe jest uważane za jedno z najważniejszych źródeł informacji o przedsiębiorstwie. Liczne harmonizacje i standaryzacje przyczyniły się do ujednolicenia zasad rachunkowości oraz standardów sprawozdawczości finansowej. Niestety coraz częściej obserwuje się przypadki manipulacji danymi finansowymi poprzez praktykowanie rachunkowości kreatywnej i agresywnej. W odpowiedzi na te działania powstała nowa poddziedzina audytu - audyt śledczy (ang. forensic audit). W artykule poruszono tematykę audytu śledczego, który przeciwdziała przestępczości gospodarczej. Ponadto omówiono zagadnienia księgowości kreatywnej i agresywnej. Głównym celem artykułu jest zbadanie stopnia rozpoznania i interpretacji zjawisk związanych z rachunkowością kreatywną i agresywną oraz audytem śledczym wśród osób zajmujących się zawodowo rachunkowością oraz wśród studentów rachunkowości. Wykorzystano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa oraz metodę badania ankietowego. Badanie z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety zostało przeprowadzone w dniach od 14 do 30 marca 2021 roku wśród studentów oraz osób związanych zawodowo z rachunkowością lub audytem finansowym i dotyczyło tematyki rachunkowości kreatywnej, agresywnej oraz audytu śledczego. W procesie wnioskowania wykorzystano metody dedukcji i syntezy. Wyniki pokazują, że respondenci posiadają szerszą wiedzę na temat rachunkowości kreatywnej niż agresywnej oraz częściej obserwują takie działania podczas wykonywanego zawodu. Większość badanych osób prawidłowo rozróżnia zjawiska księgowości kreatywnej i klasyfikuje przykładowe działania do omawianych obszarów rachunkowości. Niemniej jednak można uznać, że stopień tej znajomości nie jest w pełni satysfakcjonujący, uwzględniając właściwości badanych respondentów. Pojęcie i zjawisko audytu śledczego nie jest rozpowszechnione i szeroko rozpoznawane. Równocześnie zawód biegłego rewidenta jest postrzegany jako zawód zaufania publicznego, a audyt (finansowy) jest uważany za najlepsze działanie zapobiegające oszustwom finansowym. Wśród głównych przyczyn nadużyć finansowych jest wskazywana chęć polepszenia wizerunku przedsiębiorstwa. W efekcie można uznać, że pojęcie audytu śledczego ewoluuje i powoli pojawia się w świadomości osób związanych z rachunkowością, choć stan tego rozwoju nie jest istotny. (abstrakt oryginalny)

EN

Financial Statement is considered one of the most important sources of information about business. Numerous harmonizations and standardizations have contributed to the unification of accounting principles and financial reporting standards. Unfortunately, more and more often cases of manipulation of financial data through the practice of creative and aggressive accounting are observed. In response to these activities, a new subfield of audit was created - forensic audit. This article deals with the subject of investigative audit that counteracts economic crime. In addition, the issues of creative and aggressive accounting were discussed as well. The main goal of the article is to investigate the degree of recognition and interpretation of phenomena related to creative and aggressive accounting and forensic audit among people professionally involved in accounting and among accounting students. Literature analysis methods and a survey method were used. The questionnaire was addressed to accounting students and people professionally related to accounting or financial auditing. In the process of inference, the methods of deduction and synthesis were used. The obtained results showed that the studied group has a broader knowledge of creative accounting than aggressive and observed such activities more often during their profession. Most of the respondents correctly distinguish these phenomena and classify exemplary activities to the discussed areas of accounting. Nevertheless, it can be concluded that the degree of knowledge is not fully satisfactory, taking into account the characteristics of the respondents. The concept and phenomenon of forensic audit is not widespread and widely recognized. Simultaneously, the profession of auditor is seen as a profession of public trust, and (financial) auditing is considered to be the best preventive measure against financial fraud. The willingness to improve the company's image is indicated among the main causes of fraud. As a result, it can be concluded that the concept of forensic audit is evolving and is slowly appearing in the minds of people associated with accounting, although the state of this development is not significant. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sprawozdanie finansowe; Oszustwa w sprawozdaniach finansowych; Rachunkowość kreatywna; Rachunkowość śledcza; Audyt finansowy

EN

Financial statements; Fraud in the financial statements; Creative accounting; Investigative accounting; Financial audit

• Czasopismo: Academic Review of Business and Economics (ARBE)
• Rocznik: 2022
• Tom: 2(1)
• Strony: 95-113

Twórcy

autor

Patrycja Ostrowska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Dobrowolski, Z., & Kościelniak, J. (2018). Audyt śledczy w spółkach Skarbu Państwa i spółkach komunalnych. Kraków: Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gabrusewicz, W. P. (2015). Roczne sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Gut, P. (2006). Kreatywna księgowość a fałszowanie sprawozdań finansowych. Warszawa: C.H. Beck.
• Hendryk, M. (2018). Rachunkowość kreatywna - dobra czy zła? Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 4 (94), 23-36.
• Hulicka, M. (2008). Oszukańcza sprawozdawczość finansowa - wpływ rzetelnej rewizji finansowej na efektywność nadzoru korporacyjnego i ograniczanie asymetrii informacji na rynku kapitałowym. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Instytut Audytorów Wewnętrznych. (2022). Pobrano z: https://www.iia.org.pl/o-nas/ definicja-aw (dostęp: 15.01.2022).
• Kadej, A. (2017). Wybrane kryminalistyczne metody śledcze - możliwość wykorzystania w audycie śledczym. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów/Szkoła Główna Handlowa, 154, 35-51.
• Krajowy Standard Badania nr 200 w brzmieniu Międzynarodowego Standardu Badania nr 200 (2019). Ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z międzynarodowymi standardami badania. Załącznik nr 1.1 do Uchwały Nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 roku. https://www.pibr.org.pl/assets/file/4169,1.1 KSB 200.pdf (do-stęp: 15.01.2022).
• Krajowy Standard Rewizji Finansowej nr 240. (2015). Odpowiedzialność biegłego rewidenta podczas badania sprawozdań finansowych dotyczących oszustw. Załącznik nr 1.5 do Uchwały nr 2783/52/2015 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 10 lutego 2015 roku. https://www.pibr.org.pl/assets/file/1121,KRBR-uchwala-2783-52-2015-wszystkie-zalaczniki.pdf (dostęp: 7.01.2022).
• Kutera, M. (2013). Rola audytu finansowego w wykrywaniu przestępstw gospodarczych. Warszawa: Difin.
• Kutera, M. (2016). Nadużycia finansowe - wykrywanie i zapobieganie. Warszawa: Difin.
• Marzec, J. (2002). Badanie sprawozdań finansowych Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Pfaff, J. (2008). Wpływ rewizji finansowej na wiarygodność sprawozdania finansowego. Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
• Pfaff, J. (2018). Rewizja finansowa. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Pickett, K. J. (2002). Financial Crime Investigation and Control. New York: John Wiley & Sons.
• Stępień, K. (2014). Polityka rachunkowości w kontekście rachunkowości kreatywnej. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 21, 315-316.
• Szczepankiewicz, E. (2016). Rewizja finansowa, audyt wewnętrzny a audyt śledczy w wykrywaniu oszustw gospodarczych. Artykuł w ramach projektu międzyuczelnianego nr 51109-xx5 "Teoretyczne i praktyczne aspekty oceny funkcji audytu wewnętrznego w sektorze publicznym", realizowanego na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu w latach 2015-2017. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów/Szkoła Główna Handlowa, 152, 73-93.
• Szewieczek, A., & Ostrowska, P. (2021). Propensity to use global solutions of creative and aggressive accounting - in the light of accountants' opinions. SHS Web of Conferences, (129, 03030), Globalization and Its Socio-Economic Consequences 2021.
• Ustawa z dnia 11 maja 2017 roku o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym. Tekst jednolity: Dz.U. 2020, poz. 1415.
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług. Tekst jednolity: Dz.U. 2020, poz. 106.
• Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości. Tekst jednolity: Dz.U. 2021, poz. 217.
• Wąsowski, W. (2010). Kreatywna rachunkowość - fałszowanie sprawozdań finansowych. Warszawa: Difin.
• Wojas, M. (2003). Kontrowersje wokół definiowania polityki rachunkowości. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 633, 71-75.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.22367/arbe.2022.02.06